Токол

ШАРШЕН Айг?л

Жети айдан кийин Жамийла кыз трд, Сагынбекке сйнч жиберишти, бирок трттн кийин ооло албай Жамийла дагы оо дйн кетти. Калы эл кайгылуу окуяны кеп кылып жатты, Турдукан эч ким менен иши жок эле знч сйлп, клп кээде басып кетип калганда тркн алып кетти, жалгыз сидиси бар болчу. Сагынбек сйнчг бир тай берип:

– Менин дагы крр кнм аз калды окшойт, уулум крбй кеткен перзентти мага алып келип крстсн, атын зм коеюн, – деди онтолоп.

– Макул аке, – деп келген бала барып айтты эле Жолдоштун кич кызы Замира ктрп келип крсткнд наристени чекесинен п:

– Мадайы жарык кыз бол айланайын, мр узун болсун, – деп Замиранын колуна

кагаз карматты, – Бул документ кызым, артыбызда кыз болсо дагы туяк калды, ушунусуна шгр, бул й-жай, короодогу малдын баары кызыма калсын деген кат, бекем катып ал дагы мага жибер, – деди.

– Макул, кете берелиби?

– Токтой тур, неберемдин кулагына атын айтайын, – деп Сагынбек небересин колуна алып шор-шор жыттап кзнн жашы жз ылдый куюлуп, – Аты Жаркынай болсун каралдым, мр узун, бактылуу бол, – деди да ороодогу он-он беш кндк наристени Замирага сунду, – Жаркынай деп койдум кызым, сен атады мага жибер, – деди да жатып калды. здр кайгы жутуп ч баласынын улуусу, тун кызынан айрылып отурган Жолдош менен Тотуга бул жаылык тагалыштуу болду. Эртеси Жолдош келгенде Сагынбектин жанында иниси менен келини, дагы башка туугандары бар болчу, ал аны жанына жакын отур дегендей белги берди.

– Айла жок экен куда, мен дагы кызымдын айрылып калдым, – деп эмшидеди Жолдош.

– Сабыр кылыыз, мындай болот деп ким ойлоптур? – деди Азимбек кайрат айтып.

– Жолдош, – деди Сагынбек ага карай, – Бул Жаркынайдын кблг, атасы крбй кетти атти, – Муунуп-муунуп зорго сйлд, – Мына, инимдин туугандарымдын кзнч уулумдан калган жалгызыма баарын бергенимди билишет, азыр короодогу малды толугу менен айдап кет, небереме менден берген мурасым болсун, бул йдн документин болсо бердим, – деп оор дем алып алды, – Азимбек, короодогу малды бт чыгарып бер Жолдошко.

– Аке, кызды збз деле багат элек го? – деди Азимбек ичи ачыша, анткени он бештей кой эчки, эки музоолуу уй, бир жылкыны бт бергин деп мурунураак дагы айтып отурган эле.

– Жок, таятасында чоое берсин, – деп унутуп калгандай жаздыгынын алдын сыйпалап дагы бир кагаз алып чыкты, – Мында малды бердим деген акт бар, з колум менен бтрдм.

– Аа-ай аке, – деген Азимбек аргасыз агасынын аманатын аткарды, Жолдош малды айдап йн келди.

– Кызымдын кз болбогондон кийин бул малынын кимге кереги бар, алып барып бер, – деп Тоту ачууланды, бирок эл деген эл да Сагынбектин акыйкат чечимине ыраазы болуп аны тыйып койду. Тоту кичинекей наристени ичинен жек крп колуна албай жрд: “Туулбай жатып ата-энесин жуткан шмшк десе, кайдан да эрге тийе койду эле”, – деп жээрип туруп алды. Жамийла кайненесинин зн каршы экенин, асылып жатканын ага айткан эмес. Убакыт деген билинбей тт эмеспи, ал бат эле тп билинбей Жаркынай сегизге чыгып чекилдеген татынакай кыз болуп сп бара жатты. Сагынбек болсо эки-ч ай тшкт жатып кз жумган. Турдуканды сидиси ооруканага жаткырып койгон, ал катуу айнып калган, жакын-алысын деле тааныбай клп каткырып, знч сйлп жр берет. Кырк беш жашында знн ким экенин билбей адам катарынан чыкты, сидиси ыйлап-сыктап врачтарга кайрылып дарылатып жатып акырындап зн келе баштады, кийин йн алып келди эле ар бир блмг кирип, з кармаган буюмдарды крп эсине бир нерсе тшкндй отура калып эчкирип жиберди:

– Эже, бир нерсе эсие тштб? – деди кубанып кеткен Урматкан.

