Сырдык курус

Никифорова А. Л.

– Ой, и не говорите! Поэтому мы всей семьей в это время обычно едем отдыхать. А в этом году у мужа нет проезда, придется все лето в городе жить и терпеть все это! – анараа??ыта т?б?т?н бы?а илгистэр.

– Так, готовим проезд! Обилечиваемся! – автобус хотуна бэйэлэрэ да нэ?иилэ кыбыллан турар дьон быы?ынан харса суох анньыала?ан киирэн барда.

– Что?! Денег нет! Тогда выметайся отсюда! Вася, останови автобус!! – диэн дьахталлара эмискэ сары-ору б??? буола т?стэ. Аайа к?рб?тэ, кыракый у?уохтаах эмээхсин киниэхэ туох диэн ту?аайан ха?ыытыылларын ?йд??б?кк?, бу куйаастан бэйэтэ да ээл-дээл буолан, хара?ын биир кэм симириктии олорор.

– Эбээ, айаны? и?ин харчы к?рд??р ити. ?с харчылааххын дуо? – Аайа эмээхси??э

бы?ааран биэрдэ. Кырдьа?ас му?наах харчытын ыраах уурбут бы?ыылаах, дьон ыган ахан турда?ына, суумкатын хостуу сатаан булумахтанна.

– Эмээхси??э мин т?л????м, уоскуйдун, – Татьяна Иннокентьевна кыы?ыттан тэйиччи кыбыллан туран са?арда.

– О чем это вы тут говорите?! Не надо здесь разговаривать по-своему! – дьахтар аны Аайа?а ту?аайан ха?ыытаата.

– Не орите так! Здесь глухих нет! За бабушку мы заплатим! – Татьяна Иннокентьевна да иэскэ хаалбата.

Ийэлээх кыыс автобустан ?лт? анньы?ан, суумкаларын нэ?иилэ со?он-сы?ан, Орджоникидзе болуоссатыгар т?ст?лэр. Эдьиийдэрэ Надялаах т?рд?с ма?а?ыын ?рд?гэр олороллор. Дьонун дьиэлэрэ тохтобул та?ыгар буолан, абырал.

– Оо, дьэ, тиийэн кэлээхтээтигит дуу? Дьиэбит бу куйааска туох да?аны оргуйан олорор. Э?игини к??тэн б?г?н куоракка хааллым. Бу итииттэн о?онньорбунуун даача?а быы?анабыт. Куоракка кыыспыт Лена баар, – эдьиийдэрэ к??-дьаа буола к?р?стэ.

Аайа саала?а киирбитэ, дьыбаа??а билбэт дьахтара тиэрэ т??эн ха?ыат аа?а олорор. Балконтан икки эмдэй-сэмдэй уолаттар с??рэн киирдилэр.

– Таанньа, бу Б??т?р балтын кыы?а Дуунньа о?олорунуун Тааттаттан кэлэ сылдьаллар. ?сс? Эдьигээнтэн хоно?олоохпут. Сорох ыалдьыттарбытын даача?а та?аарбыппыт, – эдьиийдэрэ элбэх ки?иэхэ тэпсилгэн буолар курдук санаммат. Куоракка олохсуйуохтарыттан аймахтар кэлэ-бара тураллар. Татьяна Иннокентьевна да?аны ??рэнэрин тухары эдьиийигэр кэлэ турара. Дьи?эр, тетя Надя, Надежда Дмитриевна чугас аймахтара буолбатах. Бу курдук алама?ай майгылаах ки?иэхэ биир дойдулаахтара исти?эн да?аны суолларын быспаттар. Кинини дьон ?ксэ ытыктаан Эдьиий Наадьа диэн ааттыыр. Кэргэнэ Б??т?р да?аны майгылаах ?т??тэ ки?и. Т??? о?о кинилэр ааттарын ааттаан, ??рэх-билии киинин булан ??рэхтэммитэ буолла. Икки хостоох квартира?а кинилэр элбэх ки?ини хайдах батаралларын Татьяна Иннокентьевна сатаан санаабат.

– Таанньа, э?иги кыыскыныын бу утуйар хоско киири?. Ити Эдьигээн о?отун мала турар. Эдэр ки?ини куукуна?а да олохтоотоххо с?п.

