Рускія народныя казкі
Шрифт:
Тут пан не вытрымаў, нагамі затупаў:
— Вон адсюль, дурная баба!
— Ну вось,— мужык кажа,— бачыце, што маёй бабе верыць ні ў чым нельга.
— Веру, веру табе, ідзі дадому,— махнуў рукою пан. Пайшоў мужык дадому, пачаў жыць-пажываць і дагэтуль жыве ды з пана пасмейваецца.
Ішоў салдат на пабыўку. Прытаміўся ў дарозе, есці хочацца. Дайшоў да вёскі, пастукаўся ў крайнюю хату.
—
Дзверы адчыніла старая бабка:
— Заходзь, служывы.
— А ці няма ў цябе, гаспадынька, перакусіць чаго?
У бабкі ўсяго ўдосталь, а салдата накарміць пашкадавала, скупая была, прыкінулася бедненькай.
— Ох, добры чалавек, і сама сёння яшчэ нічога не ела: няма чаго.
— Ну, няма дык няма,— кажа салдат.
Тут ён прыкмеціў пад лаўкай сякеру без тапарышча.
— Калі няма нічога іншага, можна і з сякеры кашу зварыць.
Гаспадыня ажно рукамі пляснула:
— Як гэта з сякеры кашу?
— А вось так. Давай сюды чыгун.
Прынесла старая чыгун. Салдат сякеру вымыў, апусціў у чыгун, наліў вады і паставіў на агонь.
Бабка на салдата глядзіць, вачэй не зводзіць.
Дастаў салдат лыжку, памешвае варыва. Паспытаў.
— Ну, як? — пытаецца бабка.
— Хутка будзе гатова,— адказвае салдат,— шкада, што вось солі няма.
— Соль якраз у мяне ёсць, пасалі.
Салдат пасаліў, зноў пакаштаваў:
— Каб сюды ды жменьку круп.
Бабка прынесла з каморы торбачку круп.
— На, усып колькі трэба.
Варыў-варыў салдат, памешваў, потым паспытаў. Глядзіць бабка, адарвацца не можа.
— Ox і каша, цуд, а не каша,— хваліць салдат,— каб сюды ды трошкі масла — проста аб'ядзенне было б!
Знайшлося ў бабкі і масла.
Падмаслілі кашу.
— Бяры лыжку, гаспадынька.
Узяліся кашу есці ды нахвальваць.
— Вось ужо ніколі не думала, што з сякеры гэтакую добрую кашу можна зварыць,— дзівіцца бабка.
А салдат есць ды пасмейваецца.
Бедны мужык ішоў па чыстым полі, убачыў пад кустом зайца, зарадаваўся і кажа:
— Вось калі зажыву сваім домам! Вазьму гэтага зайца, заб'ю бізуном ды прадам за чатыры алтыны. На тыя грошы куплю свінку. Яна прывядзе мне дванаццаць парасят. Парасяткі вырастуць, прывядуць яшчэ па дванаццаць. Я ўсіх закалю, свіран мяса насалю. Мяса прадам, а на тыя грошыкі дом куплю ды сам ажанюся. Жонка народзіць мне двух сыноў: Ваську ды Ваньку. Дзеткі будуць поле араць, а я каля акна стаяць ды парадкі наводзіць. «Гэй вы, дзеткі,— гукну,— Васька ды Ванька! Надта людзей на рабоце не падганяйце, відаць, самі бедна ніколі не жылі!» Ды так моцна крыкнуў мужык, што заяц спалохаўся і ўцёк. Так вось дом з усім багаццем, з жонкай і з дзецьмі прапаў.
Запаліла баба ў печы і дыму ў хату напусціла — не прадыхнуць. «Трэба папрасіць у суседзяў рэшата — дым з хаты вынесці»,— падумала баба і пайшла да суседзяў, а дзверы за сабою не зачыніла.
Прыйшла да суседзяў. А тыя кажуць:
— Няма ў нас рэшата. Дагадаісе пазычылі.
Падалася баба к Дагадаісе ў канец сяла, узяла ў яе рэшата і пайшла дадому.
Увайшла ў хату, а дыму ў ёй як і не было.
Сцяміла тут баба, што, пакуль яна ногі біла, па рэшата хадзіла, дым праз дзверы выйшаў, папракнула сама сябе: «За дурной галавой — нагам неспакой!»
Сустрэліся пад вечар два прыяцелі. Адзін у другога і пытаецца:
— Што сёння рабіў?
— Рукавіцы шукаў.
— Знайшоў?
— Знайшоў.
— Дзе ж яны былі?
— Ды за поясам. А ты куды крочыш?
— За сем вёрст.
— Кісялю пасёрбаць?
— Не, камара шукаць.
— Гэта якога ж камара?
— Ды таго, што за нос укусіць мяне хоча.
— Дык ён жа з табою!
— Дзе гэта са мною?
— Ды на носе ў цябе!
Сустрэліся на дарозе пан і мужык.
— Мужык, адкуль ты?
— Здалёку, пане!
— А адкуль?
— З горада Растова, а пана Талстова.
— А ці вялікі горад?
— Не мераў.
— А магутны?
— Не дужаўся.
— Што ж там пачым?
— Людзі па хатах сядзяць, коні па стайнях стаяць.
— А чаго ездзіў?
— Па пакупку дарагую: па мерку гароху.
— От гэта добра!
— Добра, ды не надта!
— А чаму ж?
— Ехаў ды рассыпаў.
— От гэта кепска!
— Кепска, ды не надта!
— А чаму ж?
— Рассыпаў мерку, а сабраў дзве!
— А от гэта добра!
— Добра, ды не надта!
— Ды чаму ж?
— Пасеяў, ды рэдкі.
— От гэта кепска!
— Кепска, ды не надта!
— А чаму ж?
— Хоць рэдкі, ды стручкаваты!
— От гэта добра!
— Добра, ды не зусім!
— А чаму ж?
— Паповы свінні панадзіліся гарох таптаць-дратаваць.
— Гэта кепска!
— Кепска, ды не надта!
— А чаму ж?
— Я свіней забіў ды дзве дзяжы свежаніны насаліў.
— От гэта добра!
— Добра, ды не надта!
— А чаму ж?
— Паповы сабакі панадзіліся свежаніну цягаць-цягаць ды ўсю і павыцягвалі.
— От гэта кепска!
— Кепска, ды не надта!
— А чаму ж?
— Я тых сабак забіў ды жонцы футра пашыў.