Прыгоды ўдалага ваякі Швэйка ў сусьветную вайну
Шрифт:
— Таварышы зноў вылавяць у мяне ўсю тлустасьць з супу, — закрычаў ён трагічна, — а замест мяса пакінуць адны жылы. Учора вось таксама вадзіў двух у лягер, а нехта ў мяне зжор палавіну пайка, які за мяне атрымаў.
— Вы ў дывізійным судзе апрача жраньня ні пра што іншае ня думаеце, — сказаў павесялелы Вадзічка.
Калі Швэйк і Вадзічка расказалі вольнапісанаму, як скончылася іх справа, ён ускрыкнуў!
— Дык, значыць, у маршавую роту, — сябры! „Пажадаем-жа, каб вецер служыў у дарогу вашай экскурсіі“, як напісалі-б у часопісі чэскіх турыстаў. Падрыхтоўчая праца да экскурсіі ўжо скончана. Начальства пра ўсё загадзе паклапацілася. А вы, запісаныя, як удзельнікі экскурсіі ў Галіцыю, адпраўляйцеся ў дарогу ў вясёлым настроі із лёгкім сэрцам. З цёплым пачуцьцём
Пасьля абеду перад тым, як Швэйку і Вадзічку ісьці ў канцылярыю, да іх падышоў няшчасны настаўнік, што склаў верш пра вошы і, адвёўшы абодвых у бок, таямніча сказаў:
— He забудзьцеся, калі будзеце ў рускіх, зараз-жа сказаць рускім: „добры дзень, рускія браты, мы браты-чэхі, мы не аўстрыйцы“.
Калі яны выходзілі з казармаў, — Вадзічка, жадаючы дэмонстрацыйна выказаць сваю нянавісьць да мадзьяраў і паказаць, што нават арышт ня мог пахіснуць і зламаць яго пераконаньняў, наступіў мадзьяру, які прынцыпова адмаўляў вайсковую службу, на нагу і закрычаў на яго:
— Абуйся, куксач!
— Шкода, што нічога не адказаў, — нездаволена сказгў сапёр Вадзічка Швэйку, — Дарэмна нічога не сказаў. Я-б яго мядзьярскую храпу разадраў ад вуха да вуха. А ён, дурніца, маўчыць і дазваляе наступаць сабе на нагу. Чэрці яго няхай возьмуць, Швэйк, злосьць мяне бярэ, што нас не засудзілі! Гэтак выходзіць, што з нас як-бы кпяць. А мы-ж, па праўдзе кажучы, біліся, як львы. Гэта ты вінават, шта нас не засудзілі, а далі нам такое пасьведчаньне, як быццам мы і біцца, як мае быць, ня ўмеем. За каго яны нас лічаць? Усё-ж такі гэта быў зусім нядрэнны конфлікт.
— Любы мой, — сказаў дабрадушна Швэйк, — я па праўдзе кажучы, як належыць не разумею, чым ты нездаволен. Дывізійны-ж суд прызнаў нас за абсолютна прыстойных людзей, супроць якіх ён нічога ня мае. Праўда, я пры допыце ўсяляк выкручваўся, гэта так трэба. „Ваш абавязак хлусіць“, казаў заўсёды адвакат Бас сваім кліентам. Калі мяне аўдытор запытаўся: „Чаго вы ўварваліся ў кватэру пана Каконя?“ — дык я яму на гэта проста адказаў:“ Я думаў, што мы бліжэй за ўсё пазнаёмімся з панам Каконем, калі будзем хадзіць да яго ў госьці». Пасьля гэтага аўдытор ужо больш нічога ў мяне ня пытаўся. Гэтага было яму зусім досыць. Памятай, брат, заўсёды, — разважаў Швэйк далей, — вайсковаму суду нельга прызнавацца. Калі я сядзеў у турме пры гарнізонным судзе, дык у суседняй камеры адзін салдат прызнаўся, а калі рэшта арыштантаў пра гэта даведалася, дык «накрылі яго коўдрай» [88] і прымусілі яго адрачыся ад свайго прызнаньня.
88
Арыштанты зьбіваюць таварыша, які перад імі правініўся, накрыўшы коўдрай, каб не пазнаў, хто б‘е.