Аайа ванна?а душтанан абыранна ахан. Сылайбыта тута аа?ан хаалла. Сууна сылдьан, биир т?гэни ?йд??н кэллэ. Тыа о?олоро куорат дьиэтигэр кыраантан уу кыраайа суох с??рэ турарыттан с???лл?р?. Аайа кыра сылдьан эдьиийин кытта ванна?а кыраан уутун толору а?ан баран, тарбахтарынан б??л?? оонньуулларын санаан кэллэ. Аайа санаатыгар уу кытаанах ба?айы курдуга, тохтоло суох с??рэр ууну тарба?ынан б??л?? тутта?ына, уута туора-маары ы?ыахтанар, онтон астынан эдьиийин «сэриилээн» ??р??тэ му?ура суох буолара. Биирдэ ол оонньууларыттан айдаан тахсан турардаах. Уунан «сэриилэ?эн» ыраатан эрдэхтэринэ, тетя Надя с??рэн киирэн кырааны б??л?? баттаабыта. Аллараа ыалларга уу тэстибит, дьоно улахан алдьархай буолбутун курдук ы?ыылара-ха?ыылара с?рдээх. Надя да бэриммэт, тэбис-тэ??э утары ха?ыытыыр. «Ба?айылар! Кыраттан да айдааны та?аарар дьон! Хааппыла да уу тэ?иннэ?инэ, с??рэн киирэр идэлээхтэр. Дьикти ыалы к?р?б?н, ким да кинилэргэ сылдьыбат, бэл диэтэр, подъезпыт старостатын киллэрбэттэр. Икки тарбыйах са?а ыттаах буоланнар, ааннарын ха?ан да?аны хатамматтар, ыттара эмиэ бэйэлэрин курдуктар, хара?а подъезка тутан кэбистэхтэринэ к???ллэрэ. Биирдэ эдьиийим Даарыйа му?наах аанын булкуйан ити ыалга киирэн сиэнэ сыспыттаах. «Бу кыыс к?р?д??рэ тугун хара?атай, муостатын кырааската биир да суох буолбут, ?р?м??ннээри гынна?а дуу… Наадьа, бааргыт дуо?» дии-дии киирэн истэ?инэ, хостон икки улахан ыт ырдьыгынаабытынан ойон тахсыбатахтар дуо? Даарыйа кутталыттан хайдах

та?ырдьаны булбутун ?йд??б?кк? да хаалбыт».

Эдьиий Наадьа ити курдук бойобуой майгылаах, кимиэхэ да ата?астаппат, бэйэтин дьонугар алама?ай, ??р?нньэ?, ол эрээри кырдьыгын ?р? туппутунан сылдьар ки?и, санаабытын а?а?астык этэн баран тэйэр. Аайа тетя Надятын ?т?? эрэ майгытын билэр буолан, биир т?гэнтэн улаханнык со?уйа санаабыттаах. Биир сайын Тааттаттан Б??т?р аймахтара кэлбиттэрэ.

– Хайа, аймахтаахпыт диэн син булан кэлбиккит дии?!

Кыра уолгут сыбаайбатыгар баар-суох таайгытын ы?ырбатаххыт! Бары би?иэхэ сылдьан, ??рэхтэнэн баран, т?ргэнник да умнубуккут! Бары?, киэр буолу?! Аны кэлимэ?-барыма?! – Наадьа кэпсэтиитэ кылгас буолбута. Аайа онно эрэ тетя Надя улаханнык кыы?ырбытын к?рб?тэ.

??рэммитэ буоллар, хайа ба?арар тэрилтэ?э хотун буолуох дьа?аллаах ки?и дьа?айар эрчимэ ыраах-чугас аймахтарыгар барыларыгар тиийэр. Аайа ийэтин Татыйаананы кэргэнэ эрдэ ?л?н тулаайах хаалла диэн а?ынара да?аны, онон Аайалаах куоракка т??эр сирэ суох эрэйдэммэтэх дьон. Тетя Надя т??? да элбэх хоно?олоох буоллун, син биир куоратынан, даачанан миэстэ булан, сыа-сым курдук тутан т??эрэр ?гэстээх. Аайа куоракка кэллэ?инэ, Наадьатаа?ар Б??т?ргэ ордук мааны о?о буолар. Телевизор к?р? олордо?уна, к?т??тэ тыа?а-уу?а суох кэлэн, сурунаал остуолугар ваза му?унан фруктаны сууйан уурбута эрэ баар буолар. Оттон асчыта диибин диэн! Аайаттан тугу сиэххин ба?ара?ын диэн ыйыппытынан сылдьар. Аайа соро?ор дьиибэргии санааччы, дьиэ и?э толору ки?и да, Б??т?р ала-чуо киниттэн эрэ ыйытар.

