Пан Лес

Сыс Анатоль

Маналёг «Тутэйшага»

Ахвярую Максіму Танку

Люцыян, уяві, ты адзін, ты застаўся адзін на славяншчыне, і нікога няма, паглядзі, і нікога з Купалавай спадчыны, і забралі жанчыну тваю, віна налілі ёй атрутнага, загадалі: адпі за сям’ю, а да дна — за радзіму акрутную, і сканала жанчына твая, і памерла радзіна апошняя, і паглохлі зязюлі ў гаях, а ў нябёсы ўсмакталіся коршакі, захлынуўся крывёю Пярун, зразумеўшы ў запозьненым плачы, як сваёю крывёю Гарун і ягоную кроў прадбачыў, і зьліліся ў адну раку і атрута, і кроў, і сьлёзы, і на выспу, як на руку, селі коршакі, як залозы. А ў тваім, Люцыян,

Дняпры, што жывіў спакон веку гоні, тры русалкі, славянкі тры янычаравых мыюць коней, а ў тваім, Люцыян, Сажы на грудзёх з камянём пудовым твой паэт апошні ляжыць, бы ў труне — у Сажы лядовым. Ты адзін, ты адзін, ты адзін, ты застаўся адзін на славяншчыне, і Радзіма твая, паглядзі, — русакосая янычаршчына, а калісьці ты гаварыў, а калісьці ты нават кляўся: не патухне Зьніч на Гары! Ён патух. Ты яму пакайся за ягоны пакутны прах, за Радзіму сваю нявінную, янычары яе ў палях крумкачам ды ваўкам пакінулі, ты пакайся за свой спакой, што зубамі ня грыз вяроўку, бо здушыўся і ты на ёй, ад жывёльнага поту мокры, Кайся, кайся за свой жывот, не забудзься і пра Купалаў, бо цяпер ты адзін — народ, быццам храм на шляху вандалаў. ДЫ ПАКУЛЬ ТЫ ЯШЧЭ ЖЫВЕШ, ЗАПАЛІ ПРАД КУПАЛАМ СЬВЕЧКУ, ПРАЧЫТАЙ I СПАЛІ МОЙ ВЕРШ, А ВАНДАЛАМ СКАЖЫ: Я ВЕЧНЫ

Урода мая, уродачка

Не хавай не хавай ня жахайся за сьпіною крылаў прывыкай прывыкай да ўродства мая ўродачка а ідзі ў луг луг луг там зялёныя астравы астравы астравы белыя журавы журавы журавы а ідзі ў поле поле поле там чорныя груганы груганы груганы а ўсё лепей яны не задзяўбуць не абплююць не абалгуць ідзі ідзі ідзі а навучаць лётаць лётаць лётаць ідзі ідзі ідзі а людзей пабачыш зь нябёсаў нябёсаў нябёсаў а скубанеш пёрачка не баліць баліць баліць а кінеш ім залаценькае ценькае ценькае а залюбуюцца табою замілуюцца а паўзьбягаюць на горкі горкі горкі а паўзьлазяць на стрэхі стрэхі стрэхі а з горак пакоцяцца пакоцяцца галоўка закружыцца а са стрэхаў скокнуць скокнуць ножкі вывіхнуць а ты паплач паплач паплач над бяскрыдлымі а ты прысядзь прысядзь прысядзь не на іх двары а ты прысядзь прысядзь прысядзь на зялёныя астравы там з вачэй сьлёзы выцеруць з сэрца стрэмкі выцягнуць белыя журавы журавы журавы.

Ружа

Маё жыцьцё — гняздо з калючых руж. Не Беларусь, маё жыцьцё — Радзіма. О Божа-мазахіст — і я, бы вуж, дзяру зь сябрамі скуру каля Рыма. Ты ведаеш па імені усіх, Ты ж сам прызнаў: было спачатку слова, і мне м а ё ты вымавіў услых і не габрэйскай, а тутэйшай мовай. I ружу ружай ты назваў і даў, я да крыві скалоў дзіцячы рукі, ня Ты, я сам крыві сваёй жадаў — Твой вучань — вымаўляў з табою гукі радзіннай кветкі, цёплай, быццам кроў Айца, і Сына, і Сьвятога Духа. О Божа — мазахіст уласных слоў, глядзі мне ў вочы — там любоў і скруха.

*** Журавы сьпяваюць паланэз…

Журавы сьпяваюць паланэз і іх не шкада над беднай Беларусьсю я паэт прыгоннае паэзіі і такім да сьмерці застануся журавам ня трэба ў зорнае жніво з поўняй на гарбу ляцець на паншчыну колькі б нас пасьля Купалы ні жыло — плюнеш — не паэты — самазваншчына.

*** Я зжэр бы свой народ…

Я зжэр бы свой народ, бы зерне ў недарод, і, як віном, сваёй крывёй запіў бы. На Захад ды на Ўсход жыве чужы народ — скарміў бы іх арлам свае ваніты, вярнуўся б да Зямлі, бы ядам да зьмяі, вярнуўся б да адзінае жанчыны, прамовіў бы: каб нам ня біць паклон арлам — Айчыне трэба новыя мужчыны! Таму і зжэр народ, бы зерне ў недарод, бо згаладаўся я бяз долі й волі. Растаў Харонаў лёд, пярэйдзем Сьцікс уброд, зачнем, Айчына, сына ў чыстым полі.

