Ол т?гэн уораана…
Шрифт:
Соппуруон элбэх буойун ахтан ааардара эрэ хаалан кэлбит дойдуларыгар тус олохторо табыллыбатаын, иээччи буолбуттарын, трбт тлбэлэриттэн быралгы барбыттарын олус бэркэ билэр. Сорох-сорох ыал, холкуос олоо сэрии сылларыгар ол курдук айгыраабыта, эстибитэ. Ордук кураайы сирдээхтэр иэдэйбиттэр этэ…
Хор, оннук охсууну инчээй эттээх, сылаас срэхтээх эрэ барыта уйаахтаабат…
Бэл, олохо бухатыырдара адьарай аймаын кыайан-хотон баран, кыргыс кэмигэр сыстыбыт хара дьайдарын дьалбыйтараллар эбээт. Ол эрэ кэннэ биирдэ айыы дьонун кытта алтыар кыахтаналлар. Хаантан хаан алдьаныыта диэн кытаанах. Кии киини билбэт лгэрэ диэххэ сп. Соппуруон эмээхситтэр-оонньоттор бэйэлэрин ыккардыларыгар
– Эн уолу этим… – Алаастыырап саа тааарбытын бэйэтэ да йдбкк хаалла.
Оннооор кинини – инники кирбиигэ сылдьыбатах саллааты – ийэтэ барахсан хайдах крстэ этэй?! Ууох-ууоун барытын тутан-хабан крбтэ дии, ытамньыйа-ытамньыйа. Сэрииттэн лабааларын тонотон, эттэрин-сииннэрин сэймэктэтэн кэлээхтээбит саллааттары санаахтаатаа буолуо. Оттон ол илэ бодотун трппт ийэтэ билбэт буолуор диэри кэбилэппит кии йгэр-санаатыгар туох баас-чэр хааларын ким билиэ баарай?!
Онно холоотоххо, Миитэрэй хатат курдук кытаанах кии эбит. сс, буолаары буолан, биир тбээ улааппыт доорун тыыныгар турбут кии диэтэххэ… Чэ, баар, билбэккэ да ыппыт буоллун, син биир – ыарахан. Бээ, туох диэтэ этэй: «Биир куттас саллаат олоун сиэртибэлээин атын уонунан саллааттар олохторун быыыыгын, кыргыыы кэмин дьэбир сокуона оннук!» Итигирдик диэн, т да бэйэтин кырдьыгын тааарыннар, муура суох буруйдана саныыр быыылаах.
Толкуйдаан крдхх, гвардия капитана Хойутаанап дойдутугар эргиллэн баран, партийнай-советскай линиянан лэлии барбатах биир срн биричиинэтэ ити буолара дуу? Бастаан утаа обкомтан кытта кыачаалата сылдьыбыт сурахтаахтар, оройуоа с сэкирэтээринэн анаарылар. Муос-таас курдук аккаастаан кэбиспитэ дииллэр.
Сири-буору аннынан ииттэххэ, обком эппиэттээх лэитин улаханнык ргэппит . Ол – кырдьык Хойутаанап буочара. Итини Соппуруон урут дааны итээйэ истэрэ, оттон бээээи кэпсэтии кэнниттэн сс бигэтик йдт. Быаччы бэйэтиттэн ыйыппатар дааны.
Миитэрэйи ргэс соус ээ. Т да арыт ардыгар устудьуоннааы гэстэринэн бары-баллаччы хаадьыласталлар, сорох тгээ биир тылтан сылтаан харыйаны танары соспут курдук буолааччы. Оччоо эн кини иннин кстн турар тртнэн да ылбаккын. Бэйэтэ этэригэр дылы «с да чирэс, саллаат р чиккэс!» Кытаанах кии! Ол да иин, кэргэнэ этэринии, «коллегалара уоппускаларын кэмигэр Крымынан, Кавкаынан сылдьар кэмнэригэр рэх баыгар дьуоура сыттаа». сс оттообутун иин кэлтэгэй да кэппиэйкэни аахсыбат-ылбат ээ. Оннук хомуньуустуу йдх-санаалаах буолуо дуо?..
Бээээ Миитэрэй кэпсээн бтэн баран, хас да испиискэ маын тостурута охсон уматтыбыт бппрскэтин тардан, суптугар уоа ибигирии олордоуна, Соппуруон тоо эрэ Балыксыт Былатыаны санаан кэлбитэ. сс хайдах эрэ Николай Неустроев кини крн олорор лкрбт халлаанын
Наака, бу тбэлтээ да олоуран, чгэй айымньы суруллуон сп быыылаах.
