Прыгоды ўдалага ваякі Швэйка ў сусьветную вайну
Шрифт:
Кухар-окультыст схаваўся за заслонай маўчаньня, падпёр рукою галаву і пачаў суглядаць мокры заліты стол.
Пісар з штабу мармытаў нешта далей, што ня мела ні пачатку, ні канца:
— Хлеб зьнік з палёў, зьнік з палёў, зьнік… І ў такім настроі ён атрымаў запрашэньне і пашоў да яе. Сьвята Сёмуха бывае вясною.
Старшы пісар Ванэк барабаніў па стале, піў і час-ад-часу ўспамінаў, што ля харчовага магазыну яго чакаюць дзесяць салдат на чале з камандзірам разьдзелу. Уздумаўшы пра гэта, ён усьміхнуўся і безнадзейна махаў рукою.
Потым,
Швэйк увесь час сядзеў пры тэлефоне, бо дзьве гадзіны таму назад яму па тэлефоне сказаў паручнік Лукаш, што ён усё яшчэ на нарадзе ў пана палкоўніка, але забыўся дазволіць яму адыйсьціся ад тэлефона.
Потым з ім гаварыў па тэлефоне камандзір разьдзелу Фукс, які ўвесь гэты час з дзесяцьма радавымі ня толькі дарэмна прачакаў старшага пісара, але нават дзьверы харчовага магазыну знашоў замкнёнымі. Нарэшце ён некуды адышоўся, і дзесяць радавых адзін за адным вярнуліся назад у казармы.
Час-ад-часу Швэйк забаўляўся тым, што здымаў тэлефонную трубку і слухаў. Тэлефон быў найноўшай сыстэмы, нядаўна ўведзенай ў арміі, і меў тую перавагу, што ў яго можна было зусім выразна чуць усе тэлефонныя размовы па цэлай лініі.
Абоз лаяўся з артылерыйскімі казармамі, сапёры пагражалі вайсковай пошце, полігон крыў кулямётную каманду.
А Швэйк, не ўстаючы, сядзеў ды сядзеў пры тэлефоне…
Нарада ў палкоўніка працягвалася.
Палкоўні Шрэдэр разьвіваў найноўшую тэорыю пра палявую службу і асабліва падкрэсьліваў значэньне мінамётаў.
Ён пераскокваў з пятага на дзесятае, гаварыў пра тое, дзе быў фронт два месяцы таму назад, на поўдні і на ўсходзе, пра важнасьць цеснай сувязі паміж паасобнымі часьцямі, пра атрутныя газы, пра абстрэльваньне няпрыяцельскіх аэроплянаў, пра забесьпячэньне салдат на фронце, і потым перайшоў да ўнутраных ўзаемаадносін у арміі.
Разгаварыліся пра адносіны афіцэраў да ніжніх чыноў, ніжніх чыноў да ўнтэр-афіцэраў, пра перабежчыкаў, пра тое, што пяцьдзесят процэнтаў чэскіх салдат політычна няпэўныя.
— Так, панове, што ні кажэце, але Крамарж, Шрэйнэр і Клофач… [96]
Большасьць афіцэраў пры гэтым думалі, калі ж нарэшце стары балбатун перастане плявузгаць, але палкоўнік Шрэдэр гарадзіў далей усялякае глупства пра новыя задачы новых маршавых батальёнаў, пра афіцэраў палка, што ляглі ў баі, пра цэпэліны, пра драцяныя загароды, пра прысягу.
Тут успомніў паручнік Лукаш, што ў той час, калі ўвесь маршавы батальён прысягаў, удалы ваяка Швэйк да прысягі прыведзены ня быў, бо ў той час сядзеў у дывізійным судзе.
96
Чэскія політычныя дзеячы: Крамарж і Шрэйнэр — лідэры-нацыянал-дэмократаў; Клофач — лідэр соцыял-нацыяналістаў.
