"Русская Ганза". Жизнь Немецкого подворья в Новгороде, 1346–1521 годы
Шрифт:
Купцы Немецкой Ганзы в Новгороде.
Den erwerdigen hern Borgermesten unde Rad to Revele kome dess(er) breef myd werdycheit.
Unsen vruntliken gr(ut) myd begerunghe alles gudes. Leven heren unde sunderliling(e) vrunde. Wyllet weten, dat wy juwen breef wol vornomen hebben, de gescr(even) was an sunte Fabiani dage, dar gi uns yn screven, dat wy solden schoten van hundert stukke sulvers 1/2 st. Desse bref wort gelesen vor deme kopman in eyner gemeynen staven. Das duchte deme kopman genoch wesen an deme olden schote, na utwysinghe des bokes, doch so hevet de kopman eyn middel hir in gevunden, dat men na der stede begere schoten sal to halven st. unde des sal men beginnen up to borende to mydvasten nu tokomende, wente de kopman, de hir do jegenwerdich was, de hadden ere gud eyn dels utgesant, hir umme weren se gans unduldich hir to, wente se begerden des to brukende, des de andern gebruket hadden an deme schote to voren. Hir umme so wart id gesaet up dessen vorgescr(even) bescheden dach. It(em) so schreve gi uns umme dat schot, dat sedder der lesten utsendinghe hir vorgaddert is. Des wetet, dat wy nenes geldes syn to voren geweset bid an desse tijd, wente wy de hove unde den preester kume hebben kont staende holden. Wes wy hyr negest vorgaden kunnen, dar wylle wy j(u)wen willen myd allen vlyte gerna (sic!) an vor vullen. It(em) so steyt hir des kopmans kerke so gud als sunder dak, unde de gevele unde sunderlig de sydelmure sere vorrottet, unde wy uns bevruchten vor invallent der weifte. Hir an begerde de kopman myd allem vlyte, dat gi mid jwer vorsichteiet hir ane syn vorseen, dat id in tiden betert werde. It(em) screve gi uns emstliken, dat wy alle jaer to twen tiden de rekenschop unde dat schot solden utsenden, unde weret sake, dat des nicht schege, so wolde gi ju holden an de olderlude unde an de genen, de an desse pun(c)te wedderstal deden. Des wetet, dat wy gemeynliken bidden unde begeren, dat gi uns laten bliven bi der olden (ge)woenheyt, wente wy eyn rekenbok hebben, dar alle dink up gebort unde utgegeven in gescreven wert, unde alle rekenscop, als ju wol wytlick is, hir gedaen wert in eyner gemeynen Steven. Doch boven alle dink, waneer hiir wes vorgaddert wert, dat wylle wy ju myd allem wyllen gerne utsenden. It(em) so hebbe wy wol vornomen, dat gi den novgar(dern) einen breef santen umme broklykheyt des kopmans, des selven breves utscrift wy untfangen hebben, in welker utscrift nicht sunderling(es) is, utgenomet van deme solte, dat hir doch in groteme schaden licht, wente aide wyle dat de novgar(dere) dat soit in juwen Steden halen moghen, so achten se desses soltes nicht, dat heer gekomen is up de olden (ge)wonheyt. Kunde gi hir jenich gud middel in vynden, dat were uns(er) gantze begere. Hyr mede syt Gode bevolen. Gegeven to Novgar(den) in dom. Invocavit under sunte Peter secr(et).
De kopman dutscher hense to Novgarden.
Купцы
25 апреля 1403 года.
Опубл.: LEKUB 1. Bd. 4. № 1624. S. 437–438.
Честным, благоразумным господам, бургомистрам и ратманам города Ревеля, да будет доставлено это письмо со всем почтением.
Наш большой привет с наилучшими пожеланиями. Почтенные и любезные господа, да будет вам известно, что мы получили ваше письмо, которое вы послали с Генрихом Зиммерманом, и то, что вы передали с ним на словах, внимательно выслушали. Представляется, что это нам не слишком то поможет уехать отсюда. Ежели б не послы, то они [новгородцы] обошлись бы с нами столь же жестко, как и прежде, и, как это часто бывало, посадили бы нас в тюрьму (букв.: в оковы, в железа), и [было] много поношений с их стороны и [наших] каждодневных страданий, как мы вам уже прежде писали. Ныне же они несколько изменили поведение после слов, сказанных им про послов, что-де сюда должно прибыть большое посольство от [ганзейских] городов, полномочное во всех делах, как мы это узнали и из ваших писем. После того как Зиммерман поведал это новгородцам, они пригласили нас к церкви святого Иоанна [40] и сказали, что Новгород гневался на нас, и они хотели посадить нас в тюрьму. Ныне же, услышав, что сюда должно прибыть посольство, они передали нас под поручительство олдерменов и [хофескнехта [41] ] Ганса Липпена, чтобы можно было закупать еду и питье, ходить с одного двора на другой, но более никуда. Поэтому, любезные господа, здесь следует поразмыслить над тем, как бы народу отсюда уехать; здесь находится много молодых людей, которым не стоит растрачиваться. Далее, любезные господа, еще одна беда свалилась на наши головы: Немецкое подворье сгорело, а также часть Готского подворья от ограды. Поразмыслите над тем, чтобы, ежели ваше посольство, Бог даст, прибудет сюда, оно бы известило нас, желаете ли вы снова разграничивать подворья. Далее, любезные господа, о торговле: вы нам недавно написали, что вы должны были принять строгие предписания, особенно в отношении покупки тройничей вперемешку с ледерверками [42] , и тем самым положить тому конец. В связи с этим мы отобрали их у некоторых своих в соответствии с указаниями шры [43] и письмами городов. Пожелай кто-либо усилить несправедливость, это будет на его совести. Далее к вопросу о запрете покупать тройничи вперемешку с ледерверками: здесь среди нас есть один, кто купил тысячу тройничей вперемешку с ледерверками, но говорит, что якобы сторговал тройничи особо и ледерверки особо, каждые по своей цене. Мы считаем [законной] покупку, когда она производится у одного человека и они вместе [продавец и покупатель] доставляют [товар] на подворье. От вышеуказанной персоны мы получили плату за хранение (borgen) с тысячи его тройничей, обратившись к городам с вопросом, можно производить покупку таким образом или же нет. Такие ухищрения встречаются здесь в большом числе, а потому нас ныне не может не заботить, что они здесь еще больше здесь укоренятся. Нам желателен ответ, когда же, дай Бог, ваши послы прибудут сюда. Да хранит вас Господь на долгие времена. Писано в первую пятницу после дня святого Марка.
40
Церковь Ивана Предтечи на Опоках на новгородском Торгу, принадлежавшая объединению новгородских купцов («Иваньское сто»), место хранения весовых и метражных эталонов, а также разрешения споров новгородцев с иноземным купечеством.
41
Староста Немецкого подворья, назначался руководством ганзейских городов, главным образом, Ревеля и Дерпта.
42
Недубленые беличьи шкурки, продавались волосом внутрь.
43
Шра (шрага, скра) — устав Немецкого подворья.
Олдермены, мудрейшие и все купцы, ныне живущие в Новгороде.
Den ersamen vorsichtigen heren borgermesteren unde raetmannen der stad to Reval kome desse bref myt werdicheit.