Даайаны кытта булгу кэпсэттэххэ сатанар. Хата, мааын сарсыарда сэбиэт дьиэтигэр сылдьан болдьоо охсубута ээ. Ыксаатаына сатанар, командировката сотору бтхтээх. Машата хайдах эрэ олорор?.. Куораттыыр сахха дьэдьэн булбут кии. Кыттыгыйкаан кыыттаана, сибиээй сгэйгэ булкуйан биэрдэххэ, т эрэ минньигэиргэтэ-минньигэиргэтэ сиэн ньымаардар…
Алаастыырап, итинник саныы-саныы, дэриэбинэ илин ттгэр баран истэ.
Аыйах сыл анараа тыа дэриэбинэлэригэр мэндиэмэннээх дьиэ тутуллуо диэн санааа да суоа эбитэ буолуо. Ол бэйэтэ ити дьиэ дьэндэйэн тахсыбыта чгэйиэн. Бу эээргэ бастакы харааччы буоллаа буолуо. Бу оройуон дьоно-салалтата мэлдьи да олоу кытта тээ хардыылыырга дьулуаллар. Сотору кэминэн манан асфальт брннээх уулусса тыргыллыа, онон массыыналар сырылыы сырсыахтара. Букатын куорат курдук буолуо. Оччоо ити тптэ тула мустубут ынахтар барахсаттар ханна барыах мунарай?..
Санаатыгар киирэн испит буолан, иннигэр атыыр оус айаатаан локунаппытыгар соуйан р чинэрийэ тстэ. Эбиитин буруолуу сылдьар «лэппиэскэттэн» халтырыйан, букатын да тиэрэ таыллан иэн (хаарыан кстмэ!) арыычча рннэ.
Лакыр муостаах снэ улахан уу долгунун курдук кх чуоур оус, онно эрэ кыаллыбакка, буугунуу-буугунуу, кдэн бтн р табыйан таааран, хара былыт ортотуттан мааыытынааар сс суостаахтык-суодаллаахтык локунаппытыгар, н уулусса диэкиттэн, мин да баарбын диэбиттии, атын оус мрээн лкнэттэ. Кх Чуоур ону истэн букатын буорайда, кэлин ттн ртэ бырааттаан ылла да, батыччахтаан кэлэн, бугул саа тптэни кллэри баастары сргэйэн таааран, бтнн брнэн кэбистэ. ркйэн тахсыбыт кдэн былыта чэпчэки сиккиэргэ оустаран, Алаастыырап диэки болооро уунна.
Айыбын даа! Дьэ, дьоун хартыына!
Алаастыырап ньыкыччы туттубутунан сэрэхтээх сири кытыытынан кыйан мчч тээт, кэлээри туран, ыалыттан ыйдарбыт хатыйыы т крлээх тэлгээтин ааныгар хаамар-срэр ыккардынан тиийээт, дьэ, биирдэ р тыынна. Сиэбиттэн болотуогун таааран, сгэр бычалыйан тахсыбыт клн туора-маары сууралаата уонна илиитигэр тута сылдьар сэлээппэтин кэтэн кэбистэ.
Сатана оуа! Кии срэин хайыта сыста дии…
Даайа ктэн олорбут эбит. с атахтаах остуолга ас бт тардыллыбыт. Иэ имнии тэтэрэн, тэри-тэрбэгэр сыры-сымнаас харахтара сандаара тырымнааннар, урут крбтнэээр сс ордук тупсубукка дылы буолбуттар.
сс кыыс сылдьан хайдах эрэ буолла?.. Били силбиэтэммит оуум ханна дьл тэн хаалла?! Ити сырдык кыымынан ыыахтанар харахтар эйиэхэ эрэ анаан сыдьаайа тырымныыллара, кырдьык, дэлэлээх чгэй буолуо дуо?! Сорох ол минньигэс тгэни р тлгэр да билэрэ саарбах. Машата бу санаатын биллэинэ – иэдээн!
Алаастыырап сэмээр мчк гынна.
Туох да диэбит иин, Миитэрэй срэин йэ саас тухары туттарыан туттарбыт эрэ дииргэр тиийэин.
– Чэ, остуолга аас. Тннкптн арыйа сатыыбыт да, оох оттулунна да дьиэбит ркйэн хаалар. Итии буолуо. Бинсээккин ол кх ыйаа, – Даайа, таыттан соччо биллибэт да, балайда долгуйбут быыылаах (хаан суруйааччыны кндлээбитэ баарай?!) – Сотору ыалым Мэхээлэ киирэ сылдьыах буолбута, эн кэлэр сураххын истэн. нрн кулуупка буолбут крсгэ тугу эрэ ыйыппакка хаалбыппын диир этэ. «Хотугу Сулуска» бэчээттэнэ сылдьар айымньыгар сыыаннааы. Бастаан уларсыа сылдьан ааа сатаан баран, тэийэн-тулуйан ктспэккэ, элбэх кии сурунаалга суруттарда ээ, быыыта.