Бастан кешкен, кµз кµрген
Шрифт:
Сбиді кесі авариядан айтан еді.
мірде не болмайды?
61
Кзетілген кзеткендерден кейін....
Тадырды жазуы трлі – трлі бола береді екен ой! Кейде трлі
ойа тсіп отыраныда, айдаы бір тарихи болан, оны зі
кзімен крген жадайлар ойа орала кетеді. Енді – оны кп
заманнан кейін баса біреуге айта ойса, на бір ойдан шыарып
отырандай да болуы ммкін.
Шкен мірбеклы деген дамыз болды. Ебіне лайы аудан
бойында орта атардаы басшы
бір за сонар науаса шырап, тіпті кзетке де енді. Кілін срап
барып та трды. Сол Шкен науасы жанына батып, сйлеуге
шамасы келмей, талысып жатыран кезі екен. Жанашыр
аайындары жиналып, уаыты жетіп кете ойса, соы сапара
шыару амын да ойластырды: «Намаза жиналандара анша
орамал бар?» – деп срады аы егесінен біреуі «500 – дей орамал
бар,» - деп жауап атты басшы біреуі «онда жетіп те алар»- деп,
остады екіншісі. Осындай жадайда жатан кндерінде. Кн сайын
оан бауыздау далары Саынбай мен Жмалды лиасары да
келіп трушы еді. лиасарды ызы – Шкенні отанындаы келіні.
Сол кндегі дадылары бойынша жаын туыстары келесі кні де бас
осып келіп отыр еді.
–
Шке, алайсыз, туірсіз бе?
– деді біреуі.
–
И, - дей салды лсіз н атып. Брі де тым – тырыс
отыран кезде Шкен:
–
500 орамалдары жетпейді. Мені ауданны барлы
кісілері біледі. Маан адам кп жиналады, таы да алулары керек
демесі бар ма?! Отырандар не дерін білмей, бір – біріне кздеріні
астымен арасты.
Сол Шкен кн санап туірленіп, аяына мініп те кетті. Жтанды
натушы еді, йреншікті ісімен айналысып та жрді.
ызын баласына перген Саынбай дасы болса, жасы
есейген кез еді, кн санап і ашып, мазасызданып жрді. Енді
кнде, кейде кн ара Шкен Саынбайды кілін срауа келетін
болды. Мен болсам інісімін, аласыз басында отырмын. Сйтіп жріп
жасы зінен лкенірек дасы Саынбайды Шкен Мгілік сапара
шыарып та салды. Екінші дасы зімен атар. Бір кндері
табиатында те мыты жаралан, ешнрседен айтпайтын, мірді
небір ауыр талысын басынан кешкен лиасар дасын да алдына
салып, з олынан бір уыс топыраын да салды абырына Шкен.
Сйтіп Шкен таы да дімкастанып, бл жолы ттелеп аламын
деп келген ауруа шалдыты. Бл жолыа ем-домны шамасы
келмеді, алып кетті. Біреу ерте, біреу кеш дегендей, мір шіркін,
реттеседі екен.
Бл – 1993 – 1994 ж. іші еді.
62
Сын саатта ашылан сыр
Бір елді мекенде аттас адамдарды саны бараыра болса,
соларды дене пішіні, жріс – трысы, мінез – лы т.б. белгілеріне
оса осалы атымен осып айту бар екен. Сондай
барларды біреуіні атына «орты» деген сз осылып айтылушы
еді. Бойы орты боланмен, ойы орты емес, ры бойламайды,
таппасты ойлайды, атарларын аанда, абатай йіреді,
ауыздарын ашырмаушы еді. Сол ортыты есімде бар істеген
істерін айтпашымын. (Бл орты Салы Иманбердіні жаын
жегесі еді, ол маан бл туралы ызылорда профилакториясында
баян еткен - ді).
Соны бірі – “о аттау”деп аталады. зіні рдастарын сыннан
ткізу масатымен табан астынан бір болмаан оианы болды деп,
дереу іске кірісіп кетті. Ауылды бір шетінен бастап, “Ойбай, мылты
отап отырып, пленшені баласыны санына о тиіп, ары бетіне
тпей тр екен. Соны тсіру шін пк таза йел баласы оттауы керек
екен!” – деп зыр жгірді. Оты тсу шартын да білмейтіндерге
тсіндіруде. Естігендер состиып – состиып тыдайды, бндай
жадайды білмейтіндері де шырасуда. Ертеде аза ауылында
хирург жо кезде олданылан діс екенін де айтуда.
–
Осы сенен мітім зор,- деп, йіні асында тратын бір
рдасына ентігін баса алмай жетіп келеді. Ол рдасы ертеректе ері
айтыс болан, жесірлік мірді талысын кешкен жан еді. Сз
шінде: “Аттай алмаса, рыды, жрта клкі болмайы”, - деп те
ояды. Не керек, оны састырып, жинаталып, мны ары бетіне
отын дайындауа аттандырып салады. зі болса сыртынан арап
трып, миыынан кліп, екінші бір сырласына ол шымен крсетіп те
трады.
Екінші бір ісі – “мені лтіргеніді ашан оясы?”- деп аталады.
Сол орты жас кезінде жесір алып, бір ана л баласы бар болатын
– ды. Баласы ер жетіп, йлендірген. Келініні тышы ыз бала
болатын. азата жас келіндер тышын енесіні бауырына салып,
оны атын да атамай, айы сілісі сияты сірушілер болады. Міне,
ортыты ызы – сондай ыз.
ыз бой жетті. Жат жртты болан со, Шымкент жаында
біреумен трмыс рады. аза детімен далар шаырылады.
да болып баратындарды рамы да бекітіліп, шаырылан кніне
жету шін жола шыады. Жегесіндей болып асыраан шеше
даны рамында жо та, анасы болып жесі барады. Жазды
ысты кні екен. Жол жру деген оай ма, шаршап – шалдыып,
даны, ауылына келеді. да ктушілер есік алдында жр екен,
жапырласып алдарынан шыады. орты болса, олына бір шыбы
алып алан.Кптен крмеген немере ызы алдынан ентелей басып,
кзіне жас та алып, ні де шыып кетеді. орты болса, шатап
бетінен сюді орнына шыбыты астына алып: “Сен мені
лтіргеніді оймады ой!” – деп, сыртынан сабалап жр. арсы