Бастан кешкен, кµз кµрген

Сагындык Алтынбекула

білімді дегенді ту етіп жоары санаймыз да, содан йренейікке

басамыз. Дниені пайда болуы, адам баласыны жер бетіне келуі

дегенге іле арамаймыз. аза деген халы мдениеттен, білімнен

кем де болан емес. Оан длел трлі тарихи жадайлара-

жаугершілік, басып алу, тарихын жоюа айналдырушылытан, яни

трлі ел басару саясатынан жойылып кету дрежесіне жаындап та

алан. араызшы, дниежзінде бірінші алым Аристотель деп

санаса, екіші алым бу ли л-

Фараби аза. Дниежзіндегі е

бай кітапхана бу ли л- Фарабиді Отырар аласында болан.

Ендеше, неге біз кзімізді ашып арамаймыз, рухымызды неге

ждетеміз, парасаттылыымызды неге аздырамыз! Бір елмен екінші

елді жауласуында, соыс айла- тсілі- стратегиясында жеіліске де,

жеіске де талдау жасалады екен: неге жеілдік, неліктен жедік

дейді екен. Біз де осылай ойлап арайышы. Ендеше аза деген

халыты кемшілігі айсы?

1. Билікке мармыз. Билік шін брін сарып етіп, жан- тнімізді

де аямаймыз.

2. Кншіл халыпыз. Керек десеіз жаынынны да сенен асып

кетуін аламаймыз, есебін тауып, аятан тартамыз, сірмейміз, айта

шіруге алып барамыз.

3. Еліктегіш халыпыз. алайда болмасын дрыс- брысына

арамай, крінген жаа санаанымызды абылдаймыз, тіпті соны

бойымыза сііріп аламыз.

4. Жаымпаздыа мармыз. алайда болмасын тек жасы

жаымызды крсетіп, рдай жоралаймыз, олтыына кіріп кетуге

бейімбіз. « Бара бергенше, пара бер» сзін олымыза ту етіп

желбірететін халыпыз. Соны салдарынан ділетсіздікті лына

айналамыз.

5. Ынсап, анаат дегенге мн бермейміз.

6. Жалаумыз. Ебектену жолдарын толы мегермеген

жандарданбыз.

298

7. Дінімізді, ділімізді, тілімізді адірлі сатауа толы бет

брмаан халыпыз. Блардан да баса кемшіліктеріміз болар, басты

негіздісі осыларды салдары неге алып бара жатанына ойымды

ааз бетіне тсіруімді туекел етіп отырмын. Оушым, мен

данышпан емеспін, біра з парасаттылыым ааз бетіне тсір деп

отыр, сіз оны кешірііз.

Бір елде бір оамнан саясаты блек екінші оама соыссыз,

ан тгіссіз- а, кшуді « Балы басынан шіридіге» жатызуа

болады: Капиталистік оамнан социалистік оама ту,социалистік

оамнан айта ру оама кшу осылай орындалан сияты.

деттегісінде ел басындаылар тгел згерсе, соында ел

басындаылар толыа жуы орындарында алды. Мны іштен іріген

деуге болады. Енді кімді кінлар екенбіз Жаа рылан оамны

рмашы еліні тпкі масаты, кздегені не екен деген сра туады.

Бл сраа жауап беру иын сияты. Жол бастайтын кріпкел

данышпанны жоспары беймлім. Тек баю- баю. Ескіні згертуді

жолы – бліну, айта ру: ептілер екі- штен

асау, хан талапайа

салу. олы жетпегендерге рылыстарды бзып, ираандарынан

лес беру. Таы да аяталмай алан, бітуге даяр трандарын арзан

баамен таы блісу, бзып керек жерге апарып айта иелену. рал-

саймандарды да есебін тапан з лесіне арату, талау. Маан не

алды деп кзі жудірегендерге купон деген ааз лестіру, оны да

сатып беру. удан бетер см шыып, сол куподарды зіне аударып ,

мліктерін з меншігіне арату тсілдері жрді. Енді аяына трып

келе жатан ауылшаруашылыымыз блшектендірілді «Блінгенді

брі жеген со» айта біріктіруге кшейін деп еді. Ол бола оймады

блінбей транда, ол шаруашылы мемлекетке плендей арыз

екен, сонысын тлеу керек дегенде, жиналан жрт орындарынан

трып кетті. «Ауылшаруашылы жылы» жарияланып, несие беру

саясаты басталды. Ол несиені алдыру жолында екі ортада жрген

делдлдар таы леске ие болуды кздеді. Несиені алушы иесіне ол

сумма жету иындыа айналды, тек айту ана. Бл эканомикалы

дадарыс болса, жмыссызды салдары ылмысты іске итермеледі:

рлы, кріне кзге тартып алу, лтіру сиятыа ауысты.

Дниежзі мдениеттілікке ауыса бастаанда теледидар деген

пайда болан-ды.Сол телеэкранда баасы арзан, зияндылыы шаш

етектен кп парасатсыз, депсіздік жолдарын йрететін крілімдерге

кштік. Бларды мадатау кп сериалы крілімдер деген айдарлы

атымен атады, крсетудеміз. Жетіккен елдегі желіккендерді

модасын абылдаймыз деп, крсетуге ялатын тнімізді ызытыруа

кштік, жалааштана бастады онымен тынып оймай, аза

халына жат айтуа ауыз да бармайтын, жас ыздарымыз тнін

бизнеске айналдырып та жіберді. «Несі бар екен Шет елде бл

брыннан бар»- дегенге ла ояйы, еліктеуден ессіздікке кштік.

Бл газет- журнал бетінде жарияланып та жр. Осылайша арымызды

аяпен таптауа кштік, й дейтін же, ой дейтін ожасыз болды.

299

Бан оса брыннан етек алып лгерген ес алатын ішімдік, темекі

сияты шегу, уколмен ана беру осылып, тіпті бір кндік мірді ана

ойлаушылыа ауыса бастады, «Но- сыз- кемшіліксіз» жаня

кездестіру иына айналды.

Брындары тсек жаырытырыш еркектерді жексрын деуші

едік, «Дние кезек» болып, 2-3 бала тапан ( р байдан) йелдер

уыздай йленбеген, зінен 7-10 кіші жігіттерге йлену басталды,

натпаса уып жібере алады оны й- жайы, машинасы, дниесі бар.

Сонымен, оай жолдармен есепті тауып баыт аландарды « Жаа

аза» деп те «Крутой» деп те ат ойылды. Оны да естісі бар, есері