Сакрэт Тунгускага метэарыта, Прыгоды шасцікласніка Максіма

Якимович Алексей Николаевич

Стаім мы, думаем, а з-за «Казачнага дамка» Андрэй Скварцоў выбягае.

— Вы яшчэ не кармілі трусоў? Дапамагчы вам? Яшчэ яго тут не хапала. Узлаваўся я.

— Кыш адгэтуль! Круцяцца розныя пад нагамі. Павярнуўся Андрэй і знік за рогам дамка. А мы думаем, думаем. У мяне ажно галава разбалелася.

— Проста пажартаваў нехта, — махнуў рукою Ігар. Рая не пагадзілася.

— Гэты нехта труса ўкраў. Так не жартуюць. Сапраўды, так не жартуюць. Хітрун гэты злодзей.

Можа, яму наш трус і не патрэбен. Калі б

быў патрэбен, то запіску не пісаў бы. З'еў бы цішком — і ўсё.

— Дзяніс, — крычу я. — Ен хоча школьныя буракі забраць. Мы ўдзень вырвем, а ён уночы забярэ.

Дзяніс пачухаў патыліцу.

— Відаць, так. Я згодны з Максімам.

— Трэба да Мікалая Аляксандравіча бегчы, — усхапілася Рая. — Яму ўсё раскажам.

— Не спяшайся бегчы, — спыніў Раю Дзяніс. — А калі той нехта сапраўды пажартаваў? Што тады? Зноў нас на смех падымуць? Не, мы не так зробім.

— Правільна. Зробім па-іншаму, — падтрымаў я Дзяніса. — Гэты пісака з нашай вёскі. Пойдзем па хатах і пашукаем нашага труса.

— Глупства, — скрывіў вусны Дзяніс. — Глядзі, каб з дзеркачом цябе не пагналі. У нашай вёсцы трусоў многія трымаюць. І на хвасце ў ніводнага з іх не напісана, чый ён.

Праўду Дзяніс кажа. Не пазнаем мы свайго труса. Толькі абняславімся. Што рабіць? Як знайсці злодзея?

— Чаго насы павесілі? — прагаварыў Дзяніс. — Есць у мяне адна задума. Пойдзем заўтра на поле, вырвем буракі, а вечарам папільнуем. Злодзей абавязкова прыедзе. Тут мы яго і схопім за каўнер.

Усё-ткі ўмее Дзяніс разважаць, нездарма матэматыку лепей за ўсіх у класе ведае.

Прыдумаў ён добра, вельмі добра! Ноч, цемра, а мы злодзея пільнуем. Хіба не цікава? Трапіць заўтра злодзей у нашы рукі, абавязкова трапіць, нідзе не дзенецца. Нам за гэта, магчыма, па медалю дадуць. А калі не медалі, то гадзіннікі з надпісам абавязкова.

Дзяніс уважліва паглядзеў на нас.

— Можа, хто баіцца?

Мы, як па камандзе, міжволі зірнулі на Раю. Рая пад нашымі поглядамі сумелася, але цвёрда сказала:

— Я не баюся. Я з вамі…

— Заўтра ў дзевяць нуль-нуль збіраемся на полі,— сказаў Дзяніс. — Каб не пазніліся. Як казаў Мікалай Аляксандравіч? Бярыся дружна — не будзе грузна. Пытанні ёсць?

— Я аднакласнікаў паклічу, — падняў руку Косця. — Няхай яны памогуць.

— Без іх справімся, — як адрэзаў Дзяніс. — Хутка па ўсёй вёсцы раззвоніце, што злодзея ловім.

Косця апусціў галаву.

— Можа, яшчэ прынясуць нашага труса? Давайце пачакаем…

— Што, спалохаўся? — пацвяліў я сябра. — Тады сядзі на печы і грэй плечы.

— Ды не спалохаўся. Проста… — уздыхнуў Косця.

— Неяк дзіўна выходзіць, — сказала Рая. — Нас у звяне многа, а мы не можам трусоў упільнаваць. Відаць, праўду людзі кажуць: дзе нянек многа, там дзіця без носа.

Будзе і на нашай вуліцы свята

На

другі дзень, у нядзелю, давялося з раніцы ісці на школьнае поле. Вядома, хацелася пабыць дома, адпачыць, пагуляць на вуліцы. І даўжэй паспаць таксама хацелася. Але, як гаворыцца, на хаценне ёсць цярпенне.

На поле я прыйшоў разам з Дзянісам, Ігарам і Раяй (па дарозе іх сустрэў). А Косця апярэдзіў усіх. Ен ірваў буракі і кідаў іх у горбы.

— Максім, ты ідзі да Косці, ірві з ім буракі,— сказала мне Рая. — Мы будзем чысціць.

Далёка-далёка цягнуцца радкі буракоў. Адсюль нават канца не відаць. Як мы іх вырвем? Як справімся? Наўрад ці…

Косця рве і рве буракі, не адгінаецца. Рая, Дзяніс і Ігар таксама працуюць: нажамі ачышчаюць буракі ад зямлі, гічанне абразаюць.

Я падышоў да Косці, стаў побач. Косця два радкі рве, і я два радкі рву, а пяты, сярэдні, разам вырываем.

Буракі выраслі вялізныя, як падняць.

— Цяжкія, — пажаліўся я Косцю.

— Яшчэ пашанцавала, што кармавыя рвём, — сказаў Косця. — Каб цукровыя, то кожны рыдлёўкай давялося б выкопваць. У цукровых карэньчыкаў шмат, яны моцна ў зямлі трымаюцца.

Увішна працуе Косця. Не хочацца і мне ад яго адставаць, ды спіна забалела.

— Косця, ты не стаміўся? — пытаюся.

— Стаміўся, — прызнаўся Косця. — Давай адпачнём.

Мы прылеглі на горбу буракоў, раскінулі рукі. Угары хмаркі плывуць, сонейка ласкавымі промнямі твар грэе. Добра гэтак ляжаць.

— Косця, а ці ёсць такія машыны, што буракі рвуць?

— Мабыць, ёсць.

— Вось каб нам хоць адну. Някепска было б?

— Някепска, — пагаджаецца Косця. — Але давай уставаць.

Вельмі не хочацца ўставаць. Вунь яшчэ колькі не вырвана! Калі яны скончацца?

Мы ўсталі і зноў занялі свае радкі. Косця два рве, і я два, а трэці разам. Адна горба, другая, трэцяя…

Я азірнуўся: далёка адсталі ад нас Дзяніс, Ігар і Рая.

— Хлопчыкі, вельмі не спяшайцеся. Ператоміцеся, — даляцеў Раін голас.

Бач, шкадуе нас Рая. Ёй таксама нялёгка прыходзіцца. А ў мяне ад яе спагады як сілы прыбавілася.

— Косця, давай наперагонкі! — прапанаваў я.

Мы забыліся пра стомленасць, ірвём буракі навыперадкі. Так хочацца, каб хутчэй дарваць ды каб першаму дайсці ў канец. А канец радкоў усё бліжэй… Адна горба, яшчэ адна…

— Усё, — нарэшце выдыхнуў Косця, разгінаючыся. Разагнуўся і я. Баліць спіна — ох, моцна баліць, і

рукі цяжкія…

— Паляжым? — гляджу на Косцю. Косця выцер далонню ўспацелы твар.

— Пойдзем чысціць… Трэба дапамагчы.

Апоўдні закончылі мы чысціць буракі. Я хацеў пасядзець на ўзмежку, з паўгадзіны адпачыць, але Дзяніс не дазволіў:

— Дома адпачнём. Бацькі вечарам і за парог не пусцяць, калі позна вернемся. Вы пастарайцеся, урокі павучыце. Тады і бацькі палагоднеюць.