Вайна сусветаў (на белорусском языке)

Уэллс Герберт Джордж

VII

ЯК Я ДАБРАЎСЯ ДАДОМУ

Што да мяне, то я помню толькi, што натыкаўся на дрэвы i часта падаў, прабiраючыся праз кустоўе. Нада мною навiс нябачны страх; бязлiтасны цеплавы меч марсiянаў, здавалася, замахваўся, блiскаючы над маёй галавою, i вось-вось павiнен быў абрушыцца i дастаць мяне. Я выбраўся на дарогу памiж скрыжаваннем i Хорселам i пабег у бок скрыжавання.

У рэшце рэшт я стамiўся ад хвалявання i хуткага бегу, пахiснуўся i ўпаў ля дарогi, непадалёку ад моста цераз канал, каля газавага завода. Я ляжаў нерухома.

Праляжаў я так, мабыць, даволi доўга.

Я прыўзняўся i сеў у поўным недаўменнi. З хвiлiну не мог зразумець, як сюды трапiў. Я строс з сябе

нядаўнi страх, як пыл з адзення. Капялюш мой знiк, i каўнерык саскочыў з запiнкi. Некалькi хвiлiнаў назад перада мною былi толькi ноч, прастора i прырода, мая бездапаможнасць, страх i блiзкасць смерцi. I цяпер усё адразу перамянiлася, мой настрой быў зусiм iншым. Пераход ад аднаго духоўнага стану ў другi адбыўся непрыкметна. Я стаў зноў самiм сабою, такiм, якi я бываў кожны дзень, - звычайны сцiрлы гараджанiн. Нямая пустка, мае ўцёкi, крылатае полымя - усё здавалася мне сном. Я дапытваўся ў сябе: цi было ўсё гэта на самой справе? Мне проста не верылася, што гэта сапраўды адбылося.

Я ўстаў i пайшоў па крутым пад'ёме моста. Галава не варыла. Мускулы i нервы расслабiлiся... Я хiстаўся, як п'яны. З другога боку выгнутага аркаю моста паказалася чыясьцi галава i паявiўся рабочы з карзiнаю. Побач з iм крочыў маленькi хлопчык. Рабочы прайшоў мiма, пажадаўшы мне добрай ночы. Я хацеў загаварыць з м i не мог. Я толькi адказаў на яго прывiтанне нейкiм абыякавым мармытаннем i пайшоў далей па мосце.

На павароце к Мэйбэры цягнiк - хвалiстая лента белага iскрыстага дыму i доўгая чарада светлых вакон - пранёсся на поўдзень: тук-тук... тук-тук... i знiк. Каля варотаў аднаго з дамоў, што ўтваралi так званую "Усходнюю тэрасу", размаўляла ледзь прыкметная група людзей. Усё гэта было так рэальна, так знаёма! Не тое, што там - у полi... Неверагодна, фантастычна! "Не, - падумаў я, - гэтага не магло быць".

Магчыма, я чалавек своеасаблiвы i мае адчуваннi не зусiм звычайныя. Калi-нiкалi я мучуся ад дзiўнага пачуцця адчуджанасцi ад самога сябе i вакольнага свету. Я быццам знутры назiраю за ўсiм аднекуль здалёк, па-за часам, па-за штодзённай барцьбой з яе трагедыямi. Такое адчуванне было вельмi моцнае ў тую ноч. Усё гэта, можа быць, мне проста падалося.

Тут такая цiхамiрнасць, а там, за якiясьцi дзве мiлi, iмклiвая, лятучая смерць. Газавы завод працаваў з шумам, i электрычныя лiхтары гарэлi ярка. Я спынiўся каля людзей, якiя размаўлялi.

– Якiя навiны з пусткi?
– спытаў я.

Каля варот стаялi двое мужчын i жанчына.

– Што?
– перапытаў адзiн з мужчын, павярнуўшыся.

– Якiя навiны з пусткi?
– спытаў я.

– Хiба вы самi там не былi?
– спыталi яны.

– Людзi, здаецца, звар'яцелi на гэтым пустыры, - сказала жанчына з-за варотаў.
– Што яны там знайшлi?

– Хiба вы не чулi пра людзей з Марса?
– сказаў я.
– Пра жывых iстотаў з Марса?

– Наелiся па горла, - адказала жанчына з-за варотаў.
– Дзякуй.
– I ўсе трое засмяялiся.

Я апынуўся ў нiякаватым становiшчы. Раззлаваны, паспрабаваў расказаць iм пра тое, што бачыў, але ў мяне нiчога не выйшла. Яны толькi смяялiся з маiх блытаных фраз.

– Вы яшчэ пачуеце пра гэта!
– крыкнуў я i пайшоў дамоў.

Я напалохаў жонку сваiм змучаным выглядам. Прайшоў у сталовую, сеў, выпiў крыху вiна i, сабраўшыся з думкамi, расказаў ёй усё, што адбылося. Падалi абед - ужо халодны, - але нам было не да яды.