Вам, на ложку зямным

I калі на радзіме я зьбяру ўсіх сьляпых каля сініх вачэй, каля сініх вазёраў, запрашу іх за

стол, як законны жаніх ды на кут пасаджу сваё гора, а на твар і на сьмех напушчу весялосьць і на вусны — усьмешку, як вестку, запытаю гасьцей: ці відушчы хто ёсьць, каб падняў першы тост за нявесту. Каля сініх вачэй, каля сініх вазёр той, хто помніў мяне з маладосьці, калі цноту ўначы забіраў я у зор, падаў зь неба, ламаў юны косьці, той, хто помніў мяне, скажа тост, той, хто самы сьляпы ды відушчы. Стане ціхім мой хвэст, як пагост каля сініх вазёраў у пушчы, бы ў зялёным бурштыне застынуць зьвяры у лістоце. Бы ў сінім бурштыне не ў сьвяточнай кашулі, а у змроку вярыг я зьнявечанай зоркай застыну. А зямныя нявесты, калі засынаюць мужы, страшным шлюбам пабраныя з ноччу, з-пад падушак пасажных дастаюць нажы, сьпячым выкалюць сінія вочы. А я ў змроку вярыг веру любай сваёй і стальнога пяра не хаваю, як законны жаніх, боскай шлюбнай зарой сам лязом ёй пад сэрца пыраю. Вам, на ложку зямным, не спасьцігнуць мой кайф — вы з крываваю зоркай ня спалі — разгадайце ж наколку на босых нагах у Ісуса Хрыста: «ОНИ ВСТАЛИ!»

*** Я п'ю адзін чырвонае віно…

Я п’ю адзін чырвонае віно і вам налью, а мне крыві наліце, сваёй крыві — чужой не падманіце, я п’ю адзін, я кроў ня піў даўно.

*** У кніжцы маёй безыменнай…

У кніжцы маёй безыменнай, над вершам маім безназоўным, на белай як сьнег паперы сузор’е ўзышло з трох зорак — трынаццатым знакам «Сэрца». Ды я з той пары самотны, начамі сачу за небам — у пыле нямых сузор’яў там з лукам Стралец блукае.

Песьня пра жану

Ахвярую Юрыю Кузьняцову

У расейцаў шаблі касыя, у расейцаў вочы Батыя, конскія хвасты за плячыма, потная кабыла — Айчына. Не патрап пад шаблі касыя, не павер у вочы Батыя, не сядлай жарэбай кабылы — прывядзе да цёмнай магілы. А ў мяне ж свая ёсьць магіла, а мяне ж яна палюбіла, палюбіла сынам і мужам, як жану, я біў яе гужам, а я біў-пытаўся: ці мала да мяне з чужынцамі спала? «Спала з маскалём, спала зь ляхам, ды была пасьцельлю мне плаха, спала з тваім бацькам — ліцьвінам, а цяпер з табой — маім сынам, паглядзіся ў рэчкі лясныя, хіба ж маеш вочы Батыя, хіба ж конскі хвост за плячыма, паглядзі — з кім спала Айчына, а ў расейцаў шаблі касыя, а ў расейцаў вочы Батыя, конскія хвасты за плячыма, потная кабыла — Айчына. Не патрап пад шаблі касыя, не павер у вочы Батыя, не сядлай жарэбай кабылы — прывязе да цёмнай магілы, а ў цябе ж свая ёсьць магіла, а цябе ж яна палюбіла, палюбіла сынам і мужам, як жану, ты біў яе гужам, а ты біў-пытаўся: ці мала да цябе з чужынцамі спала. Спала з маскалём, спала зь ляхам, ды была пасьцельлю мне плаха, спала з тваім бацькам — ліцьвінам, а цяпер з табой — з маім сынам, паглядзі у рэчкі лясныя, — хіба ж маеш вочы Батыя, хіба ж конскі хвост за плячыма, паглядзі — з кім спала Айчына».

Эй, ювелір

Эй, ювелір! У кулю пералі маё пяро! Я кроў здабуду — не люблю атрамант, сем зьнічак налічу — сваю душу прастрэлю уначы, нібы пэргамэнт. Я не баюся ўласнае крыві — я стрэлю не ў душу, я стрэлю ў рану. Эй, ювелір! Пергамэнт не парві, вазьмі яго ў бярозавую раму і падпішы маёй крывёй: «Душа».

Ветах

Паміж дажджоў, сьнягоў, за белым сьветам, у самай гушчы зорак маладых, век дажываў забыты ўсімі ветах і для спачыну выбіраў клады. Ён дзень і ноч, самотны, дбаў пра гэта, але наўкол былі адны сады і хоць бы крыж для нейкае прыкметы альбо зямлі прыгорачак руды паміж дажджоў, сьнягоў, у раі, ў пекле, але ў зямлі — нібыта ў грэшнай Тэклі.