Сакрэт Тунгускага метэарыта, Прыгоды шасцікласніка Максіма
Шрифт:
— І мае ўзрадаваліся, — пахваліўся Васіль. — Пашанцавала нам. Калі б не навальніца, то невядома, што было б.
— Васіль, ты не здагадаўся, што так у лесе свяцілася?
— Не, — развёў рукамі Васіль. — Трэба ў лес ісці. Там разгадаем. Калі ваўкі каля палаткі стаялі, то іхнія сляды ўбачым.
Што ж, правільна разважае. Ноччу дождж прайшоў.
На мокрай зямлі павінны сляды застацца.
— Каля палаткі будзем сляды шукаць? — пытаюся.
— Не толькі каля палаткі. І на ўзлеску, і ў лесе. Мае рацыю. Ваўкі ноччу каля палаткі стаялі,
— У лес, Васіль?
— У лес, — сказаў мой сябар.
І мы накіраваліся ў лес. Ідзём, пад кожны кусцік зазіраем, пад ногі глядзім пільна-пільна, каб заўважыць хоць адзін слядок. Але ні на сцяжынцы, ні ўзбоч яе ніводнага слядка: ні звярынага, ні птушынага. Як пішуць у казках? Ні птушка не пралятала, ні звер не прабягаў.
— Есць! — нарэшце ўсклікнуў Васіль. Укленчыў, і пад ядлоўцавы куст. Ну й зыркі! Пад самым кустом след заўважыў. Няўжо воўчы?
Я спыніўся. А Васіль поўзае: то ўправа падасца, то ўлева, то назад, нібы Мураш Піліпа Макаравіча.
— Воўчы след? — цікаўлюся.
Маўчыць, не азываецца. Што з ім? Няўжо ад страху язык праглынуў?
— Воўчы след? — крычу мацней. Маўчыць. Не даходзіць.
— Чаго поўзаеш? Там воўк след пакінуў?
— Сам паглядзі.
Палез і я пад куст. На вільготнай зямлі быў добра прыметны след, падобны на той, які звычайна куры пакідаюць: два штрышкі злева і справа, адзін спераду, пасярэдзіне, адзін ззаду.
— Хопіць поўзаць, — кажу Васілю. — Курыных слядоў ніколі не бачыў?
— Гэты след не курыны, — сказаў Васіль. — Стараюся адгадаць, чый. У курэй, як мне здаецца, тры пальцы з кіпцюрамі ўперадзе, а адзін ззаду.
Я засмяяўся:
— І тут тры ўперадзе, а адзін ззаду.
— Курыны след не такі,— не пагадзіўся са мною Васіль. — Антон, ты пастарайся ўспомні, які след куры пакідаюць.
Я наморшчыў лоб, успамінаючы. Нешта аж у патыліцы закалола. Не магу ўспомніць, хоць забі. Вось дзіва! Сёння быццам упершыню адкрыў Амерыку. Не ведаю, які след куры пакідаюць. А яны ж бегаюць і па агародзе, і па вуліцы. Не ведаю… Чаму ж так?
— Даўся табе гэты след, — кажу. — Хопіць поўзаць.
— Хочацца даведацца, чый ён.
— Мабыць, курапатка пакінула.
— Мабыць, — кіўнуў галавою Васіль.
Мы пачэпалі далей. На сцяжынцы, там, дзе зрэдзь прабіваліся купінкі травы, зноў заўважылі сляды: уперадзе, побач, два вялікіх адбіткі лап, а ззаду, адзін за адным, — два маленькіх.
— Чый след? — схіліўся Васіль.
— Відаць, ліса пакінула, — няўпэўнена прагаварыў я.
— Не-е, — працягла вымавіў Васіль. — Мне тата казаў, што след лісы быццам па нітцы выведзены: лапка ў лапку, так ланцужком і цягнецца. Я гэта добра запомніў.
— І на воўчы ён не падобны, — кажу Васілю. — І на сабачы таксама.
— А якія сляды пакідаюць воўк і сабака? — пытаецца Васіль.
