Сезимдер карыбайт

ШАРШЕН Айг?л

– Сага эмне болду?

– Сен Жакинге кйг чыгасыбы?

– Бешенеге буйруганын крм, а сен жинди болдубу?

– Ооба, жинди болуп баратам!

– Эсие келчи, тшндрп айтчы деги.

– Сен мен айтканда тшнр беле? – мрбек Кумарбн карыдан кармаган бойдон койо бербей каректерине тигилди. – Тшнсб, ыя?!

– мрбек, эмне деп жатканыды тшнсм лйн…

– Тшнбс тшн, билбегениди бил, угуп ал жакшылап, мен сени сйм! – деди силкилдетип.

– Эмне-е?! – Кыз кздрн бакырайта оозунан сз тшп туруп калды.

– Ооба! – мрбек айласы кеткендей эки колдоп башын мыкчый тегеренип барып, кайра мадайына келди. – Мен сени башынан сйм, сен мени трмчк

деп чанаарсы, теие албайт чыгарсы, мени сй кл келбейт дагы, туурабы?

– мрбек, биз деген бир туугандай болуп калдык, атамдар сени з баласындай крт, биз бири-бирибизди сйг акыбыз жок экенин сен билип кой! – деп Кумарб йг кирип кетти.

мрбек нсз туруп калды. Ал кн знн-з кыжаалат болгон Кумарб майда-барат ишти Тумарбг трт салып, эч нерсеге кл келбей трк блмг кирип отуруп алды. «Кызык, мен эле жакшы крм десем, мрбек дагы мени сйт тура. Бирок биз эч качан бири-бирибизге жете албайбыз, атамдар бул жннд эч качан билбеши керек. Эртелеп Жакинге тийип кетем, ошондо унутат, мен дагы унутам, менин эрким кчт, унутуп коюуга алым жетет», – деп зн-з кайраттандыра ордунан турду. Кеч кире баштаган экен, инилерин кчд ойноп жргн жеринен чакырып келип, кечки тамагын берди.

– Узак, трактор айдаганды йрндб? – деп сурады Кумарб Узак сырттан кирип, дасторконго отурганда.

– Ооба, буйруса жакында з алдымча айдап калам.

– Азамат, э чоу сен болгондон кийин атамдарга сен карашы керек, окугандар кыйратып жатышыптырбы?

– Окууну окуйм десем атам кой дебейт, эже, бирок мен зм таптакыр окугум келбейт, иштесем да жашайм.

– Тракторист дагы кесип да, ар бир нерсенин эле акырына чейин ардактап алып жрс берекесин берет, акыл менен иш кыл, иним.

– Макул, эже, иш буйруса жакшы, азыр жаштарды жумушка тарталбай жатышкан тура, атама баары рахмат айтып жатышат, – деп Узак кудудап койду. – мрбек акем дагы мактоого алынып калды, буйруса ага дагы жакында з алдынча трактор бергени жатат ээ, аке? – деп Узак баятан бери унчукпай отурган мрбекти карады.

– Ооба, беребиз деп жатышат, – деди ал кйгн калыбында.

– Эклп иштеп, атама жеилдик кылгыла, – деп Кумарб да жер карай унчукту.

– Биз дагы чоойсок иштейбиз да, – деп Кубат эдиредеп калды.

– Сзсз иштейсиер, атамдарды чогуу багабыз.

– Мен окуйм, колхозчу болбойм, – деди Мурат мурдун шуу тарта.

– Мейли, бир йдн бир окумуштуу болсо ажеп эмес, – деп Кумарб клп койду. Андан кийин орун салып баарын жаткырышкан со Тумарб эк з блмлрн кирди.

– Эже.

– Ийи.

– Сизге Жакин аке жактыбы?

– Аны эмнеге сурады?

– Атам аны кй бала кылам деди го?

– Айта берет, бир кргн немени жакты же жакпады деп айтыш кыйын, анын сага эмне кереги бар, жатып укта.

– Атамдар эрте келеби?

– Той бткнд келет да.

– Тайкем аябай бай го, тойду бир жума береби?

