Прымакі

Купала Янка

Т р а х і м (учапіўшыся за Паланею). Пакінь, кумка, пакінь! Ці табе справіцца з гэтай язычніцай? Яна ж мяне ўжо да паўсмерці загрызла.

М а к с і м (адцягваючы Даміцэлю). Не турбуйцеся, кумка! Я сам не дам ёй рады, а не то што каб ты... Балазе што хоць мешалку кінула. (Разбароньваюць.)

П а л а н е я (трасучы на Даміцэлю кулаком). Я табе яшчэ ўпомнюся. Хіба я жыва не буду!

Д а м і ц э л я (таксама). Пазнаеш

ты ў мяне, дзе ракі зімуюць!

Т р а х і м (да Максіма). А ты і тут не вытрываў, каб за маю не ўчапіцца?

М а к с і м. А ты чаго першы, схапіўшы ўпол, маю цягнуў? Га?!

Т р а х і м (трасучы кулаком). Паткніся ты толькі другі раз – дам паранкі!

М а к с і м (таксама). Папрабуй, кацэрнік, палезь – спушчу юху!

Т р а х і м (прыступаючы). Ану, хоць крані?!

М а к с і м (таксама). Паткніся?!

Т р а х і м (счапіўшыся за грудзі з Максімам). Крані хоць пальцам, дык з зямлёю змяшаю!!

М а к с і м. Хоць толькі замахніся, дык на блін зляплю!

П а л а н е я (схапіўшы мешалку і замахваючыся на Трахіма). Гэта ты, кум, усяму прычынай!

Д а м і ц э л я (таксама замахваючыся на Максіма). Гэта ты, кум, нарабіў гэтакай калатухі!

М а ц е й к а (адцягваючы Даміцэлю). Цётка! не бі майго тату!

К а ц я р ы н к а (адцягваючы Паланею). Цётка! не чапай таты!

П а л а н е я і Д а м і ц э л я (у адзін голас). Гвалт! Ратуйце! Забіваюць!

З'ява VIII

Тыя ж і Ураднік, Соцкі.

Пасля сяляне, сялянкі.

С о ц к і. Гэта што за разбой сярод белага дня, ды яшчэ ў свята?!

У с е (кінуўшы калатню, бабы толькі трымаюць мешалкі, як посахі). Мы нічога! Мы так сабе!..

У р а д н і к. А гвалт гэты хто спраўляў? А мешалкі гэтыя нашто ў руках?

П а л а н е я. Гэта я свайго бараніла.

Д а м і ц э л я. А я свайго не папускала ў крыўду!

М а ц е й к а. Ваша бродзіе! Мой тата і яе (паказвае на Кацярынку) тата мелі гонар біцца за нашых мамак.

М а к с і м (паказваючы на Трахіма). Гэты гад сягоння ў маёй хаце начаваў.

Т р а х і м (паказваючы на Максіма). Гэта сухая пятніца ўсю ноч сваёй асобай маю хату паганіў.

П а л а н е я (паказваючы на Даміцэлю). Гэта мокрая серада майму мазгі закруціла, і ён, не тут гаворачы, у яе хаце начаваў.

Д а м і ц э л я (паказваючы на Паланею). Гэта ветраніца майму вочы пылам засыпала, і той, не тут успамінаючы, у яе хату папаў.

У р а д н і к. Нічога не панімаю!

У с е. I мы нічога не разумеем!

М

а ц е й к а. Рассудзіце, ваша бродзіе, усіх, і ўсё тут будзе.

У с е. Рассудзіце! Рассудзіце! Не разумеем!

С о ц к і. Я, ваша бродзіе, панімаю!

У с е. Ну?

У р а д н і к. Дык як дзела абстаіць?

С о ц к і. А так, ваша бродзіе: учора пад вечар Трахім і Максім выпівалі...

М а к с і м (паказваючы на Трахіма). Ён болей, ваша бродзіе.

Т р а х і м (паказваючы на Максіма). Каб ён толькі дыхаў! Я з чарачку, можа, выпіў, а ён усё вытрубіў.

П а л а н е я. Каб не Трахім, то мой і ніколі б не піў.

Д а м і ц э л я. Мой жа бы ніколі і не панюхаў, каб не гэты звядзісвет, Максім яе!

М а ц е й к а. Мой татка і яе (паказвае на Кацярынку) татка п'юць гладка – лепей яшчэ, як мы з вамі, ваша бродзіе!

У р а д н і к. Маўчыце ўжо вы! Хай адзін гавора!

С о ц к і. Дык, значыцца, яны выпівалі і выпівалі. Пасля я іду вуліцай, дык яны і мяне паклікалі.

У р а д н і к. I цябе?

С о ц к і. Але, ваша бродзіе. Я – чалавек падатлівай натуры, ды, у суседстве жывучы, мусіш з усім гадзіцца. Ну, значыцца, мы... яны выпівалі і выпівалі – а ўжо і ноч падышла. Тады сталі, значыцца, яны хваліцца, у каго жонка горшая. Максім кажа, што ў яго горшая...

М а к с і м. Праўда, ваша бродзіе!

С о ц к і. А Трахім кажа, што яго горшая!

Т р а х і м. Так, так! Такі ж горшая!

С о ц к і. Тады, значыцца, мы... яны выпівалі і выпівалі...

У р а д н і к. Годзе табе ўжо гэтага – выпівалі!

С о ц к і. Слухаю, ваша бродзіе! Значыцца, яны вып... тады яны ў такую спрэчку залезлі, што аж я мусіў мірыць іх, і вып... і... пасля таго Максім кажа Трахіму, а Трахім– Максіму: памяняймася жонкамі, калі мая, кажа адзін, для цябе лепшая, а калі мая, кажа другі, для цябе лепшая! Гэта, значыцца, вазьмі яны, такім парадкам і памяняй жонкі, як,не пры вас кажучы, ваша бродзіе, цыганы кабыл. Значыцца, памяняўшы, тады ізноў вып... Не вытрымаю, ваша бродзіе.Максім купіў яшчэ прыдатку паўкварты за сваю, а Трахім паўкварты за сваю, тады вып... тады кажа Максім Трахіму: я пайду, значыцца, к тваёй у прымы. Трахім кажа Максіму: я пайду, значыцца, к тваёй у прымы. I, значыцца, яшчэ вып... пацалаваліся і пайшлі, барануючы нагамі. А Максім прыпяваў забароненую песню: «Ой ты, мая гарэліца, ой ты, весялушка!» I Трахім пацягваў таксама забароненыя прыпеўкі: «Курыць, веець мяцеліца!» А далей нічога я не ведаю. Толькі – гэты гвалт... ды мы яго разам з вамі, ваша бродзіе, пачулі, ідучы вуліцай, і сюды зайшлі.

У р а д н і к. Ну, што вы скажаце на гэта?

У с е. Нічога, ваша бродзіе!

М а ц е й к а. Ваша бродзіе! Ды тут усё ясна: мой тата прыстаў у прымы (паказваючы на Кацярынку) да яе мамкі, а яе тата да маёй мамкі...

С о ц к і (паказваючы на Кацярынку). А ты, можа, верхалоз, хацеў бы да яе ў прымы?

У р а д н і к. Ну, што, прымакі! Можа, так і астаніцёся ў прымах?

М а к с і м. Хай мяне бог крые! Усё роўна, як відаць, няма жонак на свеце без мешалак.