Рускія народныя казкі
Шрифт:
Страсянуў торбу і крыкнуў:
— Двое з торбы!
Выскачылі з торбы два малойцы з дубінкамі і давай шынкара з жонкай частаваць, адно толькі дубінкі пасвістваюць. Гаспадар з гаспадыняю крычаць баяцца, а малойцы з торбы б'юць-малоцяць.
Няма ўжо сілы трываць, пачаў шынкар прасіць-маліць:
— Злітуйцеся, добрыя малойцы, пашкадуйце нас! Прыгаршчы грошай насыплю!..
А Двое з торбы не глядзяць ні вока ні бока, малоцяць шынкара з жонкаю, нібы той гарох на таку.
Круціцца
— Гвалт! Ратуйце!..
Дзед пачуў крык ды шум — ляжыць, пасміхаецца. А шынкар аж заходзіцца-надрываецца:
— Гвалт! Забіваюць! Ратуйце!..
«Ну, цяпер пара ісці, а то заб’юць Двое з торбы злодзея насмерць».
Прыйшоў, а шынкар з жонкаю ўжо лежма ляжаць, войкаюць.
Пачалі прасіцца:
— Сунімі, добры чалавек, сваіх забіяк, не пакінь сіротамі нашых дзетачак!
— Аддайце мой абрус-самабор ды кашалёк-саматрас!
— Што ты, дзе мы возьмем абрус-самабор ды каша лёк-саматрас? Век у нас такіх дзівосаў но было!
— А як тут мая торба апынулася? Ведай, не аддасі маіх дзівосных рэчаў, заб'юць вас насмерць!
Тут гаспадыні зусім не пад сілу стала цярпець, закрычала яна:
— Ды прызнайся ты, мужанёк! Сваё жыццё даражэй за абрус ды кашалёк, прападзі яны пропадам!
I шынкар, відаць, цярпець больш не можа:
— Сунімі малойцаў — аддам табе назад і абрус-самабор і кашалёк-саматрас ды яшчэ і каня з санямі ў прыдачу дам, толькі не губі нас!
Дзед толькі гэтага і чакаў:
— Двое ў торбу!
Схаваліся малойцы з дубінкамі, а шынкар з жонкай ляжаць, стогнуць:
— Ой, як нядобра, моташна, костачкі жывой не пакінулі, зусім знявечылі! Хто нас карміць-паіць будзе? Хоць бы ты, добры чалавек, пашкадаваў нас — даў нам абрус-самабор або кашалёк-саматрас!
Раззлаваўся дзед:
— Мала вас павучыў, відаць! Хутчэй аддавайце абрус ды кашалёк, а то клікну малойцаў з торбы!
Шынкар больш не марудзіў, дастаў з куфра абрус ды кашалёк:
— Бяры, бяры, нам твайго не трэба!
Дзед страсянуў абрус, разгарнуў і сказаў:
— Папіць, паесці!
З'явіліся тут жа стравы.ўсялякія, напіткі розныя. Згарнуў абрус, схаваў за пазуху:
— Мой.
Страсянуў раз, другі кашальком — пасыпаліся серабро ды золата.
— I кашалёк мой!
Схаваў кашалёк, узяў торбу:
— Запрагай, гаспадар, каня, мне ехаць пара.
Шынкар загадаў парабку каня запрэгчы і выйшаў на двор дзеда правесці, а сам усё вохкае ды стогне.
Дзед сеў у сані:
— Бывай, гаспадарі Навукі не забывай і большы за чужым не ганіся!
I паехаў. Едзе ды пасміхаецца:
«Трэба
Падкаціў да хаты:
— Тпррру!
Выбегла баба на ганак, убачыла дзеда і давай сварыцца на яго:
— Усё лета яснае ды восень прабадзяўся, на зіму дадому з'явіўся! Хто тут для цябе хлеба назапасіў?
— Ідзі, старая, у хату, не мерзні!
Зайшлі ў хату. Баба не сунімаецца, яшчэ горш лаецца.
Тут дзед страсянуў торбу ды як крыкне:
— Двое з торбы!
Выскачылі два малойцы з дубінкамі: каго трэба наставіць на розум?
Спалохалася баба:
— Вой, дзедку, не чапай мяне, пашкадуй! Век табе слова насуперак не скажу!
— Ну вось, даўно б гэтак,— сказаў дзед і крыкнуў: — Двое ў торбу!
Зніклі малойцы з дубінкамі, а дзед страсянуў, разгарнуў абрус і кажа:
— Папіць, паесці!
I адкуль што ўзялося. Наставілася на стол розных страў ды напіткаў усялякіх...
Глядзіць баба і вачам не верыць.
А дзед кліча:
— Садзіся, пі, еш чаго толькі душа пажадае! Гэта ўсё наша.
Напаіў, накарміў бабу, потым узяў у рукі кашалёк-саматрас:
— Глядзі!
Страсянуў кашалёк раз, другі — і пасыпалася серабро ды золата, золата ды серабро...
— I гэта ўсё наша!
Зарадавалася баба, а дзед расказаў ёй, як гэтыя дзівосы дастаў, і як шынкар два разы яго абкрадаў, і як ён прымусіў шынкара аддаць яму абрус-самабор ды кашалёк-саматрас.
— Ну, нічога, дзедка, што было, тое прайшло, хай быллём зарастае, а ў нас з табою цяпер усяго ўволю: і самім ёсць што папіць-паесці, і добрых людзей пачаставаць хопіць.
Пачалі з таго часу дзед ды баба жыць ды быць прыпяваючы. I хто з суседзяў патрэбу мае, усім памагаюць. I ад усіх ім павага ды пашана.
На тым якраз часе і вярнуўся ў маёнтак аднекуль з-за мора пан. Прачуў ён, што дзед з бабаю жывуць у дастатку, загадаў паклікаць да сябе. Прыйшоў дзед.
Пан пытаецца:
— Быў ты самы што ні ёсць апошні бядняк, а цяпер самы спраўны гаспадар стаў. Расказвай усё, нічога не ўтойваючы, адкуль што ўзялося!
Расказаў яму дзед усё шчыра, як было, а пан яму ў адказ:
— Ніколі не паверу ў гэтыя байкі, пакуль на свае вочы не пабачу.
— Дык за чым затрымка? — дзед кажа.— Завітай да мяне, і я табе накажу і абрус-самапор i кашалёк-саматрас.
Пан загадаў тройку коней запрэгчы ў карэту. Пасадзіў дзеда з фурманам на козлы і сам сеў:
— ПаганяйІ А ты, мужык, наканиай дарогу.
Прыехалі. Прыпеў дзед папа ў святліцу, пасадзіў на покуць. Баба прынесла абрус-самабор:
— Глядзі, пане!