Unsen vruntlike grote, wes wy gudes vormagen. Ersamen leven heren, juwe geleve to weten, dat wy juwen bref wol vornomen hebben, den gy uns santen bi Hynrik Symmermanne, unde dat werf, dat he hyr hadde, dat hebbe wy wol vornomen. Also uns dunket, so en mach et uns nicht grot helpen, dat wy van hyr kornen. Synt de boden hyr gewest syn hebben se uns yo so hart gewest also to voren, unde hebben des vaken enes gewest, dat se uns int yseren wolden setten, unde vele ungemakes van en und lyden noch alle daghe, also wy ju wol er gescr(even) hebben. Nu syn se aldus enes geworden na den worden, de en de boden gesecht hebben, dat hyr grote boden kornen solen, de alles dynghes mechtigh syn, van der stede wegene, also wy ok vornomen hebben in juwen breven. Do dat Simmerman Nouwerden to bekennende gaf, do loden se uns vor sunte Johannesse, und seden, Nouwerde hadde gram up uns gewest, unde wolden uns int yseren hebben gesat. Nu se horen, dat hyr boden kornen solen, nu hebben se uns up de hant gedaen den olderluden unn Hans Lyppen, eten und drinken to kopen unde van deme ene have up den andern to gande, vorder nerghen to gande. Hyr umme, leven heren, syt hyr inne vorseen, dat dit volk van hyr kome; hyr syn vele jungher lude, de nicht to vorterende en hebben. Item, leven heren, so ys uns een ander ungemak up den hals gekomen, dat der Duschen hoff vorbrant ys unde der Goten hoff een deles van den planken mede. Syt hir ane vordacht, wan god gift, dat juwe boden hyr kornen, dat uns to weten moge warder, offt it juwe wylle sy, dat men hyr wedder tymmer uppe den hoff setten sole. Item, leven heren, van der kopenschap, also gy uns latest screven, dat gy de strengeliken geholden willen hebben, sunderling(es) myt den troyenissen by lederwerke to nemen, unn ok myt dem wande up rede to setten. Des hebbe wy van juwelyken synen eet genomen na utwysynge der schra unde der stede breve. Will we unrecht sweren, dat sta up syne sele. Voit also myt den troynissen by lederwerke nicht to kopen, des ys hyr een van uns, de heft gekoft IM troyenisse by deme lederwerke, und he secht, he hebbe de troyenisse by sik gekoft, unn dat lederwek by sik, yslik na synem werde. Dyt holde wy vor enen kop, dat men van enem manne koft unde to samen up den hof brynget. Van dessen vorgescr(evene) personen hebbe wy borgen genomen vor de werde van eme M troyenisse, to der stede to seggent, eft men so dane kop kopen mach edder nicht. Sulker behendicheit schuet hyr vele: so nouwe kone wy uns nicht vorwaren, se en vyndet dar yo behendycheit inne. Hyr begere wy eyn antworde van, wan God gift, dat juwe boden hyr kornen. Gode syet to langen tyden bevolen. Gescr(even) des ersten vrydages na sunte Marcus dage.
Olderlude, wysesten unde de gemene kopman, nu to Nowgarden wesende.
Купцы
30 ноября 1403 года.
Опубл.: LEKUB 1. Bd. 4. № 1635. S. 452–453.
Почтенным господам, бургомистрам и ратманам в Ревеле, вручить это письмо с выражением готовности услужить.
[Примите] сначала наш дружеский привет с пожеланиями жизненного благополучия, здоровья и всяческого блага. Да будет известно вашему почтенству, что мы получили ваше письмо о том, что побывал у вас Иван Кочерин и просил себе суда и управы, то есть получить у вас благоприятное решение [своего дела], и Иоганн Вреде, который не пожелал оставлять вам [разбирательство] возникшей между ними тяжбы. И потому, дабы купцы не претерпели ущерба из-за вышеназванного Ивана, вам, думается, необходимо забрать Ивана Кочерина с новгородской лестницы [44] и сделать так, чтоб любой мог с ним торговать. По этому поводу купцы приняли решение, что коль скоро они в этом деле не единодушны, то пусть сперва появятся о том письма с одобрением городов внутри страны [Ливонии]. И еще купечеству желателен ваш добрый совет, поскольку здесь, да услышит Господь эту жалобу, при пожаре, как вам это отчасти известно, большой урон был причинен соляной торговле; в связи с тем, что ныне соль частично вновь упакована в мешки, купцы нуждаются в добром совете по поводу того, могут они продавать соль без завешивания или же нет, чтобы в ближайшем будущем им не претерпеть из-за того от русских ущерба или поношения. Ради блага купцов придумайте, как нам с этим при посредничестве вашей мудрости поступить, что вы во все времена охотно делаете. То же самое мы написали в Дерпт. Да пребудет с вами Господь на вечные времена. Писано в Новгороде в год рождения Господа нашего 1403, в день святого Андрея. Дайте нам на то поскорей ответ.
44
Место в Новгороде, где вывешивали списки несостоятельных должников.
Олдермены, мудрейшие и все купцы, ныне пребывающие в Новгороде.
An de erbaren heren borghermeysters unn rathludhe tho Revel sal dusse breff myd underdanicheyt.
