Нябожчыкава люстэрка
Шрифт:
І з прывычным выразам, які гаварыў, што яна нібыта даўно спазнілася выканаць пэўны абавязак, гаспадыня паглядзела вакол і ціха сказала:
— Я думаю, вы ведаеце кожнага.
Але гэта было зусім не так, і фраза была звычайнай банальнай формулай, якою лэдзі Шэвені-Гарэ пазбывалася клопатаў знаёміць гасцей і напружання, з якім ёй даводзілася б прыгадваць іх імёны.
З вялікім намаганнем яна авалодала сабой у гэтай цяжкаі сітуацыі і дадала:
— Мая дачка — Рут.
Дзяўчына, якая етаяла перад ім, была таксама высокая і цёмная, але зусім іншага тыпу. Замест дробных, невыразных рысаў лэдзі
Ён зразумеў і тое, што яна не толькі прыгожая, але і разумная і што ёй не бракуе таксама характару і гонару. Словы яна вымаўляла трохі расцягнута, і яму здалося гэта наўмысным.
— Як прыемна, — сказала яна, — мець госцем містэра Эркюля Пуаро! Дзядуля зрабіў нам невялікі сюрпрыз, я мяркую.
— Дык вы не ведалі, што я маюся прыехаць? — хутка спытаўся ён.
— Я нічога не ведала пра гэта. І змагу ўзяць свой альбом для аўтографаў толькі пасля абеду.
З залы пачуліся гукі гонга, дварэцкі адчыніў дзверы і абвясціў:
— Абед пададзены.
І амаль перад тым, як было вымаўлена слова «пададзены», здарылася нешта вельмі дзіўнае. Архірэйская фігура слугі стала, на адзін толькі момант, надзвычай здзіўленай чалавечай істотай…
Метамарфоза была такая імгненная, і маска добра натрэніраванага слугі зноў з'явілася на твары так хутка, што чалавек, які не ўмее назіраць, не заўважыў бы ніякай змены. Але Пуаро якраз назіраў. Ён здзівіўся.
Дварэцкі ў дзвярах вагаўся. Хоць на твары яго не было ніякага выразу, у постаці адчувалася напружанне.
Лэдзі Шэвені-Гарэ сказала няўпэўнена:
— О, божа, гэта проста незвычайна. Сапраўды, я… Проста не ведаеш, што рабіць.
Рут звярнулася да Пуаро:
— Гэтае дзіўнае замяшанне, містэр Пуаро, выклікана тым, што мой бацька ўпершыню, прынамсі, за апошнія дваццаць гадоў, позніцца на абед.
— Гэта вельмі нязвычна!.. — усклікнула лэдзі Шэвені-Гарэ. — Гервазы ніколі…
Да яе падышоў пажылы стройны чалавек з вайсковай выпраўкай. Ён шчыра засмяяўся.
— Добры стары Гервазы! Нарэшце спазніўся! Даю слова, мы яму папомнім гэта. Відаць, яму не даваўся ў рукі гузік, калі ён прышпільваў каўнер да кашулі, як вы думаеце? Альбо, можа, у Гервазы імунітэт супраць нашых маленькіх слабасцей?
Лэдзі Шэвені-Гарэ сказала ціхім азадачаным голасам:
— Але Гервазы ніколі не спазняецца.
Яно амаль было камічнае, замяшанне, выкліканае гэтай простай сопtrеtепрs [3] . І, аднак, Эркюлю Пуаро не было смешна… За гэтым замяшаннем ён адчуў напружанасць — магчыма, нават страх. І яшчэ — здалося дзіўным, што Гервазы Шэвені-Гарэ не з'явіўся сустрэць госця, якога выклікаў з такой таямнічасцю.
Тым часам было відавочна: узнікла беспрэцэдэнтная сітуацыя, калі ніхто не ведае, што рабіць.
3
Тут: затрымка (фр.).
Лэдзі
— Снэл, ці твой гаспадар?..
Яна не скончыла фразу, толькі з чаканнем паглядзела на дварэцкага.