– Бир жума той берген илгери болчу экен, азыр андай чо той бергенди кмт жактырбайт, тайкем партия болгон со ишинен алып коюшу да ммкн, – деп Кумарб уккан-билгенин божурап берди. Бир убакта Тумарб ары карап жаткан бойдон унчукпай калды, уктаса керек. Кумарб кпк ойлуу жатты, «мрбек кызык, эми эмне болот? Атамдар укпаса экен, эси жок десе, биздин бири-бирибизге мр кошула албасыбызды кандай тшнбйт? Эгерде таежем тир болуп, мени келин кылып алам десе, анда иш башкача болмок. Экбз бир туугандай урушуп-талашып сск, атамдар з баласындай карап багып отурса, анан кантип сйн кеп кылууга болсун. Эгер сй ошондой эле ыйык болсо бизди кечирсин, чынында мен зм дагы мрбекти жакшы крч эмес белем,

бирок мен ал сырды мрм ткнч жргмд гана сактоого тийишмин. Сй жннд сурагандарга сйнн ыйыктыгын, назиктигин айта алам, жрк тбнд аздектеген адамым бар экенин айтам», – деп, жаны жай албай тйшлп жата берди. Эртеси тшк жуук Сарыбай менен Уларкан келишти. Балдары алар алып келген тойдун кешигин жеп, бапырап жатышканда:

– Ата, той кандай тт? – деп Кумарб атасына кайрылды.

– Сонун тт, тайке з сельсовет, партийный киши да, ашыкча каада-салтты жасатпай тынч ткрд.

– Антпесе дароо стнн чагым тшт, элдикин жеп жатат, кызматынан пайдаланып жатат деп эмеле чыгышар, – деп Уларкан сзг аралашты.

– Ии, иши кылса баары жакшы болсо болду, – деп койду Кумарб.

– Сени сурады тага, ала келбейт белеер, чооюп калды, жакшы жерге бербесек болбойт, кыздын эртекисин ойлогула деп катуу дайындады. Кыязы тага дагы сага кй таап койгон го? – деп Уларкан клд.

– Эмне эле мени кйг бере албай жатасыар, убактысы келсе кррмн, пешенеме жазганын, – деди Кумарб тултудай.

– Сенин убакты келди, кызым, жакшы жерден куда ктп, мадай жарыла кубанып, сенин бактылуу болгонуду кргбз келет да. Барган жери жакшы болсо биздин дагы кошу-колого сзбз йд болуп, жзбз жарык болбойбу, садага кетейин.

– Ии-ий, апа, жакшы же-ер, жакшы жер дейсиер, жакшы жер казаныарга аш салып бермек беле? – деп Кумарб жинденип таарына кетти. – Экинчи антип айта бербегилечи!

– Кызым, – деди Сарыбай, – тбс крнгн адамдар менен куда болсок бизге да жакшы эмеспи, йбзг андай адамдар келсе, кандай гана ырахат. Ата абройлуу болуп калат, кимдин арты менен, сендей кызымдын арты менен, – деп ал бакылдап жатканда мрбек чыгып кетти. Анын жан дйнснд бороондуу аяз уулуп, ыйлагысы келип: «Демек, буларга бай, колунда бар, кадыр-барктуу адамдар керек экен да. Андай болгон со мага кызынын кылын карматпайт. Жргмд арманым толуп-ташыса да, эчтеке дей албай кала беремби? Мендей жетимге ким кызын бермек эле. Жок, мен з сйм чн кршм керек, Кумашты эч кимге бербейм, лсм да аны ажыратып алам», – деп сыртта басып жрд. Кумарб анын чыгып кеткенинен улам эле кандай акыбалда экенин сезди, ички дйнс буду-ча тшп жатканын айттырбай билди. з дагы ичинен азаптанып: «Жакин тез эле келсин, сйбсм дагы сйм деп жооп айтып, кетип калбасам, бул бирдин ичинен чыгат», – деп ойлонуп жатты. Ошонун эртеси эле Болотбек келиптир. Сарыбай жетине албай калды:

– Кел, байке, оо сиздей кадырлуу кишинин йбзг келгени кандай кубаныч, кир йг, байке.

– Келип калдык, мен контордо чомун, мындайда силердин гана агаармын, – деп Болотбек йг кирип орун алды. – Силер менен сйлшч сз бар.

– Айта берииз аке, кандай сз экен? – деп Сарыбай кулак трп калды. Агыча Кумарб тайкеси менен учураша дасторкон салып, чай алып келди.

– Кумаш бойго жетти, сздн негизгиси ошол. Менин райондо парторг досум бар, анын Фрунзедеги политехте окуган баласы бар, ошол уулуна кыз издештирип жатыптыр, – деди Болотбек тз эле.

– Шаарда окуса айылдык кызды…

– Доорон аялы эк айылдык эле кыз алып беребиз деп жатышат, эки кндн кийин келишет, мен ээрчитип келем, кызды крл дейт.

– Эмне кылабыз, байбиче? – Сарыбай Уларканды карады.

Бул убакта Кумарб чыгып кеткен.

– Келсе келсин, кыз буйругандыкы да.

– Негизгиси кыздын багын ойлогула, мен аларга змдн карындашымдын кызы дедим. Кыскасы эрте келише турган конокторду тосууга даярдык кр бергиле, Кумашты жакшыраак кийинтип койгула, мен барайын, – деп Болотбек турмак болгондо Сарыбай: