Учебник белорусского языка
Шрифт:
Часто употребляемые сравнительные обороты превратились во фразеологизмы, которые употребляются в качестве обстоятельств
Нібы (як) снег на галаву — неожиданно, внезапно:
Мой таксама заявіцца сюды як снег на галаву (А Кудравец)
Нібы (як) вады ў рот набраўшы — упорно молчать: Маўчыць, шбы вады ў рот набраўшы
Як асінавы лі ст (як асіна) — очень сильно (дрожать):
Цяпер ён калаціўся як асінавы лі ст і мусіў сашчаміць
Як бабёр — жалобно. Поўначы як бабёр плакала ў печы асіна (Р Барадулін)
Як баран на новыя вароты — растерянно, удивленно. Таму і глядзеў ён на дзеда Астапа як баран на новыя вароты (М Лынькоу)
Як вадою змыла — исчез, удрал. Заводчыка Хукмана да гэтага часу як вадою змыла (К. Чорны.)
Як чорны вол — очень добросовестно, много, упорно. Сцёпка некалі на пана працаваў як чорны вол (К Крапіва)
Як гром з яснага неба — неожиданно, вдруг, внезапно. Вайна Трэція суткі, як яна пачалася. Ударыла як гром з яснага неба, аглушыла, і я ніяк не магу апомніцца. (ІШамякін)
Як дзве кроплі вады — очень похожий, одинаковый. Але вы не ведаеце, што гэты палкоўні кбыў падобны на мяне як дзве кроплі вады (К. Крапіва)
Як з прывязі сарваўшыся — очень быстро, стремительно. «Чаго ты ляціш, як усё роўна з прывязі сарваўшыся?» — прысуняў Цітка Кандрат (М Лобан)
Як кашаль хваробе — совсем ненужный, излишний. Ты паможаш так каню, як хваробе кашаль (К Крапіва)
Як леташні снег — ненужный. Трэба яна мне як леташніснег (ІМележ)
Як мёртваму кадзіла — бесполезно. О, каб я цябе злавіў у лесе, то быў бы другі рахунак. А цяпер твая споведзь паможа мне як мёртваму кадзіла (Я Колас)
Як мыла з'еўшы — с кислой миной, неудовлетворенно. Стафанковічык сціх як мыла з'еўшы (К Чорны)
Як. мыш пад мятлою — испуганно. Молча Госці сядзелі як мышы пад мятлою (Я Колас)
Як на далоні— ясно, четко. Мястэчка відаць адсюль як на далоні,— вялікае, раскідзістае, яно цягнецца праз усю раўніну ад лесу да лесу (ІНавуменка)
Як Піліп з канапель — внезапно, неожиданно. Хто ен такі? — Выскачыў як Піліп з канапель (К.Крапіва)
Як пугаю па вадзе — бесследно, без результата. Знак там казне як пугаю
Як пшаніцу прадаўшы — очень крепко (спать). Потым засноў як прадаўшы пшаніцу, з добрай вячэры і пан не прыспіцца (У Дубоўка)
Як рэпу грызці — очень хорошо, без ошибок. Або Шурка. Дзевяты гадок, чытае як рэпу грызе, і гусі пасе ўсёлета (Я. Брыль)
Як след — так, как должно быть. Не паспелі ў шчасці як след пакупацца мы, — бомбы свіснулі, пырснула першая кроў (П Панчанка)
СЛОВА И ВЫРАЖЕНИЯ
Магазін ушверсальны, прадуктовы, прамтаварны, тытуневы, кніжны, кандытарскі, хлебны, садавінна-гароднінны, галантарэйны, вінна-гарэлачны, парфумерны, ювелірны, мэблевы — магазин универсальный, продовольственный, промтоварный, табачный, книжный, кондитерский, хлебный, плодоовощной, галантерейный, винно-водочный, парфюмерный, ювелирный, мебельный
Калі адчыняецца (зачыняецца) гэты. магазін? — Когда открывается (закрывается) этот магазин?
Дзе мужна купіць? — Где можно купить ?
Ці есць у вас? — Есть ли у вас?
Пакажыце мне, калі ласка… — Покажите мне, пожалуйста…
Дайце мне, калі ласка… — Дайте мне, пожалуйста…
Дзе у вас аддзел…? — Где у вас отдел…?
Прадаўшчыца (прадавец) — продавщица, продавец.
Каса, касі р (касірша) — касса, кассир (кассирша).
Пакупка — покупка.
Каштаваць — стоить.
Цана — цена.
Зважыць — взвесить.
Адмерыць — отмерить. і
Прымерыць — примерить.
Абутак. — обувь.
Кашуля — рубашка, сорочка, рубаха.
Сукенка — платье.
Баваўняны, бавоўна — хлопчатобумажный, хлопок.
Дарагі — дорогой.
Танны — дешевый.
Сінтэтычны (штучны) — синтетический (искусственный).
Гальштук — галстук.
Насоўка — носовой платок.
Панчохі — чулки.
Шкарпэткі — носки.
Матэрыял (тканіна) — ткань.
Аксаміт — бархат.
Батыст — батист.
Паркаль, паркалёвы — перкаль, ситец; перкалевый, ситцевый.