Райскія яблычкі
Шрифт:
— Гэта ж пікет быў, накшталт флэш-мобу.
— Вось менавіта: што скажуць у ідэалагічным камітэце, калі мы яго думкі надрукуем? Альбо тут далей: “Газета павінна быць газетай, друкаваным выданнем, а не органам нейкім ці чэлясам”. Ну што гэта: якім чэлясам?
— Ну, ён жа гаворыць далей: газеты нагадваюць “давалкі”, толькі ідэалагічныя, а не валютныя, у сэнсе, — бясплатныя. Вось, гаворыць, тады казалі, што заходнія журналісты прадажныя, дык ім хоць плацілі па-сапраўднаму, а нашых выкарыстоўвалі за капейкі, сёння плоцяць паболей, але ўжо і выкарыстоўваюць па некалькі разоў, напоўніцу.
—
— Але ж гэта “тры кіты”, вы ж таксама вывучалі — партыйнасць, народнасць, класавасць, ці ў якім там было парадку? Гэтага ж і не хапае сёння, відаць. Галоўны “Совета Безопасности” ва ўсіх інтэрв’ю наракае: самая вялікая праблема сёння — слабая падрыхтоўка нашых журналісцкіх кадраў, вось раней, маўляў... А што раней? Класавасць, партыйнасць. А як галоўны любіць нагадваць: газеты — гэта калектыўны арганізатар, прапагандыст і агітатар. На палітзанятках у галаву ўбілі калісьці.
— Вы тут ўзгадалі пра аранжавую рэвалюцыю. Не дай бог! Гэта ж самая страшная палітыка сёння. Вы ж памятаеце: ніякіх “фінікавых” рэвалюцый у нас не будзе!..
— А таксама кішмішавых і урукавых, — ясна. Нам экзотыкі не трэба. У нас усё закончыцца “бульбяным бунтам”. І потым: чаго гэта ў нас раптам рэвалюцыянераў разлюбілі, лаянкай зрабілі, вось нядаўна яшчэ столькі замілавання пры расказах пра іх было. А тут: ніякіх імпартных рэвалюцыянераў мы не пашкадуем!.. Берэтка Чэ Гевары ніколі не выйдзе з моды, хай не спадзяюцца.
— А наконт нашага тэлебачання што ў вас тут напісана? З тэлеканалаў дагэтуль чуеш “пасць парву, маргалы выкалю, рага пасшыбаю!” Нават калі гэта праўда, пісаць пра гэта не варта, тым больш у свята.
— Але самі “акулы пяра” гавораць пра гэта!
— Нават “акулам” у наш час не ўсё дазволена. І потым гэта яшчэ не 37-ы год, з чым вы параўноўваеце. Яшчэ няма ў газетах таго, што раньш было, яшчэ па тэлеканалах ніхто не заклікае “раздавіць гадзіну” ці “расстраляць як шалёных сабак”, а “галовы паадрываю” — гэта ж можна расцэньваць як крэпкі жарт, нікому ж яшчэ, здаецца, не адарвалі, як абяцаюць. І потым, тады за газету з партрэтам у туалеце можна было трапіць у турму, сёння гэтага няма. Адчуваеце розніцу?
— Ну вы ж самі сказалі, што цяпер паперы туалетнай нарэшце стала хапаць, хіба што на вёсцы яшчэ газеткамі карыстаюцца.
— Гэта афіцыйнае свята, на дзяржаўным узроўні. Вы прапануеце “Мужыцкую праўду” замест “Правадыркі”. Але ж нават невядома, дзе і калі канкрэтна яна друкавалася. Дый гэта не была сапраўдная газета. А газета “Перакоўка” на беламорскім канале? Ну, гэта ўжо занадта, самі разумееце. Эпатаж нейкі. Эвалюцыю трэба заўважаць. Раней нас называлі прываднымі рамянямі партыі, сёння ўсё інакш.
— Мне хацелася дыскусійна падаць: ёсць два дні — свабоды прэсы, міжнародны, і дзень друку, дзень газеты “Правадырка”, і хто які адзначае. Для каго што важней і хто што пра гэта думае. Таму цікава чытаць.
