Багаты кватарант
Шрифт:
Дык тады ж яшчэ горш! Атрымоўваецца, ён купіў цябе. Даляры… «баксы»… шведскія кроны… Тут у каго хочаш галава паплыве, тут ужо не да Рыгора — няўдачніка-п'яніцы…
Наташа. Не, тут ужо не да Рыгора, сапраўды. (Задуменна, рамантычна.) Купіў… Дурань ты! Ты думаеш, я з-за грошай?..
Рыгор. Паміж вамі ўжо каханне?
Наташа (у тым жа рамантычна-летуценным тоне). Ведаеш, калі нават ён і хлусіць пра шведскага дзядзьку, затое як прыгожа хлусіць!.. Усё вакол такое пастылае,
Рыгор (стулены, прыгорблены, прыбіты яе словамі, але яшчэ мацуецца). Прыгожая мана… Іншае жыццё… Не, нашых людзей нішто ніколі нічому не навучыць! Нішто ніколі. Край няпужаных ідыётаў! Прыйшоў чалавек з вуліцы, не паспеў як след пазнаёміцца, навешаў маны на вушы… Прычым самай дзікай, неверагоднай!.. Усё правільна: чым больш неверагодна, фантастычна, экзатычна — тым хутчэй нашы людзі павераць. Калі б ён сказаў, што знайшоў на прыпынку партфель, набіты далярамі, ніхто не паверыў бы! А так — багаты дзядзька, шведскія старадаўнія палацы, спадчына, куфэркі, набітыя золатам і срэбрам… Хлусня, затое якая рамантычная!
Наташа. Рыгор, я хачу, каб гэта была наша апошняя размова. І сустрэча.
Рыгор. Ну, вядома! Гэта само сабою. Разбіваю такія мары… Гэтыя сустрэча і размова будуць апошнія. Толькі глядзі, не застанься пасля з разбітымі начоўкамі замест куфэркаў, набітых шведскімі кронамі.
Наташа (якая ўжо ішла, спыняецца). Каб ты раз назаўсёды зразумеў — грошы для мяне… (Дастае з кішэні прабіты аўтобусны талончык, кладзе на далонь і дзьмухае.) Тое самае, што вось гэты прабіты талончык. Варта мне толькі захацець, і я за пару дзён зараблю тысячы «баксаў»!
Рыгор няўцямна глядзіць на яе, яшчэ больш горбіцца, апускае галаву.
(Злосна смяецца.) Ты думаў, табе аднаму патрэбны мае «светлыя флюіды і энергія»? Запомні: ёсць людзі, якія дадуць мне ў любы час любую суму, у любой валюце! За што потым, вядома, давядзецца адрабляць.
Рыгор. Наташа…
Наташа. Гэта табе для інфармацыі. Каб не думаў, што грошы для мяне — усё. Гуд-бай!
Рыгор. Наташа! (Ірвецца ўслед, спыняецца, стаіць моўчкі, потым мармыча.) Напіцца б зараз… Проста «надрацца». Так, каб не чуць больш нічога, каб нічога і нікога не бачыць.
Карціна другая
Знаёмая кухня. Васіль Васільевіч, Алена Яўгенаўна і Ган п'юць гарбату.
Васіль Васільевіч (глядзіць на партрэт Наташы). Што гэта нашай яшчэ няма? Чатыры гадзіны хутка.
Алена Яўгенаўна. Ім два семінары лішнія паставілі. Яна званіла.
Ган. Прыгожы партрэт. Наташа на ім прыгожая.
Васіль Васільевіч. Мне таксама падабаецца.
Ган. Што за чалавек Рыгор? Тое, што таленавіты, дык несумненна. Хто ён вам?
Алена Яўгенаўна. А так — прычапіўся. У іхнім (ківае на мужа) інстытуце неяк афармляў кабінет, плакаты нейкія мазаў; пазнаёміўся з Васем, і гэты прывёў яго дамоў, да нас. Так і ходзіць ужо мо з паўгода. Кожны тыдзень, як закон. Неяк звыкліся — ходзіць, ну і ходзіць… Не праганяць жа.
Васіль Васільевіч (смяецца). Сябар сям'і!
Ган. Зразумела. А ведаеце, ён падабаецца мне, хоць і калючы нейкі. Але, падабаецца, і ён, і праца яго, партрэт гэты. Ёсць у ім штосьці такое, ведаеце, неардынарнае… Увогуле люблю творчых людзей… Дзякую, Алена Яўгенаўна, за смачную гарбату!
Алена Яўгенаўна. Што вы — чай як чай! Вам дзякую…
Ган. Не, гарбата сапраўды цудоўная… Ведаеце, я ж сірата, бацькоў зусім не помню. У бабулі гадаваўся. Таму, мабыць, так і цягне пажыць па чужых людзях, удыхнуць, так сказаць, чужой утульнасці, дакрануцца да яе…
Васіль Васільевіч. Дык ты сірата?
Ган. Сірата. Бабуля дагадавала мяне да сямі гадоў, акурат як у школу ісці, да першага класа. І памерла. З тых часоў так і сланяўся па дзіцячых дамах, інтэрнатах; тады адслужыў, вось ужо амаль і адвучыўся, а цяпер, як бачыце, з вамі — сяджу вось, расказваю.
Алена Яўгенаўна (падпёршы галаву, з жалем). Невясёлая гісторыя…
Ган. Вясёлага мала… (Ажывае.) Аднак жыццё ідзе! Дык вось, паўтаруся: мо таму, што я сірата, для мяне так многа і значыць розная драбяза, як, напрыклад, кубак гарбаты, такая бяседа… Думаў, знайду ў вас толькі прытулак, а знайшоў і сталаванне, і такія харошыя адносіны да сябе… (Заўважыўшы, што Алена Яўгенаўна збіраецца перабіць, не дае ёй.) Ведаю, ведаю, што вы зараз скажаце! Пра грошы. Але паверце — справа тут зусім не ў грашах.
Васіль Васільевіч. Алесь, прабач, а як аб'явіўся той сваяк? Ну, шведскі дзядзька?
Ган. Гэта асобная гісторыя! Ён яшчэ ў вайну, падлеткам, быў вывезены ў Германію. І знік там. Без следу. Маці яго — мая бабулька — даўно і пахавала яго ў думках, і аплакала. Так і памерла, не даведаўшыся, што ён жывы.
Алена Яўгенаўна. Чаму ж ён столькі гадоў не падаваў вестачкі? Ведаў жа, што маці недзе жыве…
Ган. Мабыць, баяўся… Не за сябе — за маці, за сваякоў. Каб не рабіць ім… карацей, самі разумееце.
Васіль Васільевіч. Тымі часамі, сапраўды, лепш было маўчаць і не рыпацца…
Алена Яўгенаўна. І ўсё ж — родная маці…
Ган. Калі шчыра, — відаць, былі прычыны баяцца. Іх жа вербавалі там, у Германіі, усе, хто не ленаваўся: і немцы, і амерыканцы, і савецкія, і англічане… Тым больш, пасля жыццё яго пакідала па свеце, — гэта я ўжо з пісьма ведаю, — і ў Амерыцы быў, і ў Аргенціне, і нават у Аўстраліі, а апынуўся ў Швецыі.
Алена Яўгенаўна. Усё ж, бачыце, успомніў вас, вырашыў абазвацца.