Рускія народныя казкі
Шрифт:
— Прывязі да мяне ў палац дурня Ямелю, а то галаву з плеч здыму.
Накупляў самы галоўны вяльможа разынак, чарнасліву, пернікаў, прыехаў у тую вёску, зайшоў у тую хату і пачаў пытаць у братавых, што любіць Ямеля.
— Наш Ямеля любіць, калі яго ласкава папросяць ды чырвоны каптан паабяцаюць падарыць,— тады ён усё зробіць, што ні папросіш.
Самы галоўны вяльможа даў Ямелю разынак, чарнасліву, пернікаў і кажа:
— Ямеля, Ямеля, што ты ляжыш на печы? Паедзем да цара.
— Мне і тут цёпла...
— Ямеля, Ямеля, у цара цябе будуць добра карміць-паіць —
— А мне не хочацца...
— Ямеля, Ямеля, цар табе чырвоны каптан падарыць, Шапку і боты.
Ямеля падумаў-падумаў:
— Ну добра, едзь ты ўперад, а я за табою следам.
Паехаў вяльможа, а Ямеля паляжаў яшчэ і кажа:
— Па шчупаковаму Казанню, Па майму жаданню —ану, печ, едзь да цара...
Тут у хаце вуглы затрашчалі, страха захісталася, сцяна вылецела. і печ сама пайшла па вуліцы, па дарозе, проста да цара.
Цар глядзіць у акно, дзівіцца:
— Гэга што за цуд?
Самы галоўны вяльможа адказвае яму:
— А гэта Ямеля на печы да цябе едзе.
Выйшаў цар на ганак:
Нешта, Ямеля, на цябе многа скаргаў! Ты многа народу падушыў.
— А чаго яны пад сані лезлі?
У гэты час праз акно на яго глядзела царская дачка — Мар’я-царэўна. Ямеля ўбачыў яе ў акенцы і кажа ціхенька:
— Па шчупаковаму казанню, Па майму жаданню —няхай царская дачка мяне пакахае...
I сказаў яшчэ:
— Ідзі, печ, дадому...
Печ павярнулася і пайшла дадому, увайшла ў хату і стала на сваё месца. Ямеля зноў ляжыць-палежвае.
А ў цара ў палацы крык ды слёзы. Мар'я-царэўна па Ямелю сумуе, не можа жыць без яго, просіць бацьку, каб аддаў ён яе за Ямелю замуж. Тут цар забедаваў, затужыў і кажа зноў самаму галоўнаму вяльможу:
— Ідзі, прывядзі да мяне Ямелю жывога ці мёртвага, а то галаву з плеч здыму.
Накупляў самы галоўны вяльможа вінаў салодкіх ды розных закусак; паехаў у тую вёску, зайшоў у тую хату і пачаў Ямелю частаваць.
Ямеля напіўся, наеўся, ап'янеў і лёг спаць. А вяльможа палажыў яго на павозку і па вёз да цара.
Цар тут жа загадаў прыкаціць вялікую бочку з
жалезнымі абручамі. У яе пасадзілі Ямелю і Мэр'ю-царэўну, засмалілі і бочку ў мора кінулі.
Прачнуўся Ямеля, бачыць — цёмна, цесна.
— Дзе ж гэта я?
А яму адказваюць:
— Нудна і млосна, Ямелька! Нас у бочку засмалілі, кінулі ў сіняе мора.
— А ты хто?
— Я Мар'я-царэўна.
Ямеля кажа:
— Па шчупаковаму казанню, Па майму жаданню—ветры буйныя, выкаціце бочку на сухі бераг, на жоўты пясок...
Ветры буйныя падзьмулі, мора захвалявалася, бочку выкінула на сухі бераг, на жоўты пясок. Ямеля і Мар'я-царэўна выйшлі з яе.
— Ямелька, дзе ж мы будзем жыць?
— А мне не хочацца...
Тут яна пачала яшчэ больш яго прасіць, ён і кажа:
— Па шчупаковаму казанню, Па майму жаданню —пабудуйся мураваны палац з залатым дахам...
Толькі ён сказаў — з'явіўся мураваны палац з залатым дахам. Вакол — зялёны сад; кветкі цвітуць і птушкі пяюць. Мар'я-царэўна з Ямелем увайшлі ў палац, селі каля акна.
— Ямелька, а ці нельга каб ты прыгожым стаў?
Тут Ямеля, доўга не думаючы:
— Па шчупаковаму казанню, Па майму жаданню —стаць мне добрым малайцом, прыгожым удальцом...
I зрабіўся Ямеля такім, што ні ў казцы сказаць, ні пяром апісаць.
А на той час цар ехаў на паляванне. Бачыць ён — стаіць палац, дзе раней нічога не было.
— Гэта хто пасмеў без майго дазволу на маёй зямлі палац паставіць?
I паслаў спытаць-распытаць, хто такія.
Пасланцы пабеглі, сталі пад акном, пытаюцца.
Ямеля ім адказвае:
— Прасіце цара да мяне ў госці, я сам яму скажу.
Цар прыехаў да яго ў госці. Ямеля яго сустракае,
вядзе ў палац, садзіць за стол. Пачынаюць яны баляваць. Цар есць, п'е і надзівіцца не можа:
— Хто ж ты такі, добры малойца?
— А памятаеш дурня Ямелю, што прыязджаў да цябе на печы, а ты загадаў яго са сваёю дачкою ў бочку засмаліць, у мора кінуць? Я — той самы Ямеля. Захачу — усё тваё царства спалю і спустошу.
Цар вельмі спалохаўся, пачаў прабачэння прасіць:
— Жаніся з маёй дачкой, Ямелька, бяры маё царства, толькі не губі мяне!
Тут наладзілі банкет на ўвесь свет. Ямеля ажаніўся з Мар'яй-царэўнай і пачаў кіраваць царствам.
Тут і казцы канец, а хто слухаў — маладзец.
Жылі-былі селянін з жонкаю. У іх было тры дачкі, усе тры красуні. Старэйшыя дзве — гультайкі, ім бы ўсё сядзець ды ў строі прыбірацца, харашыцца; а трэцяя, малодшая, Алёнка — працавітая і сціплая. Прыгажэйшая за ўсіх сясцёр была Алёнка.
Пра ўсё клапоціцца Алёнка: і ў хаце прыбярэ, і абед згатуе, і агарод праполе, і вады прынясе. З бацькамі яна была ласкавая, да людзей прыветлівая. Любілі яе маці з бацькам больш за ўсіх дачок. А ад гэтага старэйшых сясцёр зайздрасць брала.
Аднойчы паехалі бацька з маці на поле. Падышла да іх дома бедная бабулька і папрасіла хлеба. Старэйшыя сёстры з ёю і гаварыць не захацелі, а Алёнка вынесла бабульцы булку белую і правяла яе за вароты.
— Дзякуй табе, дзяўчына,— сказала бабулька.— За дабрыню тваю вось табе парада: паедзе твой бацюхна на кірмаш, папрасі яго купіць табе для пацехі сярэбраны сподачак ды наліўны яблычак. Будзеш качаць яблычак па сподачку ды прымаўляць: