1984
Шрифт:
— Што гэта? Цукар? — спытаўся ён.
— Сапраўдны цукар. Не сахарын — цукар. А вось бохан хлеба, сапраўднага белага хлеба, а не гэтага паскудства, а вось — слоік з варэннем. А вось малако. Але глядзі! Гэта сапраўдная раскоша. Я мусіла нават абгарнуць тканінай, бо…
Але ёй не трэба было казаць, нашто яна абгарнула. Пах ужо разліўся ў пакоі — багаты і густы пах, падобны да пахаў ранняга маленства, які часам сустракаўся нават і цяпер. Часам ён чуўся ў нейкім праходзе, пакуль з грукатам не зачыняліся дзверы; ён загадкава лунаў у натоўпе людзей, паяўляўся і губляўся зноў.
— Гэта кава, — прашаптаў ён, — сапраўдная кава.
— Гэта кава для сябраў Унутранай Партыі. Тут цэлы кілаграм, — сказала яна.
— Як ты ўсё гэта дастала?
— Гэта ўсё прадукты
Ўінстан прысеў побач з ёй. Ён абарваў ражочак пакета і раскрыў яго.
— Гэта сапраўдная гарбата. Не парэчкавае лісце.
— Нядаўна завезлі вялікую партыю гарбаты. Яны заваявалі Індыю ці нейкую іншую краіну, — сказала яна няпэўна. — Але паслухай, любы мой. Адвярніся, калі ласка, на тры хвіліны. Сядзь на той край ложка. Не надта блізка да акна. І не паварочвайся, пакуль я не скажу.
Ўінстан няўважна глядзеў праз муслінавую фіранку. Унізе, у двары, жанчына з чырвонымі рукамі ўсё яшчэ сноўдалася паміж балеяй і вяроўкай. Яна дастала з рота дзве драўляныя зашчапкі і натхнёна заспявала:
Кажуць, з часам загояцца раны І не ўспомніш пра боль, пра ману. Але слёзы і смех тых забытых уцех Закрануць майго сэрца струну.Здавалася, яна ведала на памяць усе словы гэтай ідыёцкай песні. Яе голас, мілагучны і шчасліва-сумны, гучаў у цёплым летнім паветры. Здавалася, што яна і сапраўды шчаслівая, толькі б гэты чэрвеньскі дзень цягнуўся бясконца, а балея з бялізнай была бяздонная; яна мела б за шчасце заставацца тут тысячу гадоў, развешваць пялюшкі і спяваць розную лухту. Ўінстана ўразіў дзіўны факт: ён ніколі не чуў, каб сябра Партыі спяваў адзін і сам сабе. Гэта здалося б трошкі нядобранадзейным, гэта быў бы небяспечны выбрык, як размова з самім сабой. Можа, толькі людзям, якім пагражае галодная смерць, няма чаго баяцца, і яны спяваюць.
— А цяпер можаш павярнуцца, — сказала Джулія.
Ён павярнуўся і нейкую хвіліну не мог яе пазнаць. Ён чакаў убачыць яе голую, але яна была не голая. Перамена, што адбылася ў ёй, была значна дзіўнейшая. Яна нафарбавала твар.
Напэўна, яна зайшла ў нейкую крамку ў пролаўскіх кварталах і купіла поўны касметычны набор. Вусны ў яе былі цёмна-чырвоныя, шчокі нарумяненыя, нос напудраны. Нават пад вачыма было нешта, што дадавала ім бляску. Зроблена гэта было не надта ўмела, але Ўінстанавы веды ў гэтай галіне каштавалі няшмат. Ніколі раней ён не бачыў і не мог сабе ўявіць партыйную жанчыну з нафарбаваным тварам. Перамена ў яе абліччы была неверагодная. Усяго некалькі штрыхоў там, дзе трэба, і яна зрабілася не толькі прыгажэйшая, але і больш жаноцкая. Кароткія валасы і хлапечы камбінезон толькі ўзмацнялі ўражанне. Калі ён абняў яе, у нос яму ўдарыў пах штучных фіялак. Ён прыгадаў прыцемкі кухні ў сутарэнні і пусты рот жанчыны. Парфума была такая самая, але цяпер, здавалася, гэта было неістотна.
— І парфума таксама! — сказаў ён.
— Так, каханы, і парфума. А ведаеш, што я зраблю другім разам? Я дастану сапраўдную жаночую сукенку і надзену яе замест гэтых ідыёцкіх штаноў. У мяне будуць шаўковыя панчохі і туфлікі на высокіх абцасах. У гэтым пакоі я буду жанчынай, а не таварышам па Партыі.
Яны раздзеліся і залезлі ў вялізны ложак з чырвонага дрэва. Упершыню Ўінстан раздзяваўся перад ёй. Дагэтуль ён саромеўся свайго бледнага і худога цела, разбухлых жыл на нагах і бясколернай плямы над костачкай. Бялізны не было, але коўдра, на якую яны леглі, была працертая і гладкая. Памеры і мяккасць ложка ўразілі іх абаіх.
— Гэты ложак, напэўна, поўны клапоў? — сказала Джулія.
Такіх ложкаў на дваіх болей нідзе нельга было ўбачыць, хіба што толькі ў пролаў. У дзяцінстве Ўінстану даводзілася спаць у такім ложку. Джулія, наколькі яна памятала, ніколі на такім ложку не ляжала.
Яны на хвілінку заснулі. Калі Ўінстан прачнуўся, стрэлкі на гадзінніку
— Палова вады выкіпела, — сказала яна. — Зараз я ўстану і зраблю кавы. У нас яшчэ ёсць гадзіна. Калі ў цябе тушаць святло?
— У дваццаць тры трыццаць.
— У маім інтэрнаце ў дваццаць тры. Але табе трэба вярнуцца раней, бо… Гэй! Пайшла прэч, паганая жывёліна!
Яна перавярнулася ў ложку, схапіла з падлогі туфлік і з размаху шпурнула яго ў кут, рэзкім юнацкім узмахам рукі, зусім гэтак, як аднойчы ўранку яна кінула слоўнік у Гольдштэйна пад час Двуххвілінкі Нянавісці.
— Што гэта было? — здзіўлена запытаўся ён.
— Пацук. Ён высунуў свой паскудны нос з-за шалёўкі. Там дзірка. Але я добра яго напалохала.
— Пацукі, — прашаптаў Ўінстан. — У гэтым пакоі!
— Ды яны тут паўсюль, — безуважна сказала Джулія і легла зноў. — У нас у інтэрнаце яны ёсць нават на кухні. У Лондане ёсць раёны, дзе яны кішма кішаць. Ты ведаеш, што яны нападаюць на дзяцей? Але, на дзяцей. На некаторых вуліцах жанчыны баяцца пакінуць дзіця адно на дзве хвіліны. Вялікія бурыя пацукі. А самае жахлівае, што гэтыя паганыя стварэнні заўсёды…
— Не кажы далей! — закрычаў Ўінстан, шырока расплюшчыўшы вочы.
— Каханы! Ты ўвесь збялеў! Што з табою? Ці не ад пацукоў табе так блага?
— З усіх жахаў на свеце… пацук!
Яна прытуліла яго да сябе, абняла, нібы хочучы супакоіць яго цеплынёй свайго цела. Ён расплюшчыў вочы не адразу. Некалькі хвілін яму здавалася, што ён зноў перажывае тое страшнае мроенне, што час ад часу наведвала яго праз усё жыццё. Карціна была амаль заўсёды тая самая. Ён стаяў перад сцяною цемры, а па той бок сцяны было штосьці невыноснае, штосьці такое жахлівае, што і падысці было страшна. У сваім сне ён заўсёды ў глыбіні душы адчуваў самападман, бо, праўду кажучы, ён ведаў, што было за гэтай сцяною. І ён мог бы апошнім жыццёвым намаганнем, нібы вырваўшы кавалак мозгу, адкрыць тое святлу. Але заўсёды ён прачынаўся, так і не ўбачыўшы, што там было. Але яно нейкім чынам было звязана з тым, што хацела сказаць Джулія, калі ён яе перапыніў.
— Прабач, — сказаў ён. — Усё добра. Я не люблю пацукоў, вось і ўсё.
— Не хвалюйся, любы, гэтыя агідныя стварэнні сюды не пралезуць. Калі мы будзем адыходзіць, я заткну дзірку шматком радна, а калі прыйдзем другі раз, я прынясу трошкі алебастру і шчыльна закладу дзірку.
Хвіліна сляпога страху ўжо напалову забылася. Трошкі збянтэжаны, Ўінстан сеў, абапершыся на більца ложка. Джулія ўстала, надзела камбінезон і зварыла кавы. Пах, што ішоў з рондаля, быў такі моцны і спакуслівы, што яны зачынілі акно, баючыся, каб хто з вуліцы не пачуў і не зацікавіўся. Але яшчэ смачнейшым за каву быў аксамітна-мяккі смак цукру, пра які Ўінстан пасля столькіх гадоў сахарыну амаль зусім забыўся. Засунуўшы адну руку ў кішэню, трымаючы ў другой лусту хлеба, намазаную варэннем, Джулія задуменна хадзіла па пакоі. Яна безуважна агледзела кнігі, адзначыла, як найлепей адрамантаваць раскладны стол, села ў стары фатэль — ці зручна ў ім сядзець, паглядзела з зычлівай спагадай на дзівацкі гадзіннік з дванаццаццю лічбамі. Яна прынесла з сабою ў ложак шкляное прэс-пап'е, каб паглядзець на яго пад лепшым святлом. Ўінстан узяў яго ў яе з рук, як заўсёды, зачараваны мяккасцю і вадкай празрыстасцю шкла.