Повседневная жизнь рыцарей в Средние века
Шрифт:
15 Cardini F.Op. cit. P. 110.
16Можно процитировать слова: guerre, garde, guet, mar'echal, s'en'echal, blesser, 'epier, fourbir, navrer, adouber, estoc, heaume, targe, gamboison, 'etrier, 'etendard, banni`ere, gonfanon, etc. Contamine P.Op. cit. P. 87.
17По этому вопросу см.: Lepelley G.L'Empire romain et le christianisme. Paris, 1969; Cadoux C. J.The Early Christian Attitude to war. New York, 1975 (1919); Helgeland J.Christians and the roman army from Marcus Aurelius to Constantine // Aufstieg und Niedergang der r"omischen Welt, II, Principat. 23. 1. 1979- P 724–834; Hormis J. M.Evangile et labarum. Gen`eve, I960.
18По
19Такова позиция Оригена на Востоке, Тертуллиана на Западе и Ипполита в Риме. Hippolyte de Rome.La Tradition apostolique. Canon 16, 'ed. et trad. Botte B. Paris, 1984. P 73.
20Использованные термины сильны и интересны. Стоит привести текст в латинском оригинале: «mihi non licet militare quia christianus sum»; «non possum militare, non possum malefacere, christianus sum»; «non milito saeculo, sed milito Deo»; «militia mea ad Dominum meum est. Non possum saeculo militare. lam dixi, christianus sum…». Текст см. в кн.: Knopf D. R.Ausgew"alte Martyrenakten. Tubingen, 1929 (2 e'ed.). P. 86–87; Monceaux P.La Vraie L'egende dor'ee. Paris, 1928. P. 251–255.
21 Gaudemet J.Conciles gaulois du IV esi`ecle. Paris, 1977. (SC № 241). Canon 3. P. 48–49.
22Этот тезис считается общепризнанным после работ: Cerfaux L.et Tondriau J.Un concurrent du christianisme. Le culte des souverains dans l'empire romain. Tournai, 1957.
23 Augustin.Quaestiones in Heptateuchum. VI, 10. PL 34. Col. 780–781, 'ed. CSEL. 28. 1895. P 428; La Cit'e de Dieu. IV, 6; XIX, 7, 'ed. et trad. dans OEuvres de saint Augustin, coll. «Biblioth`eque Augustinienne». Paris, I960; Contra Faustum. XXII. CSEL. 25. 1891. P. 673.
24 J'er^ome.Lettre `a H'eliodore // Epistolae. 60. PL 22. Col. 600–601.
25Относительно этого сближения и того, что из него последовало, см.: Cardini F.Op. cit. P. 123 s.
26Eph'esiens, 6:10–18.
27 Cardini F.Op. cit. P. 143.
Глава вторая. Укоренение, VI–X века
1По этой главе см.: Ganshof F. L.Qu'est-ce que la f'eodalit'e? Bruxelles (2 e'ed.), s. d. (r'e'ed. Paris, 1982); Musset L.Les Invasions. Le Second Assaut contre l'Europe chr'etienne (VII e—XI esi`ecles). Paris, 1965; Foumier G.Les M'erovingiens. Paris, 1966; Boutruche R.Seigneurie et f'eodalit'e. T. I. Paris, 1968. P. 161–234; Dhondt J.Le Haut Moyen Age, VIII e—XI es. Paris, 1968; Bachrach B.Merovingian Military Organization. Minneapolis. 1972; Rouche M.L'Aquitaine, des Wisigoths aux Arabes (418–781), Naissance d'une r'egion. Paris, 1979; Durliat M.Des Barbares `a l'an mil. Paris, 1985; Banniard M.Le Haut Moyen Age. Paris, 1980; Riche P.Les Carolingiens. Une famille qui fit l'Europe. Paris, 1983; James E.Les Origines de la France. De Clovis `a Hugues Capet (de 486 `a l'anmil). Paris, 1986; Cardot F.L'Espace et le Pouvoir. Etude sur l'Austrasie m'erovingienne. Paris, 1987; Geary P.Le Monde m'erovingien. Paris, 1989; Lebecq S.Les Origines franques, V–IX esi`ecle, (T. I de Nouvelle Histoire de la France M'edi'evale). Paris, 1990; Tbeis M.Dagobert, un roi pour un peuple. Paris, 1992; Guillot O., Rigaudi'ere A et Sassier Y.Pouvoirs et institutions dans la France m'edi'evale, des origines `a l''epoque f'eodale. Paris, 1994. P. 39–168; Rouche M.Clovis. Paris, 1995; Theis L.Clovis. Paris, 1995, etc.
2Об
3 Werner К.Op. cit.
4Formulae Marculfi. 1. 18. MGH Formulae Merowingici et Karolini Aevi. I. P. 55 (текст см. в кн.: Contamine P., Delort J., La Ronci'ere M., de, Rouche M.L'Europe au Moyen Age. T.l: 395–888. Paris, 1969. P. 69–70, repris de Boutruche R.Seigneurie et f'eodalit'e. T. I. Paris, 1968. P. 364.
5К примеру, формула рекоммандации Тура: № 43, MGH Formulae Merowingici et Karolini Aevi. I. P. 158 (trad. dans Boutruche R.Op. cit. T. I. P. 363).
6Это диссертация Уайта: White Jr. L.Technologie m'edi'evale et transformations sociales. Paris, 1969 (Oxford, 1962).
7 Bachrach B.Op. cit.
8 Anonyme de Cordoue, 'ed. Tailhan J.Paris, 1885. P. 38 s.; texte et trad. dans Contamine P., Delort La Ronci^ure M, de, Rouche M.Op. cit. T. I. P. 137–139.
9Annales regni Francorum inde ab a. 741 usque ad a. 829, a. 749–750, MGH Scriptores Rerum Germanicarum… 1895 (1950). P. 8–10 (trad. dans Calmette J.Textes et documents d'histoire. Paris, 1953. T. II. P. 30–31).
10Fausse donation de Constantin, texte dans Zeumer K.Der ai teste Text des Constitum Constantini // Festgabe f"ur R. von Gneist. 1888. P. 47 s.; MGH Fontes iuris germanici antiqui. P. 10, 85–86, 93; trad. dans Pacaut M.La Th'eocratie. Paris, 1957. P. 231 s.
11 L'eon IV.Ep^itre I «Ad exercitum Francorum» // Epistolae et d'ecr'eta. PL 115. Col. 655–657 (trad. de l'auteur).
12 Charlemagne.Lettre au pape L'eon III // MGH Epistolae Karolini Aevi. II. 1895. P. 137–138, текст и перевод см.: La Ronci`ere M., de, Delort J. et Rouche M.Op. cit. 1.1. P. 186.
13 Flori J.L'Id'eologie du glaive. Pr'ehistoire de la chevalerie. Gen`eve, 1983.