Ведзьміна тоня
Шрифт:
– Не, Яўменавіч, не ўсе гэта справы, – адмоўна і цвёрда пакруціў галавой старшыня. – Гэта ўвогуле не справа, калі магілу партызан раз у 60 год наведваюць, калі яны ў балоце пахаваны... Вы не думалі, каб перазахаваць? – нечакана спытаў ён.
– Перазахаваць?.. – задумаўся на хвіліну дзед Васіль і ўзяўся ўсё ж круціць сабе цыгарку. – Яно б было правільней, – загаварыў ён, набіваючы тытунь у паперу. – Усе ж нашы землякі, вяскоўцы…
– Ну, тады два дні вы пачакаеце, мётлаў мне навяжаце, а за гэты час мы абмазгуем справу больш сур’ёзна. Да пабачэння, бывайце, хлопцы.
Загуў
– Што, мальцы, здаецца, пачалі мы з нічога, а справа аказалася вунь якой... Ну, будзем жыць – пабачым. А цяпер давайце пакуль мётламі зоймемся. Значыць, за вёскай, там дзе сметнік, маладыя бярозкі параслі... то дам я вам два вялікія нажы. Насечаце мне голля. Я пакуль ручкі для мётлаў пашукаю. Акуратна голле сячыце, бярозак не глуміце, ніжняе толькі... З ранку заўтра прыходзьце…
– От, стары, няма табе спакою, – з лёгкім асуджэннем прагаварыла баба Адарка. – Сядзеў бы ды яблыкі рэзаў...
– Парэжам і яблыкі, – адмахнуўся дзед Васіль. – Зробім усё, абы было здароўе...
Назаўтра раніцай Сяргей з Віталем ішлі вуліцай па бярозавае голле нейкі час моўчкі.
– Слухай, на самай справе, так усё павярнулася! – у захапленні сказаў Віталь.
– Што, ты ўжо аб тайне астравоў не думаеш? – усміхнуўся Сяргей. – Гарачы ты надта.
– Ды нічога я не гарачы. Астравы нікуды ад нас не дзенуцца... Уяўляеш, калі на самай справе трэба будзе перазахоўваць партызан...
– Не ўяўляю, я такога ніколі не бачыў.
– І я не бачыў... Магілу раскопваць будуць...
– Хто будзе? – прыпыніўся раптам Сяргей.
Віталь паціснуў плячыма.
– Не ведаю... Нам жа не дадуць...
– Чаму не дадуць?
– Не ведаю… Я па тэлевізары неяк бачыў, то там дарослыя былі, нейкі спецыяльны атрад…
Рэзалі вецце з бярозак, здаецца – на дваццаць мётлаў хапіла б, ледзь прынеслі. А дзед Васіль глянуў – сказаў, на пяць штук. Тады Віталь узяў свой мапед. Пакуль Сяргей наразаў вецце, ён адвозіў вязанкі на надворак дзеда Васіля. Наскладвалі добрую гару.
Нэла прабыла з бабай цэлы дзень: ірвалі казе пустазелле, збіралі яблыкі, кармілі куранят. Вячэраць усіх запрасіла баба Адарка: гарачыя бліны з яешняй.
Сяргей клаўся спаць у сваім будане, адчуваючы, што яго жыццё напаўняецца нечым важным, змястоўным. Увесь заўтрашні дзень быў распісаны: што рабіць і калі. Хвіліны вольнай не заставалася.
А з хаты зноў даносіліся абрыўкі п’янай лаянкі. Маці ён не бачыў ужо тры дні. Яна не падыходзіла да будана...
Частка 16
.
Маці прыбегла запыханая, узрушаная, калі ўжо ўсе сядзелі за сталом і даядалі боршч.
– Божа, ну няма ім больш клопату, – незадаволена бурчэла маці, мыючы рукі. – Тут і так з гэтым 60-годдзем спраў столькі, што не прадыхнуць. Не, давай выдумляць, праславіцца яны хочуць...
– Ты пра што, мам? – спытала Жэнька, калі маці села за стол.
– Уяўляеш, – маці павярнулася да бацькі, быццам не пачула Жэньку: – У сельсавеце літаральна кожны дзень распісаны:
– А адкуль старшыня ведае аб планах дзеда і хлопцаў? – ніколькі не ўзрушана спытаў бацька.
– Не ведаю, адкуль! – нервова адказала маці. – Бачу, цябе гэта не кранае. Дык дадам: у Зарэмбы з’явілася ідэя перазахавання тых партызан! І зрабіць гэта менавіта ў дзень 60-годдзя вызвалення Беларусі.
– Праўда? – захваляваўся цяпер бацька. – Вось малайчына!
– Малайчына!? Ты разумееш, што ўся наша падрыхтоўка ляціць к чорту? Сцэнарый, распрацаваны і ўзгоднены ў райвыканкаме, – к чорту! Колькі нерваў і часу на гэта пайшло – к чорту!
Маці ўжо крычала.
– Ты еш, – сказаў спакойна бацька. – Нічога страшнага няма. Іншае пытанне: як рэальна зрабіць перазахаванне...
– Зарэмба сказаў, каб старшыня сельвыканкама ехаў у раён – у пракуратуру, у райвыканкам, у ваенкамат, але каб к вечару быў адказ на пытанне: як рэальна зрабіць перазахаванне, каб гэта было цалкам у рамках закона, – крыху спакайней закончыла маці.
– Ну, вось, Мікалай Рыгоравіч, як бачыш – чалавек разумны: ніякай самадзейнасці, усё грунтоўна, усё па закону. Ён і гаспадарыць так: без крыку, але настойліва і прынцыпова...
– Хвалі, хвалі... – маці пачала была сёрбаць боршч, зноў адклала лыжку. – Самі будзеце тут упраўляцца. На мне і школа, і дэпутацтва, яшчэ і балота гэтае...
Жэнька, якая з заміраннем сэрца слухала гэты дыялог маці з бацькам, не вытрымала. Пачала гаварыць спакойна, але міжволі ў яе словах прарываўся выклік:
– Мам, а мне здаецца, што Мікалай Рыгоравіч мае рацыю…
– А ты ўжо што разумееш? – бразнула лыжкай маці. – За кветкамі сваімі глядзі.
Жэнька, не звярнуўшы ўвагу на крыўдныя словы маці, працягвала:
– Сорамна вам там, у сельсавеце, стала, што чужынец прыехаў у вёску і паказаў вам пальцам: вунь дзеці збіраюцца на магілу партызан, а вы займаецеся афарбоўкай помніка ля клуба, які нікому не пастаўлены, пад якім ніхто не ляжыць!
– Хто табе сказаў!?
– Тата казаў. І ты казала, што ўсе вяскоўцы пахаваны на могілках, што ля клуба не помнік, а проста памятны знак. А вы нас прымушалі туды кветкі класці і ў пачэсным каравуле стаяць… Ля пустога месца!
– Чакай, чакай, дачушка, – загаварыў бацька. – Ты надта ўсё заблытала… Разумееш, ёсць розніца між захаваннем і месцам для таго, каб аддаць павагу ўсім загінуўшым. Ну, зразумей…