Сырдык курус

Никифорова А. Л.

– Кылаас старостата, туйгун ??рэхтээх комсомолка буолан баран, хайдах «Чингиз-хан» курдук буортулаах музыканы истэ?ин? Сэбиэскэй сойуу?у ???эн ыллыылларын билбэккин дуо?! – Варвара Аркадьевна кыы?ыран ?р? хабылла т?стэ.

– Кырдьык, ба?аатайгыт саамай с?пк? этэр. Сэбиэскэй тутулу ахсарбаттык ыллыыр омук ырыа?ыттарын истии «политическая близорукость» диэн буолар. Онон, Варвара Аркадьевна, бу боппуруоска оскуола ??рэнээччилэрин кытта салгыы ?ч?гэйдик ?лэлиэххитин наада, – хомсомуол инструктора этии киллэрдэ.

Оттон б?г?н ким да?аны «политическая близорукость» аатырбыт музыканы тохтоппот.

Демис Руссос толоруутугар бытаан музыка тыа?аабытыгар, Аайа иннигэр Ваня

биирдэ хорус гына т?стэ.

– ??к??л??б?т? – уол аатта?ардыы кыыс хара?ын ???й?р.

– Чэ, – кыыс, идэтинэн аккаастанан силбиэтэнэн кэби?иэн санаан баран, туттунна. Т???т?н да и?ин, б?г?н выпускной бааллара буолла?а дии.

«Ушел от нас последний день, как исчезает в полдень тень…». О?олор бары да с?б?л??р ырыаларын алыптаах музыкатыгар уйдаран ??к??лээтилэр. Арай, сааланы биир гына с?рдээх эрчимнээхтик, имигэстик туттан-хаптан биир паара вальстыыр. Оруосабай дь???ннээх былаачыйалаах кыыс биир кэм эргичи?нээн олорор. Кылаас басты? ??к????тэ Маша Петя Тарабукины кытта тапсан да вальстаан элээрдэ сылдьар! Петя бу курдук ?ч?гэйдик ??к??л??рэ биллибэт этэ, бары да со?уйан хааллылар. Кыргыттар б?г?н Петяны атын харахтарынан к?рд?лэр. Будьурхай батта?ын ?р? анньыммыт, кимиэхэ да суох от к???э ??н??х вельвет бинсээктээх, оруосабай ырбаахылаах, кытархай атлас платогун бинсээгин т????гэр иилиммит – уол да уол! Кини б?т?н киэ?эни бы?а Машаттан арахпата?ын кыыс аймах кыра?ы хара?а эмиэ бэлиэтии к?рд?.

– О?олоор, биэрэккэ баран дьаарбайабыт дуо? – Аайа биэчэр т?м?ктэниитигэр этии киллэрдэ.

?р?? т??н дьэ?кир, сып-сылаас суор?анынан орто дойду маанылаах о?олорун ара?аччылаан б?р?йб?ккэ дылы. О?олор, ырыа-тойук аргыстаах биэрэккэ тиийэн баран, чуумпутук уста сытар Б?л?? эбэ хотун са?а?ар к?н кытархай са?ар?аларын ы?ан, умсан эрэр кэрэ к?ст??ттэн талбааран, чочумча са?ата суох бардылар. Оскуола боруогун атыллаан улахан дьон оло?ор ?ктэммит эдэр-кээн уолаттар, кыргыттар о?о саастарын к?н?н б?тэ?иктээхтик к?р?н хаалбыттарын с?рэхтэринэн курдаттыы сэрэйэн бу курдук турдулар…

* * *

– Аайа, эн куоракка ??рэнэ бардаххына, мин бу т??рт эркини к?рб?т?нэн со?ото?ун хаалабын. Эдьиийи? Ленинградка ??рэнэ сылдьар, идэтинэн манна тыа сиригэр ?лэ булбата чуолкай. Онон эдьиийим аахха да чуга?ыы таарыйа киин сиргэ к???р?м дуу? – сарсыарда чэйдии олорон ийэтэ у?уннук иитиэхтээбит санаатын ?ллэ?иннэ.

– Маама, оттон онно баран ханна олороору гына?ын?

– Бакаа эдьиийи? аахха, тетя Надялаахха, олоруом. Таайы? Семен Павловичтыын ол ту?унан кэпсэппитим. Кини ?йэтин тухары тыа ха?аайыстыбатын министиэристибэтигэр ?лэлиир дии, куоракка кэлэн идэ?инэн балыы?а?а ?лэлээтэххинэ, квартираны икки кулгаа?ын курдук к?р??? суо?а диир. Арай «Птицефабрика» ?лэ?иттэригэр дьиэ тутан эрэллэр ???. Куоракка тиийдэхпинэ, ол тэрилтэ?э ?лэ?э киллэриэм диир.

– Онно туох ?лэ?ит буола?ын?

– Билбэппин, к?ст?н и?иэ. Маама ханнык да ?лэттэн ча?ыйбатын билэ?ин буолбат дуо? – Татьяна Иннокентьевна кыы?ын т?б?т?ттэн имэрийэн ылла.

Аайа ийэтиниин куоракка к???рд?? хомуммуттара хас да хонно. Ханна да хамсаабакка биир сиргэ олорбут ыал мала-сала элбэх да буолар эбит. Татьяна Иннокентьевна гастрономтан уонча улахан хоруопканы а?албыта, онто да тиийбэтэ.

– Маама, эн сорох и?ити, утуйар та?а?ы хааллар ээ. Бакаа утары туттарбытын эрэ ылыахха, онтон та?а?ас та?ар бааржанан ыыттарыахпыт буолла?а дии.

– Суох, бу аата к?нн?р? барытын бэлэмнээн кэби?эбин. С?пк? этэ?ин, чыычаа?ыам. Дьиэтэ-уота да суох сылдьан, ама хайаан малбытын барытын со?он барыахпытый. Та?нар та?аспытын илдьэ бардахпытына да с?п.

Татьяна Иннокентьевна санаатыгар с?рдээ?ин

ыксыыр. Бэс ыйа эргэтигэр барда, оттон кинилэр дойдуларыттан хо?но да иликтэр. Кыы?а куорат библиотекатыгар олорон экзаменнарыгар бэлэмнэниэ этэ буолла?а дии. Университекка киирэргэ куонкурус с?рдээх улахан. Аайа буолла?ына ханныкка киириэн ситэ бы?аарына да илик курдук. Тылга дьо?урдаах кыыс суруналыыс дуу, тыл учуонайа дуу буолуом диэччи.

– Маама, ханнык идэни таларым буолла? СГУ-га киирдэхпинэ, учуутал буолабын. Онтон атын идэни хайдах эрэ толкуйдаабат да курдукпун. Суруналыыс буолар ки?и на?аа да бэрт буолуо эбит. Ити Ваня Семенов суруналыыс буолуон ба?арар эбит. Ол идэ?э би?иэхэ ??рэппэттэр ээ.

– С?рэ?и? тугу этэринэн идэ?ин талары? с?п. Ол эрээри айар ?лэ?ит буолар диэн эмиэ да олус бэрт дии. К?р?н олорон айыл?аны олус да?аны табан, ки?и санаатыгар с?п т?бэ?эр гына суруйаллар дии. Оннук дьо?ур ки?иэхэ эрэ бэриллибэт. Холобура, к?м?с к???н ту?унан хайдах курдук уустаан-ураннаан хо?уйан суруйалларый? А?аардас сэбирдэх ту?унан элбэ?и да этэр суруйааччылардаахпыт. Ити кинилэр кэрэни таба к?р?р ураты талааннарыттан тахсар. Хайдах курдук би?иги улуу суруйааччыларбыт т?р??б?т т?р?т дойдуларын, алаастарын, айыл?аларын таптыылларыттан с???б?н, хому?уннаах тылынан дь???йб?ттэрин аа?а олорон, уйул?а? хамсаан, эккинэн-сии??инэн ураты с??рээн кутуллар. Тыл к???э итиниэхэ сытар. Эн тылга сы?ыаннаах идэни таллаххына, иннигэр кэскили? с?рдээх киэ? буолуо.

