Сакрэт Тунгускага метэарыта, Прыгоды шасцікласніка Максіма

Якимович Алексей Николаевич

— Няўжо мы злодзея, гэтага пісаку не зловім? — вырвалася ў мяне.

— Зловім, — цвёрда сказаў Дзяніс. — Будзе і на нашай вуліцы свята.

За праўду не гневаюцца

Як толькі звечарэла, мы зноў сабраліся на школьным полі. Паглядзелі б вы на нас! Я апрануў татаву ватоўку, Рая, Дзяніс і Косця прыйшлі ў зімовых паліто, а Ігар Бушуеў надзеў бацькаў кажух.

— Можа, заначаваць давядзецца на полі,— сказаў Ігар, як апраўдваючыся.

Мне

зусім не хацелася начаваць на полі. Я ледзь-ледзь упрасіў тату, каб на гадзіну адпусціў. Сказаў, што я з Косцем дамовіўся разам вучыць геаметрыю.

— Вас надоўга адпусцілі? — цікаўлюся ў сяброў.

— Я маме сказала, што пайду ў бібліятэку, што трэба ўзяць кнігу для пазакласнага чытання, — прызналася Рая.

Бач да чаго дайшло: нават Рая пачала хлусіць бацькам.

— І я сказаў, што пайду ў бібліятэку, — сказаў Дзяніс.

— А ты што прыдумаў? — пытаюся ў Косці.

— Я нічога не выдумляў,— адказаў Косця. — Я ўцёк.

— І я ўцёк, — прызнаўся Ігар.

Мы селі на горбу, чакаем злодзея. А яго ўсё няма няма.

«Бу-ум» — нечакана пачуўся моцны гук. Быццам па вядры каменем бухнулі.

У мяне аж дыханне перахапіла. А непадалёку яшчэ раз: «Бу-ум».

— Што гэта? — прашаптала Рая.

— Злодзей з вядром па буракі ідзе, — здагадаўся Дзяніс.

— Шкада, што стрэльбу не ўзялі,— дрыготкім голасам прагаварыў Ігар. — Зарадзілі б патроны соллю і бабахнулі б з абодвух ствалоў.

— Не бойцеся, — сказаў я, хоць і ў самога мурашкі па спіне забегалі.— Няхай бліжэй падыдзе, будзем абкружаць, каб…

Я не скончыў, бо непадалёку, чмякнуўшыся, упаў бурак. Потым другі, трэці…

— Ен нас абстрэльвае, — прашаптаў Ігар. — Здагадаўся, дзе мы сядзім.

Ігар прыўзняўся. Я схапіў яго за кажух.

— Не ўцякай.

— Глядзіце! Ен белы! Белы! — усклікнула Рая. Мы ўжо і самі заўважылі ўперадзе штосьці белае.

Яно размахвала рукамі, як танцавала.

— Хлопчыкі, што гэта? — ускочыла Рая.

— Невядомая з'ява прыроды, — толькі і здолеў прамовіць я.

А «невядомая з'ява прыроды» нечакана закрычала:

— Я снежны чалавек! Я прыйшоў пакараць вас!

— Цікава, як гэты «снежны чалавек» на нашым полі з'явіўся? — прагаварыў Дзяніс. — За мной!..

Мы паволі-паволі пачалі набліжацца да «снежнага чалавека». А ён раптам кінуўся ўцякаць. Мы пасмялелі — і за ім. «Снежны чалавек» прабег метраў дзесяць, спатыкнуўся і ўпаў. Мы з разгону наваліліся на яго.

— Пусціце! Пусціце! — тоненька завішчэў «снежны чалавек».

— Ой, не задушыце яго! — усклікнула Рая. — Не трэба…

— Ты хто? — запытаў Дзяніс.

— Андрэйка я. Скварцоў. Вы мяне не пазналі? Сапраўды, гэта быў Андрэй Скварцоў. Ен паволі, вохкаючы, устаў, скінуў з сябе прасціну, у якую быў захутаны.

Дзяніс паказаў яму запіску, якую Косця знайшоў каля «Казачнага дамка».