Снэл прывык да метадаў здабывання інфармацыі, якімі карысталася яго пані, бо хутка адказаў на своеасаблівае пытанне:
— Сэр Гервазы сышоў уніз у пяць хвілін восьмай, мілэдзі, і адразу пайшоў у свой кабінет.
— Вось як… — Яна на нейкі час так і застыла з разяўленым ротам, вочы, здавалася, глядзелі некуды далёка. — Ці не думаеш ты, што ён не чуў гонг?
— Я думаю, ён абавязкова чуў, мая лэдзі, гонг жа якраз за дзвярыма кабінета. Я, безумоўна, не ведаў, што сэр Гервазы ўсё яшчэ ў кабінеце, інакш я далажыў бы яму, што абед гатовы. Можа, цяпер зрабіць гэта, мілэдзі?
Лэдзі Шэвені-Гарэ ўхапілася за гэтую прапанову з відавочнай палёгкай.
— О, дзякую, Снэл. Але, зрабі гэта, калі ласка. Абавязкова.
Калі дварэцкі пакінуў пакой, яна сказала:
— Снэл — проста скарб. Я цалкам давяраюся яму. Сама не ведаю, што б я рабіла без Снэла.
Нехта штосьці спагадна прамармытаў, згаджаючыся з ёю, але ніхто нічога не сказаў. Эркюлю Пуаро, а ён назіраў за людзьмі ў пакоі, раптам вельмі выразна падумалася, што яны, усе да аднаго, у напружанні. Яго вочы хутка бегалі па іх, «класіфіцыруючы» ўсіх у агульных рысах. Два пажылыя мужчыны, адзін вайсковага выгляду, той, які толькі што гаварыў, і хударлявы, тонкі, сівы мужчына са шчыльна сціснутымі вуснамі. Двое, далей, маладжавыя мужчыны, вельмі розныя па тыпу. Адзін, з вусамі і выразам стрыманай ганарыстасці, напэўна, пляменнік сэра Гервазы, коннагвардзеец. Другога, з прылізанымі, зачасанымі назад валасамі і даволі банальнай прыгажосцю, ён залічыў да бясспрэчна ніжэйшага сацыяльнага класа. Была тут і маленькая жанчына сярэдніх гадоў з пенснэ і з разумнымі вачыма, і яшчэ была дзяўчына з агніста-рыжымі валасамі.
У дзвярах з'явіўся Снэл. Яго манеры былі дасканалыя, але праз абалонку безаблічнага дварэцкага праступалі знакі чалавечай устурбаванасці.
— Даруйце, мілэдзі, дзверы ў кабінет замкнутыя.
— Замкнутыя?
Гэта быў мужчынскі голас — малады, імклівы, з ноткамі ўзбуджанасці, голас прыгожага маладога чалавека з прылізанымі валасамі. Ён спытаўся, ірвучыся наперад:
— Можна, я пайду і пагляджу?..
Але Эркюль Пуаро дужа спакойна ўзяў камандаванне на сябе. Ён зрабіў гэта так натуральна, што ніхто не палічыў дзіўным, што гэты чужы чалавек, які вось толькі прыехаў, бярэ справу ў свае рукі.
— Хадземце, — сказаў ён, — у кабінет.
І далей, ужо Снэлу:
— Вядзі нас, калі ласка.
Снэл паслухаўся. Пуаро, як цень, ішоў за ім, і, як статак авечак, ішлі следам і ўсе астатнія.
Снэл вёў іх праз вялікую залу, паўз вялізны выгін лесвіцы, паўз велізарны высокі стаячы гадзіннік і паўз нішу, у якой стаяў гонг, па вузкім калідоры, у канцы якога былі дзверы.
Тут Пуаро апярэдзіў Снэла і асцярожна крануў ручку. Яна павярнулася, але дзверы не адчыніліся. Пуаро лёгенька пастукаў костачкамі пальцаў па філёнзе дзвярэй. Ён стукаў мацней і мацней. Потым раптам стаў на калені і прынік вокам да замочнай шчыліны.