– Ой, маама, мин хантан би?иги суруйааччыларбыт курдук суруйуохпунуй?

– Редколлегия солбуллубат чилиэнэ?ин, ха?ыаккыт редактора?ын дии. Оскуола оло?ун ту?унан ыстатыйа б???т?н суруйан кэлли?. Бэл диэтэр, «Бэлэм буолга» бэчээттэнэ?ин. Бэйэни сэнэммэт ба?айыта. Дьокуускайга с?пт??х ??рэх суох буолла?ына, со?уруу баран к?р.

– Хайдах эдьиийбиниин иккиэн со?уруу ??рэниэхпитий? Эн хайдах кыра хамнаскар ??рэттэрээри гына?ын? Суох, эйиэхэ ыарахан буолуо, маама. Саха сиригэр да ??рэнэн ?ч?гэй специалист буолуом дии саныыбын.

– СГУ-га куонкурус олус улахан дииллэр. Кытаатан бэлэмнэннэххэ эрэ табыллар, чыычаах.

Бу кэпсэтии кэнниттэн Татьяна Иннокентьевна элбэ?и эргитэ санаан уута кэлбэтэ?э. Кини ханнык идэни таларын дьыл?ата бэйэтэ бы?аарбыт курдуга. Татыйыыс то?ус саа?ыгар ийэтэ сэлликтээн ?лб?тэ. Ыарыы обургу к?нтэн к?н ийэтин ытарчалыы хам ылан и?эрин кыракый кыысчаан к?р?р?. Оччолорго сэрии кэнниттэн сэллик улаханнык тар?аммыт кэмэ этэ. Б????лэк биэлсэрэ биирдэ эмит кэлэн барара. Кэлэн да?аны диэн, эмтээн эрэрэ к?ст?бэт этэ. С?р ыараханнык ?р? тыынаат, ба?ын бы?а илгистэн баран тахсан барара. Кыысчаан ол ки?иэхэ абара да саныыра! Эмчит ааттаах эрээри, иэрийэ-иэрийэ с?т?лл?н му?нана сытар ийэтигэр тугунан да к?м?л?сп?т. Оччо?о то?о кэлэрий! Кини хантан билээхтиэй, а?ыйах кылаас ??рэхтээх ки?и аатыгар эрэ луохтуурун, сэлликтэн эмтиир ханнык да?аны эмэ-томо суо?ун.

Кыысчаан ийэтэ ыараханнык тыынарын и?иллээн т??н аанньа да утуйбат этэ. Биир киэ?э ийэтэ эмискэ салгыны былдьа?ан с?р ку?а?аннык хардьыгынаабытыгар, Татыйыыс сарылаабытынан ийэтигэр с??рэн тиийбитэ.

– Тукаам, куттаныма… Эн улахан ки?игин… Таайы? Ылдьааны баран ы?ыр… Т?ргэнник… – ийэтэ эрэйдээх и?иттэн нэ?иилэ ыган та?аарбыта, кыы?ын диэки аатта?ардыы к?р?н баран хара?ын бы?а симпитэ.

Татыйыыс, сонун сыы?ын анньынаат, та?ырдьаны былдьаспыта. Таайа аах б????лэк биир ба?ыгар олороллор. К?????? ытыс та?ынар хара?а?а бадарааны, чалба?ы чомполоон, ?лт? сытыйан хаалбыт этэрбэ?ин нэ?иилэ со?он, таайын аа?ы тыын бы?а?а?ынан а?ылаан, сап-сал?алас буолбут о?о булбута. Дьиэ?э баар дьон кыысчааны к?р?н туох буолбутун тута ?йд??б?ттэрэ, са?ата суох хомунан барбыттара.