Не чакаў я гэткага пытання, задумаўся. Зноў не ведаю. Ну, воўчыя сляды не так часта бачыш. А вось сабачыя,
— Якія сляды пакідаюць воўк і сабака? — паўтарыў я. — Па-мойму, вялікія.
А Васіль:
— Есць і маленькія сабачыя сляды.
— Але, — падхапіў я, — у вялікага сабакі вялікі след, а ў маленькага маленькі.
Васіль засмяяўся:
— Ну й натураліст! Так добра растлумачыў, што з першага разу ўсё стала зразумела.
— І ты за мяне не лепшы, — кажу. — Ты таксама воўчы след ад сабачага не адрозніш.
— Калі ўбачу воўчы, то адразу пазнаю, — пахваліўся Васіль. — Інтуіцыя падкажа.
— І я пазнаю, — вырашыў я не здавацца. — Табе інтуіцыя падкажа, а мне дапаможа.
Вось так мы з Васілём, стараючыся адзін перад адным, чыталі лясныя сляды. Калі б так і вершы, апавяданні па роднай літаратуры чыталі, то прыносілі б са школы ў дзённіках… Не, не стану казаць, што прыносілі б. Вы, думаю, пра гэта самі здагадаліся.
Моўчкі (чамусьці прыкра было на душы) мы чэпалі па лесе. Не ведаю, пра што думаў Васіль. А вось я думаў, што сёння ж, не адкладваючы, вывучу ўсе-ўсе сляды. Спярша курыныя, сабачыя, а пасля і дзікіх звяроў, дзікіх птушак. Знайду кніжку пра жывёл, пачну ў старэйшых пытацца. Абавязкова вывучу. Усё-ткі нядобра. Побач гэтулькі жывёл, гэтулькі птушак, гэтулькі звяроў жыве, а пра іх з мезены палец ведаеш.
Сцяжынка павярнула направа. Там, за павароткай, павінна стаяць палатка. Ага, ёсць, стаіць. І Піліп Макаравіч каля палаткі. Каля палаткі… Што гэта? На галаве ў Піліпа Макаравіча вялізны рукзак. Відаць, пад самую завязку розных рэчаў наклаў. Шпацыруе каля палаткі, як па праспекце, пра Яся і дзяўчыну ціхенька спявае.
— Чаго ён так? — пытаюся ў Васіля.
— Не ведаю, — паціснуў той плячыма.
— Рукзакі звычайна за плячыма носяць, — кажу.
— А ён на галаве, — прагаварыў Васіль. — Гэты турыст усё наадварот робіць.
Ну й турыст! Такіх мы ні разу не бачылі. Цікава: ці доўга будзе вось так, на галаве, рукзак насіць?
— А-а-а, хлопцы, бліжэй падыходзьце, не бойцеся, — усё-ткі заўважыў нас.
Мы падышлі бліжэй. А ён стаіць, усміхаецца. Нарэшце зняў рукзак, паклаў на зямлю.
— Паспрабуйце падняць. Узяўся Васіль, крыху патрымаў.
— Піліп Макаравіч, вы камяні ў рукзаку носіце?
— Сёння лягчэйшы. Вось каб учора паднялі!
— Вы і ўчора яго на галаве насілі?
— І ўчора, і заўчора.
— А калі мне паспрабаваць? Можна?
«Бач, — думаю, — і Васілю захацелася з рукзаком на галаве пахадзіць. І чаго ж так за рупіла? Можа, партфель з кніжкамі стане на галаве насіць?»
— Можна, — сказаў Піліп Макаравіч.
Васіль абедзвюма рукамі схапіў рукзак, пачаў паволі падымаць угору. Я падскочыў, стаў дапамагаць яму. Нарэшце сяк-так паклалі на галаву. Галава ў Васіля адразу палезла ў плечы, а твар стаў барвовы-барвовы, нібы хтосьці непрыкметна памаляваў барвоваю фарбаю. Я ляпнуў яго па плячы.