Бастан кешкен, кµз кµрген
Шрифт:
арап отырсам, сол кезде мен 18 – ден 19 – а ая басан кезім
екен - ау!
Бл – 1941 жыл. Елімізді арулы кштеріні Шыыстан батыса
арай ауыса бастауы алашыда елеусіздеу жре бастаан. Мен
ауданды байланыс блімінде телеграфист – морзист болып жмыс
істеймін.
21/ VI – 1941 жылы кешкі сменаа жмыса келгенмін. Тн бойы
облысты байланыс блімімен байланыста отырмын: телеграмма
беремін, олардан абылдаймын. 22/VI – не араан тн; таы йы
маужыратып
радиодан И.В. Сталинні з даусы са ете алды. Жай н емес,
халыты Отан орауа шаыран н. Ттиылдан Неміс
басыншыларыны тыныш жатан елімізге шабуыл жасаанын
хабарлап, бкіл халыты ел орауа шаыран н. Бл уаытта
азастанда ояу отыран адам кем де кем – ау. Ал мен болсам,
жмыстамын, байланыс торабында отырмын. Денем дір ете алды.
асымда ешкім де жо. Маужыратып отыран йыны айда айып
боланын да білмей алдым. Бірден ширыып сала бердім. аба
зінен зі тйіліп те сала берген - ау. Суы хабарды біреу біліп, біреу
лі білмейді де. Смена ауыстыруа кезекші телеграфист Самков
Алексей де келді. Сменамды ткізіп, йге абаым тйіліп кірсем
керек. арт жем мені рекімні атып кеткенін байап:
– Балам, бір жері ауырып келді ме?! – деп, сті – стіне срап
жатыр; Мен де н жо. Айтуа тілім келмей трандай.
– же – ау! Неміс басыншылары бізге соыс ашып жіберді ой! –
дедім. жем не дерін де білмей алды.
Міне, алашы суы хабар осылай естіліп еді.
Сол кезден бастап, скери комиссарды шаыру аазымен
кнде майдана адамдар алынуда. Ауданды байланыс торабыны
канторы темір жол вокзалына жаын жерде болатын. Жмыс кезінде
– а майдана аттанып жатандарды кріп отырамын. Алашы
алынып жатандар брын скер атарында боландар, бала –
шаалы боландар, ересектер болатын. Поезд имылдаан кезде,
бауырлары, біріне ке, біріне жар саналандар соыса аттанып бара
жатанда, алып бара жатандарды жылаан даусы кіреніп кетеді.
Дл айтан адамны мйітін ктеріп, машинаа салар кездегі йдегі
йелдерді ре шыып жылаан даусынан да бетер шыады. Тбе
шашы тік трады, тла бойы мздап сала береді. Блай
аттанушылар кнде, кн ара деуге болады.
239
Мен сол баяы байланыс торабында телеграфистік, жмыс
жетерлік. Барлы пия хабарлар біз арылы теді. Оны шашпауа –
айтпауа берген жазбаша антымыз бар. Кезек жастара да келе
бастаан кез. Келіп жатан телеграммаларды сериялары неше
трге блінеді: «Серия - Г», «оперативная», тіпті, «Воздух» деген де
трі бар.
Біра «Воздух» трі келгенде, ол территория скери алыпа
кшкен деген сз. Елді басаруы скери комиссарды
кшеді, аландары соны жарлыымен орындалады деген сз. Сол
«Воздух» хабарыны телеграммасы дайын трінде, біз отыран
жерде сейфте пломбамен жабулы да тр. Оны ашуа арнайы бйры
болады. Ол телеграмма ш мекемеге 5 минутты ішінде жеткізілуі
керек: скери комиссариата, райкомны 1 – хатшысына жне
банкке. Кнде сменаны ткізерде, пломбасыны бзылмаанын
крсетіп, арнайы журналмен тапсырамыз.
9/XII – 1941 ж. Кнделікті жмыса кешкі сменаа келгенмін. Тн
мезгілі, саат 11 – лер шамасы. Телеграф аппараты “морзянка ”
“Янк...” деп тыылдай бастады. Мен дереу жауап бердім. “я Янк”-
деп.
– “я Крд. 1 пп, серия “Г” – деп, таылдай алды. Дереу мен:
“ПД”- деп жауап аттым.
Ол кезде айтуа болмайды. азір соны мазмнын айтайын:
1921 – 22 жылы туыландардан, орта дрежелі білімі бар 40
адамды Атбе облвоенкомыны арауына, 40 атты Жамбыл
облвоенкомыны арауына жібересі делінген. Телеграмманы
абылдап алдым да, есікті ашпасын деп, зім жазан телеграмманы
конвертке салып, ауданды скери комиссариата арай жгіре
басып келемін. Келдім де. скери комиссар конверті ашып, оып
боланша ктуім керек. Оыды да. Кетуге рсат етті. Мен: - Ерте
келе берейін бе? – дедім. Бетіме бір арады да, н атан жо.
йткені сол телеграммадаыа мен тура келіп трмын. Келесі кні
шаыру ааз да (повестка) келіп жетті. 42 адам шаыран екен.
Бріміз де жарады. Стройа трызып; “Кім осы жолы шаырудан
алысы келеді?” деп, скери комиссар срады. Ешандай н жо,
тым – тырыс. «Тарадар» - деп, команда береді. Тарап жатанда
военкомда істейтін аам:
– Осы жолыдан аласы ба? – деді. Мен:
– алмаймын. Бгін болмаса, ерте таы шаырады. Мына таныс
жолдастарымнан алмаймын! – дедім.
Сол кннен бастап, майдана баратын жолдастарымыз кезек-
кезек йлеріне шаырысу да. Баран жерде олара: «Ерте біз
вагона мініп, жріп бара жатанда бірде-біріні туысы дауыс
шыарып жылайтын болмасын! Жылап шыару деген жаман ырым,
онда біз елге тірі оралмаймыз. Вагон имылдаанда ндетіп, ле
айтайы!» - дедім. Солай да болды. Кетіп бара жатандар ішінен
бірден майдана барамыз ба деп, зді зі талыа салуда. Мен
білсем де, айтпадым. Мені берген антым бар. Сонымен Атбе
240
облысында рылып жатыран 101 ОСБ-ны (отдельно стрелковая
национальная бригада) арауынан бір-а шыты. Кн суы, ткірік
жерге атып тседі. Армияда да штаб бригаданы телеграфисімін,