Бастан кешкен, кµз кµрген
Шрифт:
жетілмеген. Мен брындары ауданды байланыс торабында
телеграфист-морзист болып істегенмін. Облысты телеграфта (2-
абатта) ш сменада 180 адам (барлыы да йел жынысты)
телеграфист істейді. Бір ана бір кзі аласыз жо ер кісі механик
екен.
1942 жылы майдана кеткенше (ыса арай) сол облысты
телеграфта Алысбай екеуміз таертенен кешке дейін жмыс
істейміз. Алпысбайым келген телеграммаларды скери блімдерге
жеткізіп трады. Орыс
сйлесіп кетуге лі орашалатау.Мына блмені ішіндегі трлі
аппаратураларды брі оан таырарлы. Бір кні йелдер
жаынан:"Алматы істемейді, останай істемейді" т.б. дауыстар шыа
бастады. Бір кезде механик жетіп келіп:"Что ты делаешь?!"-деп
жекіргенде, артыма арасам, Алпысбайым коммутатордаы
штепсельдерді біріп суырып, біріп айта осып отыр екен. Ол оан
ызы сияты. Дереу механик штепсельдерді з орындарына осты.
Байланыс алпына келді. Енді бан тиіспе деп жатыр. Бір кні
Чкаловпен жмыс кбірек болып,мені жан-жаыма арауа
ммкіндігім болмаан еді. Отан орау министрлігінен К.Е.
Ворошилов шып келіп, бізді бригаданы дайындыын тексеруге
келген-ді. Сол телеграмма да мен арылы ткен. Кн суы. ар
алы. Кешкілік казармаа айтуымыз керек еді, Алпысбайым жо.
Бір кезде арасам, брышта залды жылытатын электр
пеші(ондыры) бар еді. Соан арап отырып, шынтаымен сйеніп,
маужырап йытап отыр. Аузынан суы шбырып аып отыр.
Оятанымда, ме-зе болып трды. Есін жидырып, жатар орнымыза
да келдік. Таы бірде казармаа жаындап аланбыз. арасам,
Алпысбайымны мрны кгеріп кеткен. "Ойбай, мрны кетті, ар
алып уала!"-дедім. Сол кні жылы жерге кіріп келгенде, мрны тсіп
алар еді. Енді Алпысбайым ширай бастады. Орысша сйлесе де
бастады. ыз-келіншектермен утыдасып,зіл-оспа айтысуда.
Барлы жадайды біліп жргенде, зімізді майдана
аттануымызды білмей алыппын. Шифрограммалар сті-стіне
келетін. Оны расшифровкасын білмеймін. Тс айтан кез.
Бригаданы байланыс бліміні бастыы жетіп келіп, бкіл архивті
акталап, ота жаты. «Жр кеттік,» - деді маан. Мен казармаа
беттей бастаанымда, ол вокзала арай брды. Сйтсем, бізді
блімше поезды стінде жруге зір екен. Майдана жріп те кеттік.
Ногинск аласында шамалы аялдап, ару – жара т.б. алып ,
Калинин майданына бет адлы. Осы алада тенбергенні
лиакбарыны Ермаанбетін маан йтенов Нртай ертіп келіп,
кішкене отырып айтты. Мен ол кезде Ермаанбетті танымаймын.
Погорелогородище станциясынан тсіп, Ржев баытында оборонды
бза кірістік. 3 кн дегенде Зайцево, Мишукова деревняларына
72
жеттік.
Нртайларды миномет расчетыны стінен тскен снаряд бларды
опат етіпті. Сол кні тнде мны маан Жансеитов Ахметжан
хабарлады. Ахметжан ол кезде штаб артиллерияда радист еді. Кейін
ол Жааоран ауданды партия комитетіні бірінші хатшысы
болды. Пенсияа шыып, облысты ашылар оамыны бастыы
кезінде бл да дние салды. Бл аты аталандар зіммен бірге
майдана тскен 40 адамны ішіндегілер.
Майдана тскен кннен бастап, мен де, Алпысбай да
телефонистікке кштік. Шабуыл кезінде ыли солай болады.
Оборона трып алса, мен телеграф аппаратына отырамын.
Алпысбайым – коммутаторщик телефон аппаратында. Екеуміз де
кіле бір блмеде боламыз. Кез - келгенні кіруіне рсат жо, пия
жай. Шабуыл кезінде комбриг, комдив айда болса, соан
байланысшы менмін. Алпысбай штабта коммутаторда. Бл
байланыс батальондарыны
жауынгерлері брі дерлік
Атбеліктер. «айдасы Алпыспай» –деген мааламды облысты
(Атбе) газетіне бергенімде. Маан жан-жатан хат жаудырандар
осыларды тірі аландары еді. Хаттары менде сатаулы.
Соыс аяталды. Кенигсберг аласында оккупационный войск
ретінде алдырды. Мнда бір ай трды. Июнь айында Польшаа
«АК»-ны (Армия красвой) тазалауа Августов аласына келдік. Бл
соыстан да иын болды. Жай жергілікті адамдарша киінген
бандалар.Орман ішінде орналасан банданы ылмыс стінде ана
стайсын. Осы алада транда шыыс халытарыны (кореец,
ытай, Жапон) тілін білетіндері бар ма деген телеграмма келіп
тсті. Сол кезде мені Киев аласында скери саяси академияа
шаырды. Мен сылтауратып бармай алдым. Бл туралы
«ателігім» деп жазан болатынмын. Кп замай, Гродно аласына
келіп, скери эшелона (поезд) мінгізді. Екі кн поезд стінде
жрмей трды. Содан бізді Украинаа алып кетті. Штаб дивизия
Пирятиноа орналасты. Алпысбайым Полтаваа кетті. Сонда полк
штабында байланысшы. Алпысбайдан ол зіп олан кезім осы кез
болды. Мына бір жадай майданда болан еді. Біз шабуылдамыз.
Алдыы шеп сиреген. Арттан келетін толытыру жо. р
километрде бір – екі жауынгерден ана алан кез еді. Комдив
байланысшылар батальонынан алы шепке он адам жібер деген
бйры береді екен. Бкіл хабарды брін біз Алпысбай екеуміз
немі біліп отырамыз. Оны з командирлерімізге де тіс жарып
айтпаймыз. Антты солай абылдаанбыз. Бл ант скери анттан