– Ооба, баарын эстедим, – деп бакырып ыйлап жатты.

– Капаланбачы эже, андан кр небереди крсб?

– Эмне? – деп делдээ карады

Турдукан.

– Тураттын кызын айтат, ал окуп калбадыбы.

– Ыя, ошончо убакыт тп кеттиби, а-а Сагынбек кайда кеткен?

– Эже-е! – Урматкан эжесин кучактап ыйлап жатты, – Жездемден дагы айрылып калганбыз!

– Эмне-е…

– зд карма эже, тагдырдын жазганына арга барбы?

– Жамийла мага кызын крстб анан?

– Эже, ал тргн со ткн, ал дагы жок…

– Менин кесиримден болду баары, неге мен тир калдым, мен кудайга жакпаган иш кылдым, кантип ушунча кнн жктнп мр срм? – деп ыйлап жатты Турдукан, баары кеч болуп калган эле, адам ката кетирб чн ми ирээт ойлонуп, кабыргасы менен кеешип анан иш кылса пенделер кндн алыс болмок. Бирок учурунда эч кандай ойлонбостон ката кетирип алып кеч болуп калганда кнп калышат, одогус кемчиликтин арты адамды лр-лгч убайымга салып тт. Турдукан знн каталыгын кеч тшнд, жалгызынан калган небересинин жзн кароодон уялды: “Эми мен сенин чо энемин деп кантип бармак элем, Сагынбек байкуш туура чечим кылган экен, бул йд эми мен тура албайм, уулумдун арбагы мени кечирбейт”, – деп ичинен сыздап жатты.

– Эже, Самат азыр кой алып келет, мен камыр жууруюн, Турат менен жездеме куран окуталы, – деди Урматкан.

– Мейли садага, зр билгиле.

– Кп чг бербе эже, з жакында эле сакайды.

– Ошо эсиме келбей эле кете бергеним жакшы эмес беле?

– Кой антпе, сен чн Самат экбз кандай гана убара тартып, врачтар менен сйлшпдк эже, балдарды дагы карабай сенин жаныда болдум, – деп Урматкан чыйпылыктап ийди, – Сегиз жыл бою эже, жетимиш тогузунчу жылдан бери ойлосо, мага сенин амандыгы каниет, энеден экбз эле болдук, кантип кыям?

– Айланайыным ай, мендей акмак эжени кечип койбойт беле, змдн кылганым кз алдымдан кетпей бул йд тура албайм эми, ошол уулумдан калган бир чырпыкка буйрусун, Сагынбек туура чечим кылыптыр…

– Ооба, биз дагы ошентип ойлодук.

– Эрте Жаркынайды крп келелиби?

– Жок бара албайм.

– Эмнеге эже?

– Аты Жаркынайбы? – деди Турдукан кайра.

– Ооба, жездем з коюптур.

– Байкуш, крп кеткен экен да.

– Ооба, крп анан атып коюп кыз болуп калганына кнгнн Азимбек айтты мага.

– Оолда-а байкушум ай! – деп ийди Турдукан.

– Кп кейибе эже, ооруп каласы.

– Кудай сактасын, – деп шкрп алды, агыча Урматкандын кйс Самамт кой алып келип калды, арыдан бери боорсок жасап, койду союп кирди, Турдукандын келгенин билгендер кирип куран окутуп жатышты, анын жакшы болуп калганын крп тамшанып да, тагалып да, ушактап да жатышты.

Сагынбек менен Туратка куран окутушту, ал кн ошол жерде болуп эртеси Урматкан менен Турдукан ээрчише мектеп жакка бара жатты. Ала шалбырт болгондуктан жер ылай эле, Урматкан эки-ч жолу барып Жаркынайды кргн, аны тааныгандыктан келээр жолун карап ктп турганда тыкылдап сумкасын асынып, барпырата вантик таккан кызды крстт:

– Эже караса, Тураттын эле з.

– Кана, кана крйнч, – деген Турдукан кздрн толгон жаш тозуп сйлй албай мукактанып бткн боюн калтырак басып кетти.

– Жаркынай! – деди утурлап Урматкан, – Кел, келе гой.

– Таеже! – деп кыз келип кучактап калды, колундагы конфетти карматып эки бетинен п, – Жакшы окуп жатасыбы? – деди.

– Ооба, жакшы окуйм, – деп Турдуканды жал-жал карады.

– Кел садага, чо кыз болгон турбайсыбы? – деп кызды экейип пкнд анын кз жашы кыздын бетине тамып кетти.