Зямны акіян
Шрифт:
Менанітка — імкненне высмеяць пурытанскі характар Анні. Менаніты — анабаптысцкая секта, заснаваная ў пачатку XVI ст. і мае дагэтуль прыхільнікаў у ЗША.
Андрэ Сальмон — французскі паэт, сябар Апаліпэра, прытрымліваўся прагрэсіўных поглядаў, быў цесна звязаны з Расіяй. Цікава, што Апалінэр ужывае слова «moujik», а
Увесь верш Апалінэра будуецца на тым, што вяселле Сальмона спраўлялі напярэдадні 14 ліпеня 1909 г. — г. зн. напярэдадні свята 120-годдзя Французскай рэвалюцыі.
(«Ле Суарэ дэ Пары», люты 1912, № 9.)
Паэт прысвячае свой верш Луі Дзюмуру — швейцарскаму пісьменніку — аўтару кніг і артыкулаў пра нямецкую і рускую культуру і Русо.
Вершы з гэтага цыкла перакладзены не поўнасцю.
Апалінэр напісаў «Рэйнскае» пасля свайго падарожжа па розных гарадах Аўстрыі і Германіі. Ён наведаў гэтыя гарады дзякуючы таму, што ездзіў як хатні настаўнік з сям’ёй дэ Міло ў 1901–1902 гг. Ён пабываў і ў Празе, якая пакінула моцнае ўражанне і наблізіла яго да славянскага свету.
Вершы былі напісаны ў верасні 1911 г., калі Апалінэра незаконна арыштавалі. Яго абвінавацілі ў тым, што паэт нібыта ўкраў у Луўры карціну Леанарда да Вінчы «Джаконда». Да адказнасці быў прыцягнуты таксама і Пікасо. Несправядлівасць абвінавачання і пратэсты грамадскасці прымусілі ўлады вызваліць Апалінэра з турмы, дзе ён прабыў тыдзень. Пасля гэтага ён знаходзіўся пад следствам яшчэ чатыры месяцы.
Апрача вершаў «У турме Сантэ», Апалінэр з горыччу ўспамінае пра гэты перыяд свайго жыцця і ў паэме «Зона»: «Ты ў Парыжы пад следствам. Ну дзе вы падобнае чулі? Як злачынцу якога, паэта ў кутузцы замкнулі!»
(«Ле Суарэ дэ Пары», лістапад 1912, № 10.)
Вандэм’ер — першы месяц рэспубліканскага календара, — месяц, ад якога ў 1792 г. пайшло рэвалюцыйнае вылічэнне часу. Гэта — паэма пра падыход новай эры.
КАЛІГРАМЫ
ВЕРШЫ МІРУ I ВАЙНЫ (1913–1916)
Кніга
У кнігу ўвайшлі франтавыя вершы Апалінэра, напісаныя ў траншэях, пад артылерыйскім агнём, і ў шпіталі. Ён праўдзіва раскрывае ўсе жахі вайны і яе недарэчнасць.
У вершы «Перамога» ён гаворыць не пра перамогу на вайне, а пра перамогу ў галіне прагрэсу, у галіне культуры, пра тое, што мір павінен перамагчы вайну.
Паводле ўспамінаў Андрэ Бійі, Апаліпэр адразу зразумеў, што Расіі патрэбен Брэсцкі мір, і адобрыў заключэнне сепаратнага міру.
Няясным застаецца той факт, чаму Апалінэр у вершы «Маленькае аўто» паставіў няправільную дату пачатку першай сусветнай вайны: замест 1 жніўня 1914 года, ён напісаў 31 жніўня.
«Песня любові» — Язон, паводле грэчаскага міфа, выкраў залатое руно ў Калхідзе.
«Рыжая красуня» — заключны верш кнігі «Каліграмы», прысвечанай будучай жонцы паэта Жаклін. Гэты верш з’яўляецца сінтэзам апалінэраўскай паэзіі, запаветам Апалінэра.
Упершыню ў нашай краіне друкуюцца пераклады вершаў: «Развітваецца коннік», «Паштоўка», «Песня любові», «Перамена», «Смутак адной зоркі».
З РОЗНЫХ КНІГ
«Пралетарыю» — верш быў напісаны ўвесну 1902 г. і надрукаваны толькі праз пяцьдзесят гадоў. Ён увайшоў у кнігу «Меланхалічны вартавы», апублікаваную ў Парыжы ў 1952 г. з прадмовай сябра Апаліпэра, Андрэ Сальмона.
(«Лачэрба», 1 чэрвеня 1914, № 11.)
У 1919–1926 гг. гэты верш двойчы перадрукоўваўся, як ўзор рэвалюцыйнай паэзіі Апалінэра.
(1899, дакладная дата не высветлена)
Адзін з юнацкіх вершаў Апалінэра. Упершыню надрукаваны ў зборніку «Меланхалічны вартавы». Мы заключаем кнігу гэтым вершам: яго аптымізм характэрны для ўсёй пазнейшай творчасці паэта, які любіў жыццё і верыў у перамогу светлай будучыні.