Скокі смерці
Шрифт:
— Да вежы! У імя сьвятога Юр’я!
— Здрада! Ганьба! — крычаў сівы старавежац, але яго ніхто ня чуў.
Рожа страсянуў Карэйву за грудзі:
— Глядзі, што з тваёй хітрасьці сталася! Ноўгарадцы ў горадзе!
Блазан скрывіў бледныя вусны ва ўсьмешцы.
— Хіба першы раз ты б’ешся супраць іх?
— Ня першы... Але я не хачу, каб – апошні, – глуха прамовіў Рожа. – Іх ня тры тузіны... Яны ўжо на плошчы! Чуеш? Можа, даць знак ваярам, што ў засоцы за цэркваю?
З вокнаў даносіўся гул апантанай бойкі. Крыкі болю, крыкі
— Няхай усё ідзе як замысьлена. Хай увойдуць у вежу. А мы рушым лёхамі...
— Лёхамі? Куды?– разгубіўся войт.
— Хе-хе-хе... — загайдаўся Карэйва, і званочкі таксама засьмяяліся. — Ідзі за мной, пан Лаўрын... Мне ўсе таемствы гэтага будынку ў Вільні яшчэ ператлумачылі. Кляйнодам Карэйваў клянуся – праз гадзіну павядзеш сваё войска на прыхадняў, і зьнікнуць яны разам са здрайцамі-бунтаўнікамі ў пекле, толькі ключыкі ў вогненнае мора аддадуць. Хе-хе-хе...
Лекараў сакратар Энрыке нешта горача тлумачыў Анэце на італійскай мове і цягнуў у залу з гадзіньнікамі. Дзяўчына зайшла і скамянела ад зьдзіўленьня: у цэнтры залы стаяў, укленчыўшы, лекар. Ён нізка апусьціў галаву, і, падобна, маліўся. Анэта глядзела на ягоную прыгорбленую сьпіну і не магла паверыць, што гэта – той самы ўладны чараўнік, якога ўсе так баяліся. Але калі Бернацоні ўзьняўся з каленяў і павярнуўся да дзяўчыны, на яго твары не было адчаю. Толькі рашучасьць.
— Будзь побач, донна. Я ня ведаю, што тут адбываецца, чыя злая воля стаіць на перашкодзе – але, павер, я змагу абараніць нас.
І прамовіў горка:
— Прасьвятая Дзева, колькі разоў я даваў сабе слова, што гэтыя гадзіньнікі будуць маўчаць...
— Чаму на плошчы бойка? На горад напалі? – Анэта не хацела паказваць боязі, але голас дрыжэў.
— Ноўгарадцы, — коратка адказаў Бернацоні. – Віжы пра іх даносілі. Іх прыслалі на вывед. Атрад невялікі, мо сотня. Сьвержань былі разрабавалі, у Валатоўні двух чалавек пабілі. Так, зграя падлаедаў. Але яны патрапілі за гарадскія сьцены, у іх ёсьць у горадзе хаўрусьнікі...
— Шукай у сваім войску! Сярод старавежцаў здрайцаў няма, – запярэчыла Анэта. – А чаму ты ня ўзброены, чаму – ня там, дзе б’юцца? Нашыя рыцары ніколі не адседжваліся!
— Мая зброя – пры мне... – няўважна адказаў лекар, аглядаючыся па баках. – Добра, што не пасьпелі ўкласьці гадзіньнікі ў скрынкі.
Зьнізу даносілася гарланьне чужынцаў: «Бей! Бей! Не пускай! Давай!»
Бернацоні ўладна крыкнуў:
— Анэта! Адчыняй шыбы! Хутчэй! І дзьверы расчыні!
Лескевічанцы не аднойчы даводзілася быць разам са сваім горадам у аблозе, калі на мурах патрэбная дапамога ўсіх – жанчын, старых, дзяцей. Яна звычна, не перапытваючы і не марудзячы, кінулася выконваць загад, на першы погляд бязглузды – у расчыненыя вокны маглі паляцець стрэлы. Але падчас бойкі словы тых, хто кіруе абаронай, ня важацца. І не ўспамінаюцца старыя крыўды. Калі выбіраць між войскам Вялікага князя і атрадам ноўгарадцаў – дык лепей князь... Анэта ведала, што ейны бацька сказаў бы менавіта так.
—
Бернацоні паправіў стрэлку на кожным з гадзіньнікаў, размаўляючы з імі, як з жывымі.
— Вы першы, гаспадар мой Пятро... Вы – другі, гаспадар Андрэй... Трэцяе слова за вамі, гаспадар Якубе...
Цяпер усе гадзіньнікі паказвалі розны час. Лекар адчыніў драўляны куфар і асьцярожна дастаў круглую шкляную пасудзіну. Анэта толькі цяпер заўважыла, што падлога размаляваная крэйдай – ад гадзіньніка да гадзіньніка ішлі роўныя лініі, перасякаючыся ў падабенства зоркі. Бернацоні беражліва паставіў свой шар у кропку, дзе сустракаліся яны ўсе. Потым асьцярожна апусьціў у шкляны шар невялікі паўмесяц са срэбра, нібыта русалчын серп.
— Пакуль гадзіньнікі павернутыя ад нас, тут, у сярэдзіне – самае бясьпечнае месца. І не варушыцеся, пакуль гадзіньнікі ня змоўкнуць.
Лекар стаяў, зьбялелы і суровы. Энрыке пасьпешліва штосьці засоўваў у вушы, мармычучы малітвы. Анэту пачало калаціць ад прадчуваньня небясьпекі... Яна разумела, што зараз зробіцца сьведкай магутнага чараўніцтва. Ці не загубіць гэта яе душу? Каго, з якіх нетраў выклікае на дапамогу лекар? Бернацоні, відаць, зразумеў яе боязь:
— Выкінь з галавы ўсе думкі пра вядзьмарства, маленькая дзікунка... Гэта ўсяго толькі зброя... Праўда, магутная, сьмяртэльная зброя... Страшнейшая за грэчаскі агонь. Бо б’е не па целах – па розумах. І не разьбірае, хто – вораг, хто – сябар.
— Дык усё-ткі з-за цябе – карагод сьмерці? Ты панішчыў наш горад?—закрычала ў жаху Анэта.
— Я зрабіў тое, што павінен быў зрабіць... — спакойна адказаў Бернацоні. – Голас маіх гадзіньнікаў можа толькі прысьпешыць тых, каго нянавісьць або страх прывялі да мяжы з шаленствам. Тысячы людзей топяцца... Кагосьці з іх саштурхнулі ў ваду... Нехта з саштурхнутых ня ўмеў плаваць... Чалавек можа толькі крыху, на паўкрока, дапамагаць Божай волі. Я таксама дапамагаю Божай волі. Ціха! Пачынаецца! Вітаю цябе, пані Сьмерць!
Анёл з цёмным драўляным тварам на адным з гадзіньнікаў паднёс да вуснаў пазалочаную трубу, срэбныя аблокі за ім зварухнуліся.
Звонкія тужлівыя ўдары... Другі гадзіньнік... Трэці... Удары, нібыта й ня надта гучныя – звон на званіцы царквы біў куды мацней – нібыта сыпаліся ў адзін жалезны куфар. Анэце здалося, нібыта ўсё вакол яе дробна дрыжыць, на нейкі момант яна перастала чуць – толькі гэтае дробнае дрыжэньне ды ўдары ўласнага сэрца. Хацела зрушыцца, уцячы – але цела нібыта трапіла ў густы мёд.
— Госпадзе, выратуй! Прасьвятая Багародзіца, памажы! Сьвяты Юры, паратуй! Сьвяты Юры, паратуй!
Анэта ўсьвядоміла, што яе вусны зноў пачынаюць выкрыкваць малітву шалёнага карагоду. Рукі зьледзянелі – нібыта за іх зноў ухапіліся вар’яты-сьмяротнікі... Раптам срэбны серп у шкляной сферы зварухнуўся і пасунуўся ўправа. Яшчэ, яшчэ... Павольна, потым усё хутчэй закруціўся, нібы трэска трапіла ў вір. Вочы Бернацоні гарэлі перамогай адчаю – лекар сьвяткаваў, нібыта паранены вой, якога ішлі зьняволіць, а ён у апошні момант падмануў ворагаў – загнаў сабе пад рэбры асколак, здавалася, ужо бескарыснага, бясьсілага мяча...