— Адное крытыканства атрымалася, эпатаж, ёрнічанне, невядома што, негатыў. Што ў Гмаху скажуць: Дар’я Макараўна, у ідэалагічным камітэце?
— Дык гэта ж і ёсць гонар, адказнасць, калі яны выходзяць на Савецкую з вялізнай прасцінай, склеенай з газет, калі пратэстуюць супраць пабудовы новай Берлінскай сьцяны — ідэалагічнай...
— Ну вось, абмеркавалі, пагаварылі па душах. Карацей: у такім выглядзе матэрыял не пойдзе, трэба болей пазітыву, людзям хочацца пачытаць прыемнае. Ім надакучыла чарнуха-парнуха. Яшчэ сам правадыр напісаў у сваёй “Правадырцы”: “Калі пераможам, багатых больш не будзе, грошы таксама скасуем, зямлю будзем араць электраплугамі, кожны селянін атрымае курыцу на сняданне, а туалеты мы зробім з чыстага золата”. Не глядзіце на мяне так: пра туалетную паперу там нічога няма. А далей ён піша: “Але спачатку нам трэба захапіць пошту, тэлефонку, тэлеграф, вадакачку і арсенал”, вось так, уелася ў памяць.
2005
ІНСЦЭНІРОЎКА СТАЛІНГРАДСКАЙ БІТВЫ
Тэатральнае апавяданне
1
Удакладню: мова пра святочную інсцэніроўку, я не напісаў адразу, каб назву не рабіць задоўгай. Да ўдзелу прыцягнулі, зразумела, актораў драматычнага, а таксама лялечнага, ды нас, удзельнікаў самадзейна-народнага тэатра з Дому афіцэраў. Каб надаць прафесійны ўзровень дзеі і падтрымаць, так сказаць, дзеячаў мастацтва фінансава. Некаторыя прапаноўвалі, праўда, каб удзельнікі вулічнага спектакля працавалі бясплатна, у якасці патрыятычнага абавязку, але грошай на свята хапала, таму вырашылі не быць дробязнымі і хоць аднойчы не эканоміць на мастацтве.
“Донэр вэтэр! Хэндэ хох!” — рэпеціравалі мы нямецкія фразы, каманды і штосьці яны болей пачыналі падабацца, чымсьці раўці — “За родзіну, за Сталіна! Упярод — ура!” “Ні кроку назад — ззаду Волга-матухна!” “Для баязліўцаў і панікёраў — расстрэл на месцы!” “Эканом патроны, бі толькі ў цэль!” Праўда, немцамі па-ранейшаму не вельмі хацелі быць, прынамсі самадзейнікі: немцаў апранулі як валацугаў, беспрытульнікаў, — у рыззё, у лахманы, а нашыя байцы былі “красаўцы-удальцы”, як падкрэсліў рэжысёр з кінастудыі.
Ракі няма, але яе трэба мець, уголас разважаў рэжысёр. Найн! Рака ў горадзе была, але адсутнічала пляцоўка для сцэнаграфіі. Немагчыма было размясціць наш будучы Сталінград ля вады, ды каб з месцамі для гледачоў. Знаеце: па шырыні нашая вада амаль суадносная з “Волгай-матухнай-ракой”, але берагі пагорыстыя, нават добрым ладам не атрымлівалася зымітаваць штурм нашага замка, які сваімі напалову разбуранымі мурамі згары пазіраў на марныя спробы рыцарскіх клубаў тэўтонскага напрамку ўчыніць падабенства штурму. Псы-рыцары ладавалі свае гарматкі рулькамі туалетнай паперы, накшталт як раней пыжы ў ручніцы закладалі, а цяпер — не ладуючы кулю. Дзеля бяспекі. Агню-дыму хапала, але рулькі не даляталі да муроў, серпантынамі раскручваліся, быццам на маскарадзе навагоднім. Тым не менш, публіцы гэта падабалася. Ну, але Сталінград — гэта зусім іншы калянкор, як любіў казаць адзін мясцовы палкоўнік.