– Толькi адно добра, - заўважыў я, каб супакоiць устрывожаную жонку. Гэта самыя непаваротлiвыя iстоты з усiх, якiя мне даводзiлася бачыць. Яны могуць поўзаць у яме i забiваць людзей, якiя падыдуць да iх блiзка, але яны не здолеюць адтуль вылезцi... Якiя яны страшэнныя!..

–

Не гавары пра гэта, дарагi!
– усклiкнула жонка, хмурачы бровы i кладучы сваю руку на маю.

– Бедны Оджылвi!
– сказаў я.
– Падумаць толькi, што, ён ляжыць там мёртвы!

Па крайняй меры, жонка мне паверыла. Я ўбачыў, што твар яе стаў смяртэльна бледны, i перастаў гаварыць аб гэтым.

– Яны могуць прыйсцi сюды?
– паўтарала яна.

Я прымусiў яе выпiць вiна i пастараўся пераканаць.

– Яны ледзь-ледзь рухаюцца, - сказаў я.

Я пачаў супакойваць i яе i сябе, паўтараючы ўсё тое, што гаварыў мне Оджылвi аб немагчымасцi марсiян дастасавацца да зямных умоваў. Асаблiва я падкрэслiваў пра цяжкасцi, звязаныя з сiлай прыцяжэння. На паверхнi Зямлi сiла прыцяжэння ўтрая большая, чым на паверхнi Марса. Таму кожны марсiянiн на Зямлi будзе ў тры разы цяжэйшым, чым на Марсе, а мускульная сiла яго не павялiчваецца. Яго цела быццам налiваецца свiнцом. Такой была агульная думка. I "Таймс" i "Дэйлi тэлеграф" пiсалi пра гэта наступнай ранiцай, i абедзве газеты, як i я, не ўлiчвалi дзвюх iстотных акалiчнасцяў.

Атмасфера Зямлi, як вядома, утрымлiвае значна больш кiслароду i значна менш аргону, чым атмасфера Марса. Лiшак кiслароду, безумоўна, аказваў на марсiянаў жыватворны ўплыў. Гэта было ў процiвагу павялiчанаму цяжару цела. Да таго ж мы не ўлiчылi таго, што пры сваёй высокаразвiтай тэхнiцы марсiяне ў крайнiм выпадку змогуць абысцiся i без фiзiчных намаганняў.

Тым вечарам я пра гэта не думаў, таму мае довады супраць сiлы прышэльцаў здавалiся бясспрэчныя. Вiно i яда зрабiлi мяне за сваiм сталом больш смелым. Я адчуваў сябе бяспечна i стараўся заспакоiць сваю жонку.

– Яны дапусцiлi вялiкае глупства, - сказаў я, пацягваючы вiно.
– Яны небяспечныя, таму што, мабыць, рэхнулiся ад страху. Можа, яны зусiм не спадзявалiся сустрэцца з жывымi iстотамi, асаблiва разумнымi iстотамi.

У крайнiм выпадку, падумаў я, адзiн добры снарад па яме, i ўсё скончыцца.

Моцная ўзбуджанасць - вынiк перажытых хваляванняў, - вiдаць, абвастрыла мае пачуццi. Я i цяпер вельмi добра помню гэты абед. Мiлы, растрывожаны твар жонкi, якi бачыўся мне з-пад ружовага абажура, белая сурвэта, серабро i крышталь (у тыя днi нават пiсьменнiкi i фiлосафы маглi дазволiць сабе некаторую раскошу), цёмна-чырвонае вiно ў шклянцы - усё гэта застыла ў маёй памяцi. Я сядзеў за сталом, пакурваючы папяросу для заспакаення нерваў, шкадаваў аб непрадуманым паступку Оджылвi i даказваў, што марсiянаў не трэба баяцца.

Гэтак жа магла разважаць якая-небудзь салiдная птушка на выспе св. Маўрыкiя, адчуваючы сябе поўным гаспадаром свайго гнязда, чакаючы прыбыцця бязлiтасных i галодных маракоў.

– Заўтра мы з iмi справiмся, мая дарагая!

Я не ведаў тады, што пасля гэтага майго культурнага абеду пачнуцца незвычайныя, страшныя падзеi.

VIII

У ПЯТНIЦУ ВЕЧАРАМ

Самым неверагодным з усяго дзiўнага i запамiнальнага, што адбылося ў тую пятнiцу, здаецца мне поўная неадпаведнасць памiж пастаянствам нашага грамадскага ўкладу i пачаткам таго ланцужка падзей, якiя павiнны былi ў аснове памяняць гэты ўклад. Калi б у тую пятнiцу вечарам можна было ўзяць цыркуль i акрэслiць круг радыусам у пяць мiляў вакол пясчанага кар'ера каля Ўокiнга, то я сумняваюся, цi аказаўся б хоць адзiн чалавек за яго межамi (хiба што акрамя сваякоў Стэнта i сваякоў веласiпедыстаў i лонданцаў, якiя ляжалi мёртвымi на пустцы), чый настрой i прывычкi не парушылi б прышэльцы. Безумоўна, многiя чулi аб цылiндры i разважалi аб iм у вольны час, але ён не рабiў уражання сенсацыi, якою б, скажам, мог быць ультыматум, прад'яўлены Германii.