Драбы (на белорусском языке)
Шрифт:
Сабралiся ўжо пасылаць другога ганца, калi зь лесу данесьлiся галасы людзей i фырканьне коней. Гэта быў Кандрат, у суправодзе дзесяцi капейшчыкаў на чале з самiм Васiлём.
Убачыўшы Ваяводу, слаўны Сотнiк саскочыў зь сядла й бегма кiнуўся насустрач. Фёдар чакаў з працягнутай рукой...
– Ваша Сьветласьць! Цi не пасьнiў я гэта?
– ускрыкнуў Васiль, пацiскаючы працягнутую яму руку.
– Цi гэта сапраўды ўсё дзеецца? А мо' я яшчэ сплю?...
– Не, Васiль, ня сьпiш!... Як ты трапiў сюды?
– Гэтага-ж
– Пачакай!
– перабiў Ваявода, - Каго?
– Вядома каго, Сыча!
– А каб мая воля, - запярэчыў Фёдар, - я-б яму зь мейсца залатыя шпоры й пас даў!
– Як шпоры й пас? Сычу?... Ён-жа толькi сёньня ўночы Камянецкi Замак захапiў, будынкi папалiў, залогу перабiў, i мала Прышынскага не павесiў...
– ...А мяне з Камянецкага падзямельля выратаваў!
– Так!
– дадаў Кандрат.
– Каб ня Сыч, мы з Кiрымам нiчога не парадзiлi-б!... А Прышынскi - варты шыбенiцы...
Васiль разгублена перавёў позiрк з усьмехненага Ваяводы на Кандрата, на Кiрыма, i далей на сваiх зьбянтэжаных вояў. Ён нiчога не разумеў.
– Як-жаж так?
– А сам Сыч табе нiчога не разказваў?
– Не...
– Сыч думай, што ты кунак[36] з Прышынскi...
– зарагатаў Кiрым.
– Можа й так. Але вось слухай...
– i Ваявода коратка разказаў усё, што здарылася за гэтую ноч.
– Што-ж ты мне адразу не сказаў, стары дурань?!
– накiнуўся Васiль на Кандрата.
– А я ледзь-ледзь утрымаўся, каб не паравешаць апрышак на мурох Замку. А той, Сыч, таксама цаца - маўчыць як вады ў рот набраў... Там нейкi манах яшчэ, прыглушаны й абапалены...
– Цi жывы ён?
– не ўтрымалася Даша, хапаючы Васiля за руку.
– Што зь iм?
– Здаецца, жывы яшчэ, але Прышынскi надта ўжо прасiў, каб яго першым павесiць. Кажа, што толькi празь яго Камянец i паў, - адказаў Васiль. I раптам павярнуўся да аднаго са сваiх вояў.
– Ганi, што ёсьць духу, у Замак! Ды дапiльнуй, каб там безь мяне чаго ня здарылася!... Прышынскага - пад варту!
* * *
Вестка аб тым, што Сыч злоўлены, з Камянца хутка разьнеслася па ваколiцы, i каля брамы Замку сабраўся вялiкi натоўп сялян. Людзi пахмура заглядалi на падворак, дзе маўклiва тоўпiлiся зьвязаныя апрышкi, абкружаныя суровай вартай. Учарашнiя вязьнi, вызваленыя Кандратам i Кiрымам з падзямельля, былi тут-жа. Нiхто не даваў iм веры, што яны не апрышкi...
Пагарэлыя стайнi й грыднiца дымiлi. Груганьнё хмарай кружылася над галавой, прыглядаючыся павешаным i забiтым.
Узброеныя коньнiкi й пешыя, шчыльна ахоўвалi подступы й муры Замку.
Ваявода Фёдар ехаў у санях, ня маючы яшчэ сiлы сесьцi ў сядло. Васiль i яго людзi конна ахоўвалi санi, ахапiўшы iх
Ад натоўпу сялянаў аддзялiлася невялiкая група старыкоў i, паважнай нясьпешнай хадой, накiравалася насустрач наблiжаючамуся Ваяводзе.
Коньнiкi Васiля, з пахiленымi дзiдамi, адразу шчыльнай лавай засланiлi дарогу.
– З дарогi!
– закрычаў Васiль, выцягваючы меч.
– Не затрымлiвай!
Дзядзькi паскiдалi шапкi, але засталiся на дарозе. Упарта глядзелi на Васiля, не зьвяртаючы ўвагi на вострыя наканечнiкi дзiдаў.
– Чаго хочаце, людзi?!
– гукнуў Ваявода, знакам стрымлiваючы разгневанага сотнiка, гатовага зьмесьцi з дарогi гэтую неспадзяваную перашкоду.
– Да шляхетнага пана Рыцара мы, - указаў на Васiля пярэднi высокi дзед. Паведамляюць людзi, што злавiў ён Сыча. Дык мы ўсёй грамадой прыйшлi...
– Так! Праўду кажа...
– загула рэшта барадачоў.
– Ну й чаго хочаце?
– злосна ўскрыкнуў Васiль.
– Госпадам Богам просiм, - упаў на каленi дзед, - аддай нам яго, Сыча гэнага. Павесiць чалавека ня штука, то й пан Прышынскi ўмеў, колам яму зямля, без суду й праўды. А ты, ад Гаспадара нашага, Вялiкага Князя Вiтаўта, закону й праўды абаронцам пастаўлены... Аддай нам яго - Сыча, знацца - а мы капой i суд учынiм... Як Бог сьвят, разсудзiм... Нiкому крыўды дарэмнай ня зробiм. Пэўна, ты сiлу й моц маеш, але роду ты Лiтоўскага, i звычаю Лiтоўскага ламаць ня можаш! Ад дзядоў i ад прадзедаў ён!... Каб не ў Каменцы ты на яго натрапiў, дык i мовы не было-бы, а так, не дай граху на душу прыняць. Унукi й праўнукi каб не саромелiся за нас...
Ваявода Фёдар заўсьмiхаўся, але Васiль раззлаваўся яшчэ болей, i гукнуў:
– Дай дарогу! Сам Гаспадар судзiць яго будзе! Ня вашага розуму справа!
– Дык, сам ня будзеш яго вешаць?...
– Кажу, што не! Дай дарогу!
– i Васiль крануў каня.
Дзядзькi нерашуча разступiлiся. Запярэчваць аўтарытэту Вялiкага Князя не адважвалiся.
– Слухай, стары!
– раптам гукнуў Ваявода.
– Цi вашых Камянецкiх тут у падзямельлi не было часам?
– Як не было... Чалавек зь пяток. Мая Аглая таксама...
– Хадзi-ка сюды, на санi, ды разкажы!
Дзед баязьлiва зiрнуў на грознага Васiля, ня ведаючы, хто гэты худы й бледны чалавек у санях.
– Iдзi, калi кажуць!
– стрымлiваючы ўсьмешку, сурова падбадзёрыў Васiль.
Дзед асьцярожна прайшоў праз ланцуг капейшчыкаў i нясьмела прысеў на крайчык саней.
Рушылi.
– Ну а зараз, - уздыхнуў Фёдар - раскажы, чым твая Аглая ўгнявiла Прышынскага?
– А ты хто будзеш, добры чалавек?
– Кажы, кажы, ня бойся.
Адчуваючы сябе як-бы палонным, дзед не знаўшоў нiчога лепшага, як разпавесьцi: