Сезимдер карыбайт

ШАРШЕН Айг?л

– Байке, отуруп тамак ичип кеткиле, – деди ыгайсыздана.

– Жок, убара болбогула, коноктор менен бирге келем, – деп Болотбек болбой кетип калды.

– Байбиче, эми таза кызык болду го, алар келсе эмне деп жооп айтабыз? – деди кайнагасын узатып кирген Сарыбай.

– Кыз буйругандыкы, насибинен кррбз.

– Кызык, Болсунбектерге эмне дейбиз? Кайнагага айталбай койдум, сыйлаганымдан каяша айтууга оозум барбады, анын стн ал деле биздин кыздын келечек бактысын ойлоп жатпайбы.

– Кудай деп туралычы, кул жеймин дейт куйрукту, кудай билет буйрукту…

– Ай,

билбейм досум менен таарынышып калам го, – деген Сарыбайдын тынчы кетип, эмне кылаарын билбей жатты. Ошол убакта йг кирип келген Кумарб ыйламсырай:

– Кыз байкуш чоойгондон кийин йг батпай калат тура, деги бардык эле ата-эне кызы чоойсо ушундай кылат болду бекен? – деди кабак бркп, н дирилдей.

– Ээ, сары кызым, ата-эне баласына бакыттан башканы кааламак беле, сени жакшы жерден орун-очок алсын деп жатканыбызда эмне жазык? – деди Сарыбай кызын чекесинен б. – Ким гана з баласына жамандык кааласын?

– Ата, шашпасаар деле акыры болот эле го?

– Ата, эжем кйг кетеби? – деп сурап ийди Мурат сырттан кирип келип.

– Буйруса кй балалуу болобуз, силер жездел болосуар, тиги мрбек кайда жрт ыя, андан кийин аны йлнтбз.

– мрбек акем эшикте жрт.

– Чакыр бери!

– Азыр, – деп Мурат жгрп чыгып кетти.

– Балдар чоойгондо ата-эненин мойнуна дагы бир чо милдет тагылат, ал уул-кызын татыктуу жерге орун-очок алдыруу. Кокус жайсыз жерге барып калса, биздин жаныбыз ачып кейип-кепчип, жаман абалда калабыз, – деп Сарыбай жай тшндрп жатканда мрбек кирди. – Балам, эшикте эмне жрс? Кумаш эже жакында башка йдн босогосун аттап кетсе сени йлнтбз. Кана, менин айтканымды ойлондубу? – деп Кумарбн койо берип, мрбекти карады.

– Жезде, мендей жетимге ким тиймек эле?

– Эмне дейт, биз турбайбызбы? – Сарыбай аны ормойо карап калды. – Сени минтип айтууга ким мажбурлады?

– Эч ким, зр деле Кумашты жакшы жерге барсын деп айтып жатасыар го, элдин баары эле ошондой ойлойт да?

– мрбек, – деп Уларкан мээримд жылмая жанына келди, – сени менин баламсы деп баксам деле болот эле, бирок сидимдин арбагын сыйлап, ата-апа дедиртпей стрдм, энесин билип ссн дедим.

– Баары бир дечи, мендей жетимди эч ким кй бала кылгысы келбейт, мен змч й-жай ктп, адам болмоюнча йлнбйм! – деп мрбек ички блмг кирип баратканда Сарыбай адатынча бак-бак этти:

– йлнс, сени керек болсо Кумаш кете электе йлнтм, зм табам сага кызды!

– Макул йлнйн, эгер Кумашты мага бергиле десем болоор белеер?! – деди мрбек токтой калып. Сарыбай менен Уларкан дел болгондой бири-бирин карап алды да, Кумарбн менен мрбекти алмак-салмак карап, ооздоруна сз кирбей тура беришти. – Жо-ок, силер ысык чай бере турган, ата-энеси, байлыгы бар адамга бересиер, ушундан эле тшнср, мендейди эч ким тоготпойт!

– мрбек, сен эмне деп жатасы, балам? – Уларкан эки колун алдыга созо аны кздй басты. –Сен… сен…

– Таеже, бллрг шариятта жол бар дешет, эмнеге силер кыйбайсыар? Ооба-а, мен трмг отурдум, силердин тилиерди албадым, анан дагы томолок жетиммин да, ошондуктан силер мага кызыарды бербейсиер. Анан башка бир мендей аяксыз немеге кызын берет

беле?! – деди да, мрбек кайра артына кайрылып, сыртка чыгып кетти.

– Бул бала соо эмес, – деп аялын караган Сарыбайдын оозуна башка сз келбей, трг шалдая отуруп калды.

– Ой, кыз, мрбектин бул эмне дегени? – деп Уларкан эми кызына кайрылды. «Бул балакет баскырлардын ортосунда бир сз бар болуп жрбсн», – деген ой келе тшкн эле башына.

– Апа, мен дагы тшнбй калдым, ал жн гана мисал кылып айтты окшойт, – деди Кумарб апасын карай.

– Кумашта эмне кн, байбиче, ал биздин кызыбызга бардар адамдарды тандап жатканга эле айтты, бала неме ар кайсыны ойлонуп жатса керек, – деди Сарыбай ойлуу. Кумарб атасына ыраазы болуп, знн кмн санаган апасына таарына тшт: «Эмнеге апам менден кмн санап жиберди, же з кызына ишенбейби, мен кантип эле мрбек менен сй сзн сйлшйн, аны мен токтоттум го».

– Апа, ал зн кыз тийбейт деп эле кыжаалат болуп жрс керек, ар ким эле з баласын бактылуу болсун дешет, мен кимди бактылуу кыла алмак элем деп знч ойлонот да.

– Билбейм, кара кзмд каратып туруп, элге шерменде кылбасаар болду, чырымталынан з баламдай крп баккан бала мага ушул кепти кантип айтты десе…

– Кабатыр болбо, биз адегенде мрбекке кыз издейли, ал жактырган кыздын ата-энесине астыртан сз салалы.

– Ошентпесек мрбектин арманы кч окшойт.

– Боло берет, али токтоло элек, жаш да.

Ошону менен эч кимиси ндбй калышты. мрбек жана чыгып кеткен бойдон кайра кирбеди, кечки тамакка дагы келген жок. Сарыбайлар кабарын билбей кабатыр болуп, ойлонуп жатышты. мрбек йдглр уктагандан кийин келип, тн бир оокумда кирип жатып алды да, та ата электе кийимин алып чыгып кетти. Эки-ч кндн кийин Сарыбай Тейитбектин йн барса, ал эшигинин алдында отуруптур.

– Ас-салоому алейкум, Тейит, ал-акыбал кандай?

– Келииз, жезде, отурам ушинтип, – деп Тейитбек тура калып, Сарыбай менен учурашты. – Келипсиз да акыры…

– Келдим, мрбек келген жокпу?

– Келген, кечээ шаарга кетти.

– Эмнеге?

– Кайдан билдим, иштейм деди го.

– Айтып кетсе болмок экен, макул эми, аман болсо болду, анда мен кайтайын.

– йг кирииз дейин десем жашоом ушул, жезде, жалгыздык менен мр тп жатат, – деди башын жерге салган Тейитбек. – Чынаркан менен кошо менин бактым качкан окшойт.

– Ээ, бажа, сен лгндн артынан лгн адамды крд беле, лгндн знн шору деп койот, тир адам жашоосун з улантууга тийиш. А сен жеил экенси, андан кр кеч болуп кала электе зд колго ал да, адам бол. Бала болсо бой жетти, мтд улаары бар, ылайыктуу келин-кесек болсо йлнп, мрбекке арка-бел бол!

– Сиздерге чо-о ыраазымын, баланы чоойтуп койдуар, арбак билет дегени чын болсо апасы дагы ыраазы болуп жаткандыр.

– Кой эми, менин айтканымды эсие ал, акыл йрт тургандай жаш эмесси, здн эс-акылы деле кудайга шгр. Мен мрбектин айтпай кетип калганынан улам келгемин. Баса, аны йлнтп койсомбу дегем, ошону айтсам эле ндбй койгон, анан эрте туруп кетип калыптыр, – деп атка минди да, жнп кетти. Тейитбек аны узата карап туруп, уулунун айткандарын эстеди…