Unsen vruntliken grothe myd leflyker gunste, heyles unn ailes gudes tho voren. Juwer erbacheyt beghere wy tho wetende, dat wy den syn juwes breves wol vomomen hebben, wo dat Iwane Koczerne vor ju ghewest hevet, unn heft syk gheboden tho lyke unn tho rechte edder myd mynne by ju tho blivende, unn Johannes Wrede, der sake nicht by ju bliven wolde, de se tuschen syk stande hebben, unn hir umme dat de kopman ungheschadet van des vornomeden Iwanen wegene hir namer bliven mochte, so duchte ju wol nutte wesen, dat men Iwanen Koczernen van der treppen tho Novgarden neme, unn dat en juwelik wol myd erne kopslaghen mochte. Des is de kopman tho radhe gheworden, wo se an den saken nicht don enen willen, er en dar breve aff werden myd ener endracht der bynenlandeschen steden. It(em) is de kopman juwes guden rades begherende, wente hir, godhe sy dat gheklaget, grot schade gheschen is an dem solte in dem brande, also ju wol en dels witlik is; nu is des soltes es dels wedder besakket, unn wer de kopman dat soit vorkopen mochte ungheweghen edder nicht, hir bedarf de kopman gudes rades tho, also dat se hir negest dor umme in vordreth edder unghemak van den russen nicht en quemen. Hir provet des kopmans beste ane, wo wy hir mede varen solen vormyddels juwer wysheyt, also ghy tho allen tyden gerne don. Desse gheliik hebbe wy ok ghescreven tho darpthe. Blivet godhe bevolen ewychlyken. Gescr(even) tho Nougarden na der (ge)bordh unses Heren XIV — c jar unn III an sunte Andreus daghe. Hir van scrivet uns en antworde myd den ersten.
Olderlude unde wysesten unn de ghemeyne kopman tho Noug(arden) nu wesende.
Купцы с Немецкого подворья сообщают ревельскому магистрату, что до удовлетворения претензий Ивана Кочерина новгородцы запретили ганзейцам покидать Новгород и вывозить свои товары; просят ревельцев в ответ не пропускать в Новгород других купцов.
6 декабря 1403 года.
Опубл.: LEKUB 1. Bd. 4. № 1636. S. 453–454.
Почтенным, мудрым господам, бургомистрам и ратманам города Ревеля, да придет это письмо.
В первых строках дружеский привет и пожелание всего доброго, о чем только можем написать. Любезные господа и друзья, знайте, что мы получили ваше письмо по поводу известия, о котором мы вам писали. Когда Иван Кочерин вернулся домой, то сразу же явился на вече (dinge), и как только они [новгородцы] разошлись с веча, то велели возвестить на Торгу (market), чтобы никто не вывозил нас и наши товары, и мы в связи с тем не знаем, что они тем самым замышляют и как намерены с нами обойтись. Поэтому мы просим вас не позволять ни одному купцу приезжать к нам до того времени, пока не получите от нас другого известия, ибо здешние люди хотят поскорей уехать. Ежели это дело не разрешится к Рождеству [25 декабря], что сомнительно, то позаботьтесь о благополучии здешних купцов, как вы во все времена охотно делаете. И еще мы написали письмо господину Эверту Кальхерзену, чтобы он предостерегал в Нарве любого, кто пожелает сюда [в Новгород] отправиться, чтоб не ехали до тех пор, пока кто-нибудь отсюда не приедет [с новостями]. С тем да пребудет воля Господня, молитесь за нас во все времена. Писано в Новгороде в день святого епископа Николая, ниже скреплено нашей печатью.
Олдермены, мудрейшие и все немецкие купцы в Новгороде.
Den ersamen wisen heren Borgermeisten und Ratmanen der staet Reval kome diss(er) breiff.
Vruntliche grote und wes wy gudes vormogen vorgescreven. Leven heren und vrunde, willet weten, dat wy juwen breiff wol vornomen hebben, als umme de tidinghe, de wy ju scriven solden. Also wo als Iwane Ketzerne to hus quam, do was he in dem dinghe; do se ut deme dinge gingen, do leiten se ropen int market, dat nymand uns und unse gut solde ut voren, des en wete wy nicht, wat se dar mede menen und wu dat se mit uns halden wellen. Hir umme bidde wy is, dat gy genen kopman op uns kornen laten, bitte to der tit, dat gy ander tidinghe van uns hebben, wante hir lude sin, de utvaren wellen mit den ersten. Ist sake dat de nicht enn kornen na wynachten ut, unde is dar ane misdunket, so provet des kopmans beste hir ane, als gy to allen tiden gherne doen. Vortmer so hebbe wy her Everd Kalhersen gescreven enen breiff, wernd dat ymand wer to der narwe, der herward wolde, dat he de warne, dat se nicht dar en varen, it en sy, dat ymand van hir kome. Hir mede sit gode bevolen und gebedet to uns to allen tiden. Gescreven to Nougarden an sunte Nicolaus daghe des hil(i)gen bisschopes under unsem inghesegel.