Тетя Наадьаны улахан с?рэхтээх ки?и диир саамай с?п. Аайалаах сайын аайы куораттыыр буоланнар, кинилэр олохторугар буолар бары уларыйыыны билэллэр. Биир сайын Б?л?? тыатыттан ыраа?ынан аймах дьахтардара уонуттан тахсыбыт ыары?ах кыы?ыныын кэлбитэ. Хоно?олоро устар сайыны бы?а балыы?аны манаабыттара, сотору кыы?ы балыы?а?а укпуттара.

– Сарсын т?б?т?гэр салгын киллэрэллэр ???…

– Бай, ол то?о?

– Оччо?уна т?б?т?н и?игэр туох баарын ?ч?гэйдик к?р??хп?т диир бырааспыт. Куттанарым диэн, ол кэнниттэн сорохтор олох да?аны буккуллан хаалаллар ???. Мэйиигэ салгын киирэр буолла?а дии… – дьахтар, хара?ын уутун кыатана сатаан баран, маккыраччы ытаан барда.

– Лиза, эн баар-суох кыыскар уопут о?оттороору гына?ын дуо? Туга ыалдьарын бы?аарыахпыт этэ диэн хайа эмэ ньиэрбэтин таарыйан кэбистиннэр, кыы?ы? инбэлиит буолла?а ол. Т?б? диэн саамай уустук уорган буолла?а дии. Мин саныахпар, Туйаара улаатар саа?ыгар тымырдара кыараан, т?б?т? ыалдьар бы?ыылаах. Улаатта?ына итинтэ аа?ыан с?п. Бу киэ?э баран кыы?ы балыы?аттан ылыахха наада, – тетя Надя кытаанахтык бы?ааран кэбиспитэ.

Лиза ытаан сы?сыйа олорон, кырдьык да?аны диэбиттии, ойон туран хомунан барбыта. Такси сакаастаан, ол т??н кыыстарын балыы?аттан к?рэтэн та?аарбыттара. Тетя Надя эппитэ туолбута. Туйаара улаатар саа?ыгар ыарыыта у?арыйан, атын о?олортон итэ?э?э суох ??рэнэ сылдьар. Кэлин кэлэн к?рд?рб?ттэригэр «к?нн?р? вегето-сосудистай дистониялаах, хас иккис ки?и маннык диагнозтаах олорор» диэн наар к?р?р быраастара туох да буолбата?ын курдук холкутук бы?аарбыт. Арай, ол т??н тетя Надя этиитинэн кыы?ы к?рэппэтэх буоллуннар, т?б?т?гэр эпэрээссийэтэ хайдах дьайара биллибэт этэ.

Аайа эрдэ туран, докумуон туттараары университекка барда. Тохтобулга бэрт ?р турбутун кэннэ к??т??лээх «5» н??мэрдээх автобу?а ыада?наан кэлэн тохтоото. Сарсыарда эрдэ буолан бы?ыылаах, ки?и а?ыйах. Кэнники аанынан киирэн, утары турар дьаа?ыкка ?с харчыны уган, билиэтин эрийэн ылла уонна иннигэр миэстэ баарыгар олордо. Ленин болуоссатыттан автобуска ?с уол ?р? эккирээн киирдэ. Кэпсэтиилэриттэн и?иттэххэ, ??рэх туттарса кэлбиттэр.

– Как вам не стыдно? Вы же на одного деньги положили, а открутили на всех, – т?нн?к та?ыгар олорор саас ортолоох дьахтар уолаттары буойар са?ата и?илиннэ. Уолаттар онно эрэ наадыйбатылар, к?лэн са?ыгырастылар.