— Калі-б я зрабіў што-небудзь ганебнае, дык ня прызнаўся-б, — сказаў сапёр Вадзічка. — Ну, а калі мяне гэты тып аўдытор проста пытае: «Біліся?» Дык я яму адказаў: «Так, біўся». — «Ці зьбілі каго-небудзь?» — «Так точна, пан аўдытор». — «Ці дайшла справа да калецтва?» — «Вядома, пан аўдытор». Няхай ведае, з кім гаворыць. Які сорам, што нас вызвалілі! Гатак выходзіць, быццам ён ня хоча верыць, што я схвастаў аб гэтых мядзьярскіх хуліганаў сваю папругу, што я іх на макарону зрабіў і наставіў ім гузоў і ліхтароў. Ты-ж быў пры гэтым, як на мяне напалі тры мядзьярскія халуі і як праз хвіліну ўсе яны ляжалі на зямлі і я іх тапатаў нагамі. I пасьля ўсяго гэтага нейкі
У канцылярыі справа была скончана як бач. Фэльдфэбель з тлустымі яшчэ ад абеду губамі, падаючы Швэйку і Вадзічку паперы і зрабіўшы пры гэтым надзвычайна сур‘ёзны твар, не абышоўся без прамовы перад імі абодвымі, у якой апэляваў да іх вайсковага духу. Прамову сваю (ён быў сілескі паляк) фэльдфэбель аздобіў каралямі свайго дыялекту. Разьвітваючыся, Швэйк сказаў Вадзічку:
— Як толькі скончыцца вайна, зайдзі мяне даведацца. Я кожны вечар з шасьці гадзін «У Келіха» на Боішчы.
— Вядома прыду, — адказаў Вадзічка, скандалы-ж там бываюць?
— Кожны дзень — абяцаў Швэйк, — а ўжо калі будзе вельмі ціха, дык мы, паводле нашых сіл, самі што-небудзь наладзім.
Сябры разышліся, і, калі ўжо былі досыць далёка адзін ад другога, стары сапёр Вадзічка крыкнуў Швэйку:
— Дык ты там паклапаціўся ўжо пра якое-небудзь для мяне разгарненьне, калі я куды прыду!
На гэта Швэйк крыкнуў:
— Ды глядзі ж, прыходзь пасьля вайны!
Адышліся яшчэ адзін ад другога і раптам пачуўся з-за вугла другога шару баракаў голас Вадзічкі:
— Швэйк! Швэйк! Якое падаюць «У Келіха» піва?
Як рэха адгукнуўся Швэйк:
— Вялікапаповіцкае!
— А я думаў, што сьміхоўскае! — крычаў здалёк сапёр Вадзічка.
— Есьць там і дзяўчаты! — крычаў Швэйк.
— Дык, значыць, пасьля вайны ў шэсьць гадзін вечара, — крычаў здалёк Вадзічка.
— Прыходзь лепш а палове сёмай, можа я спазьнюся! — адказаў Швэйк.
Потым пачуўся яшчэ, ужо вельмі здалёк, голас Вадзічкі.
— А ў шэсьць гадзін прыйсьці ня здолееш?
— Прыду ў шэсьць! — пачуў Вадзічка адказ таварыша.
Так разлучыліся ўдалы ваяка Швэйк з старым сапёрам Вадзічкам.
Сябры ў момант разьвітаньня З надзеяй шэпчуць: «Да спатканьня» [89] .Разьдзел V
З моста на Літаве ў Сокал
Раззлаваны паручнік Лукаш бегаў па канцылярыі адзінаццатай маршавай роты. Гэта была цёмная дзіра ў адрыне, дзе зьмяшчалася рота, адгароджаная толькі дошкамі ад калідора. У канцылярыі стаяў стол, два крэсла, бутэлька з газаю і ложак. Перад Лукашом стаяў старшы пісар Ванэк, які складаў у гэтым памяшканьні ведамасьці на салдацкую пэнсію, вёў справаздачнасьць пра салдацкую кухню, адным словам, быў міністрам фінансаў усяе роты, праводзіў тут цэлы божы дзень, тут-жа і спаў. Ля дзьвярэй стаяў тоўсты пехацінец, які аброс барадою, як краканош [90] . Гэта быў Балёўн, новы дзяншчык паручніка, да вайсковай службы мелькік, з-пад Чэскага Крушлова.
89
Песенька аўстрыйскіх немцаў.
90
Чэскі казачны герой.
— Няма чаго сказаць, знайшлі вы мне дзяншчыка, — зьвярнуўся паручнік Лукаш да старшага пісара, — вельмі вам дзякую за такі сюрпрыз! У першы-ж дзень пасылаю яго па абед у афіцэрскую кухню, а ён, пакуль прынёс, дык зжор палавіну майго абеда.
— Выбачайце, я яго разьліў, — сказаў тоўсты вялікан.
— Згодзімся, што так. Разьліць можна суп ці падліўку, але не франкфурцкае смажэньне. Ты-ж ад смажэньня прынёс такі кусочак, што яго пад ногаць схаваць можна. Ну, а куды ты дзеў яблычны пірог?