І, успомніўшы гэта, ён раптам
Гэта было нешта накшталт істэрычнага сьмеху, якім ён заразіў некалькіх афіцэраў, сярод якіх ён сядзеў:
Сьмех гэты зьвярнуў на сябе ўвагу палкоўніка, які толькі што перайшоў да практыкі, набытай пры адступленьні германскіх армій у Ардэнах. Зблытаў усё гэта і скончыў!
— Панове, тут няма нічога сьмешнага.
Потым усе пашлі ў афіцэрскае сабраньне, бо палкоўніка Шрэдэра выклікаў да тэлефону штаб брыгады.
Швэйк драмаў пры тэлефоне, калі яго раптам пабудзіў званок.
— Алё! — пачуўся ў тэлефоне. — Тут палкавая канцылярыя?
— Алё! — адказаў Швэйк, — тут канцылярыя 11-й маршавай роты.
— He затрымлівай, — пачуўся голас, — вазьмі аловак і пішы. Прымі тэлефонограму…
— 11-й маршвай роце…
Потым пашлі адна за аднэй у дзіўным хаосе якіясьці фразы, бо ў телефон адначасна гаварыла 12-я і 13-я маршавыя роты, і тэлефонограма зусім разбавілася ў гэтым хаосе гукаў. Швэйк ня мог разабраць ні слова. Нарэшце ўсё сьціхла, і Швэйк разабраў:
— Алё! Алё! Дык прачытай яе і не затрымлівай!
— Што прачытаць?
— Што прачытаць, дубіна! Тэлефонаграму!
— Якую тэлефонограму?
— Чэрці цябе няхай-бы ўзялі! Глухі ты ці што? Тэлефонограму, якую я прадыктаваў табе, асталоп!
— Я нічога ня чуў, нехта тут яшчэ гаварыў.
— Асёл ты, — і больш нічога! Што ты думаеш, я з табою дурыццца буду? Прымеш ты тэлефонограму ці не? Ёсьць у цябе аловак і папера? Што?.. Няма?.. Жывёліна! А я што буду рабіць пакуль ты знойдзеш? Ну і салдаты пашлі… Ну дык як-жа, будзеш ты гатоў ці не? — Гатоў кажаш? Нарэшце разварушыўся! Дык слухай: «11-й маршавай роце…» Паўтары!.
— 11-й маршавай роце.
— «Ротнаму камандзіру…» Ёсьць?.. Паўтары!
— Ротнаму камандзіру.
— «Зьявіцца заўтра рана на нараду…» Гатоў?.. Паўтары!
— Зьявіцца заўтра рана на нараду.
— «У дзевяць гадзін». Цяпер подпіс, Малпа! Паўтары!
— У дзевяць гадзін. Цяпер подпіс. Малпа…
— Дурань! Подпіс: «палкоўнік Шрэдэр». Жывёліна! Ёсьць?.. Паўтары!
— Палкоўнік Шрэдэр жывёліна…
— Нарэшце такі, дубіна! Хто прыняў тэлефонограму?
— Я.
— А каб цябе чэрці ўзялі! Хто гэта «я»?
— Швэйк. Што яшчэ?
— Дзякуй богу, больш нічога. Цябе варта-б назваць Дубінскім. Якія ў вас там навіны?
— Нічога няма. Усё па-старому.
— Табе, мусіць, усё гэта падабаецца? У вас сягоньня некага, кажуць, прывязвалі.
— Усяго толькі дзяншчыка пана обэр-лейтэнанта: ён у яго абед зжор. Ня ведаеш, калі мы ад‘яжджаем?
— Так, брат, гэта пытаньне?.. Сам стары балбатун гэтага ня ведае. Дабранач! Скакукоў у вас там шмат?
Швэйк палажыў трубку і пачаў будзіць старшага пісара Ванэка, які разьюшана лаяўся, а калі Швэйк пачаў яго катурхаць, заехаў яму па носе. Потым перавярнуўся на жывот і пачаў брыкацца на пасьцелі.