Хрыстос прызямліўся ў Гародні. Евангелле ад Іуды
Шрифт:
— Шалбер, — рэзка сказаў Бекеш.
— Магчыма, але трэба зразумець і гэта. Што ён такое? Адкуль?
— Угу. І чаму спеўся з царквою?
— Не думаю, што гэта так, Кашпар. Магчыма, гэта няшчасце. Магчыма, страта веры ў нешта.
— А хто яго прымушаў хлусіць, дапамагаць выбіваць з гэтай гурмы апошнюю медзь, зводзіць дзяўчат-фанатычак, шырыць забабоны, ізуверства, змрок?
— Магчыма, абставіны. Няшчасныя абставіны. І ён не сябра царкве. Ён… баіцца. Я сэрцам адчуваю: вісіць над ім нейкі меч. І як ты сабе хочаш, Кашпар,
Альбін усміхнуўся.
— Вера са дна ўскалыхнулася. — Бекеш не помніў сябе. — Пабег за Божым хвастом. І ён яшчэ абвяшчаў піетэт толькі да розуму і вопыту. Трывала ж ты іх трымаўся! А чым ты давядзеш нават сабе, што гэта ён? Ісус?
Крыштофіч зразумеў, што спрэчка можа давесці да сваркі двух лепшых сяброў. Трэба было ратаваць становішча. Тры чалавекі на ўсю Гародню. І так іх мала паўсюль, так мала, а тут і гэтыя пасварацца!
— Мяркую, давесці сабе гэта лёгка, — цёмныя вочы ягоныя смяяліся. — І ўпэўніцца таксама лёгка. Не спатрэбіцца нават сусветны сабор. Працягні руку — і ўсё… Будзеце спрачацца ці дасцё слова мне?
Сябры прыціхлі. Абодвум было ўжо трохі сорамна сваёй гарачнасці. Абодва радаваліся, што Крыштофіч не даў ім дайсці да ўзаемных абраз. Па тоне ягоным яны здагадаліся, што ён зараз скажа нешта выключна злоснае і меткае: на гэта ён быў вялікі майстра.
— Ну? — буркнуў Бекеш.
— Наш ныня жывы папа, Леў Х, — манах гаварыў ціха, — адразу пасля выбрання адмяніў адну старажытную цырымонію. Якую, хачу я вас спытаць?
— Прылюдную праверку coram populo [95] , — здагадаўшыся, пырснуў Кляонік.
95
Мужчынскага полу.
— Менавіта, — сказаў манах. — Мала што, а, можа, там суцэльныя дурныя язвы. А тое, што ён мужык — кожны папа давядзе, мяркую, і так. Дурная справа няхітрая.
— Не разумею, куды ты вядзеш? — злёгку ўсміхнуўся Бекеш.
— І цябе яшчэ вучылі па законах рыторыкі? Бездар! Дык вось, адна мая пасылка тая, што ў кожнага можна праверыць ягоны coram populo.
— Ён гэта ўжо і так давёў, — сказаў Бекеш, — Хрыстос гэты.
— Чакай, цяпер другое. Скажыце, ці пры кожным сваім з'яўленні месія выбірае новы воблік, ці карыстаецца старым воблікам?
— Мяркую… старым… — няўпэўнена сказаў Кляонік. — Хіба што ран няма, таму што яны — справа чалавечых рук, так, справа чалавечых рук.
— І я думаю — старым. Першавоблік Бога-сына — рэч устаноўленая і страшэнна каштоўная. Не можа ён з'явіцца ў выглядзе гарбуна, бязногага, рабога. Нездарма ж на ўсіх іконах ён збольшага падобны: каштанава-залатыя валасы, блакітныя вочы, «тварам не круглы».
— Ясна, — сказаў Кляонік. — Далей.
— Яшчэ адно
— Не, — сказаў Бекеш.
— І яшчэ адно. Якую самую галоўную рэліквію прыдбаў пры сваім жыцці для Францыі Людовік святы?
Сябры стаялі аглушаныя. Знішчальны, бязлітасна лагічны ход думкі Крыштофіча пачынаў адкрывацца ім.
— Крайнюю… плоць… Хрыста, — ледзь выдушыў разьбяр.
— Так. Воблік Хрыстоў — рэч нязменная, настолькі вялікая і вечная, што Езус не дазволіць сабе вечна мяняцца, як гэты паскудны свет. Адна рэч не можа быць у двух месцах. Праўдзівасць рэліквіі Людовіка гонарам сваім зацвердзіў Рым. Значыцца?…
— Значыцца, трэба ўчыніць гэтаму круцялю праверку coram populo і заадно ўпэўніцца ў іншым, — засмяяўся Бекеш. — Наўрад ці гэта пацвердзіцца.
— Горш другое, — з'едліва і сумна сказаў Крыштофіч. — Намеснікі Хрыста лічаць, што яны вышэй за яго. Што пасуе Хрысту — не пасуе ім. Хрысту можна было не мець крайняй плоці, папе — аніяк нельга, і на гэта ёсць найстражэйшы закон. Я зусім не за тое, каб такое рабілі з усімі людзьмі, я — хрысціянін. Але, уласна кажучы, чаму? Злітуйцеся, дзе тут справядлівасць?
Змоўклі трубы. Цяжкія палавінкі брамы пачалі разыходзіцца. У натоўпе пачуліся ўздыхі.
— Так і не праверым, — прытворна ўздыхнуў Бекеш. — Зірніце, як іх Лотр праводзіць… Са слязой.
І ў гэты момант Кляонік з усмешкай сказаў:
— Слухайце, хлопцы, не можа гэтага быць, каб Лотр не хацеў быць папай… Спадзяецца, відаць?
Сябры, улавіўшы ход ягонай думкі, зарагаталі. Бекеш уявіў сабе тую карціну і, паколькі меў жывую фантазію, аж заліўся смехам.
— А добра было б, хлопцы, яму тыя спадзяванні абрэзаць.
— А што, пры выпадку, можа, і зробім, — сказаў Кляонік.
Брама выпусціла Хрыста з апосталамі. Народ кінуўся быў за імі, — варта, налягаючы на жалезныя палавіны, са страшэннымі намаганнямі зачыніла іх.
— Усё ж ненадзейна гэта, што выпусцілі, — ціха падаў голас кат. — Ім бы хадзячыя клеткі. У мяне ёсць вельмі міленькія.
— Цыц, — сказаў Басяцкі. — Не трэба ім гэтага. Увесь свет — клетка. А ўжо такой клеткі, як княства Беларуска-Літоўскае — пашукаць, дык не знойдзеш… Бывай, Пане Божа.
Дарогі, дарогі, беларускія дарогі. Дажджлівая далячынь. Дарогі. Манатонныя, пяшчотныя і журботныя, як лірны спеў. Чорныя палі. Лужыны. Курныя рэдкія хаты сярод палёў. Скураныя поршні месяць гразь.
Чатырнаццаць чалавек адны на гразкай дарозе.
Перад імі — далячынь.
Раздзел XVІІІ. Лазар і сёстры ягоныя
…усюды па сёлах ходзячы, дзівы, чары і гуслі якіясь справавалі, накшталт чарнакніжнікаў… Умерлых уваскрашалі… што многім людзям у вялікім здзіўленні было.