— Ты пісаў?

— Не, — закруціў галавою Андрэй. — Пусціце, я вядро згубіў. Мамка будзе сварыцца, калі не знайду.

— Дык

гэта ты ў вядро стукаў? Ты ў нас буракамі кідаў? — Дзяніс схапіў Андрэя за каўнер.

Андрэй заплакаў.

— Я-а-а… Я чуў, як вы пра запіску каля «Казачнага дамка» казалі. Чуў, што на поле збіраецеся… Вы мяне прагналі, а я за рог дамка схаваўся… Я хацеў напалохаць вас… Чаму вы мяне заўсёды праганяеце?

Мы моўчкі пераглянуліся. Вось дык гісторыя! Не гісторыя, а сапраўдны дэтэктыў, як казаў той вясёлы міліцыянер, які нашых трусоў у калясцы вазіў. Андрэй схаваўся, падслухаў, вырашыў напалохаць нас. А хто тады запіску падкінуў?

— Хлусіць ён, — сказаў Ігар. — Злодзей ён. На буракі паквапіўся.

— Я не квапіўся. У нас сваіх буракоў хапае… Я вядро згубіў… Мамка да-асць…

— Адпусціце яго, — нечакана сказаў Косця. — Я сам тую запіску напісаў. Друкаванымі літарамі. Каб не пазналі. Вольга Пятроўна сказала мне, каб мы гэтыя буракі вырвалі. Трусам на корм. А мне хацелася, каб было цікавей, каб з галаваломкаю. Каб як гульня, разумееце? Вось і напісаў запіску. А трусы ўсе. І тады былі ўсе. Я баяўся, што палічыце, але вы мне паверылі. Праўда, Вольга Пятроўна казала, каб усім класам буракі рвалі, але вы не захацелі, каб паклікаў аднакласнікаў. Пусціце Андрэя. Я вінаваты.

— А чаго тады каравуліць пайшоў? — запытала Рая.

— Хацеў паглядзець, чым скончыцца.

Я не злаваў на Косцю. Праўда, было крыўдна, што ён мне пра ўсё не расказаў. Усё-ткі сябар. Удвух мы яшчэ што-небудзь прыдумалі б. Было б яшчэ цікавей. А вось Дзяніс не зразумеў Косцевага жарту.

— Цябе звеннявым выбралі, а ты нейкія галаваломкі прыдумваеш. Добра, што Мікалай Аляксандравіч пра гэта не ведае… Ну і хлопцы! З вамі не засумуеш!

— Дзяніс, ты не злуй на Косцю, — сказала Рая. — Ен сам прызнаўся. А за праўду не гневаюцца.

Тое дорага, што нялёгка даецца

Вось так і жылі мы ў тую восень. Сумаваць не было калі. Хутка ляцелі дзянькі. А яшчэ ў нас нарадзіліся трусяняты. Мы вельмі баяліся, што яны замерзнуць, бо начамі лужыны ўжо пачало зацягваць лядком. Але трусяняты не замерзлі. У іх прарэзаліся вочкі, яны пакрыліся цёплай поўсцю і хутка маленькімі белымі клубочкамі бегалі па клетках.

Неяк Мікалай Аляксандравіч сабраў нас на лінейку і аб'явіў, што мы — гэта значыць Ігар, Дзяніс, Косця, Рая і я — узнагароджваемся за добрую працу.

Мы думалі, што нам дадуць граматы ці кніжкі, і таму вельмі здзівіліся, калі Вольга Пятроўна прынесла пяць маленькіх трусянят.

— Гэта вам, — сказала яна. І, усміхнуўшыся, дадала: — Толькі не забывайцеся, што і ў школе ёсць трусы.

Вось як незвычайна нас узнагародзілі.

Я ішоў дамоў і туліў да грудзей маленькае трусяня. Яно было для мяне самай дарагой узнагародай.

Тое дорага, што нялёгка даецца. Ці не ўпершыню я зразумеў гэта. А за мной бег Андрэй Скварцоў і ўсё прасіў: