Чазенія
Шрифт:
IX. ЭЛЕГІЯ ПАЛЯЎНІЧАЙ ХАТКІ
Дно падзі ўвачавідкі павышалася. Мяняўся лес. Нешта ад тропікаў усё больш і больш паяўлялася ў ім. Высокія, амаль дрэвападобныя папараці, густыя, зялёныя завесы вінаграду, лімоннік з яго чырвонымі аскомнымі ягадамі, калючыя, з буйнымі шыпамі зараснікі маньчжурскай араліі. Вінаград сям-там пачынаў чырванець, і нібыта крывавыя струмені сплывалі з галін маньчжурскага арэха, дуба, жалезнай і даурскай бярозы.
I ва ўсё гэтае буянае свята раптам упаўзла трывога. Сам
Севярын, мабыць, і не заўважыў бы гэтага, каб не прыглядаўся так уважліва, каб не пацягнуўся туды Амур. Хатка так добра хавалася ў нетрах, што можна было прайсці побач і не здагадацца аб яе існаванні. Нехта сядзеў на кукішках ля вады і мыў закопчаную каструлю. Узняў галаву...
З раптоўнай звязанасцю Будрыс убачыў, што гэта яна. Нязвыклая ў чорных джынсах і кашулі з шатландкі, нязвыклая ў зялёнай хусцінцы, з-пад якой выбіваліся бязважкія пасмы залацістых валасоў. I, галоўнае, нязвыклая ў залатым дзённым святле. Ён заўсёды ўяўляў яе твар у прыцемку. Ён бачыў яго толькі аднойчы, у сутонні.
А тут гэты твар быў зусім іншы. I рукавы каўбойкі былі закасаныя вышэй локцяў, агаляючы тонкія і моцныя загарэлыя рукі, укрытыя залацістым пушком. I кісці гэтых рук, чорныя ад каструлі, журліва абцякаў празрысты крынічны струмень.
– Вы?..
На хвіліну ў гэтых цёмна-сініх вачах мільганула, здаецца, адценне радасці. I згасла. I ён нават не ведаў, было яно ці проста гэта яму патрызнілася. Вочы глядзелі на яго, нібы занава пазнавалі. А на строгіх вуснах быў цень нейкай унутранай, прыхаванай усмешкі.
– Усё ж прыйшлі. А я думала...
– Вы, значыцца, думалі...
– Вось яшчэ! Думаю я заўсёды. Але тут...
– Я трымаю слова. Проста катэра вашага не было.
Зменлівы, цякучы выраз твару.
– Шторм...
– У гэты шторм я дабіраўся да Рагвольда на яхце. Адтуль – сейнерам, а пасля пеша, праз хрыбет.
– Герой, – невядома, ці пахваліла, ці даела яна. – I з сабакам... са стрэльбай... як то належыць. Даўно пакінулі Тараскон?
– Ф-фу-у! Як не сорамна!
– Ну, не злуйце. Добра, што знайшлі. Добра, што з'явіліся. Досыць з вас?
Пяшчотнае, вельмі жаноцкае аблічча. Падала яму локаць рукі.
I яму раптам, нечакана для самога сябе, захацелася пацалаваць яго. Але ён толькі паціснуў. А яна нібы здагадалася. Зноў з'явіліся ў вачах іронія і дзёрзкасць.
– Не думала, што зможаце адолець такі шлях.
– Вы што, лічыце, што я зусім кабінетны?
– Кабінетны, як здымак. Хадземце. Вось толькі рукі адатру.
Трывалая, маладая сіла жыцця была ў кожным яе руху. I Севярын на імгненне падумаў, што яго вяло сюды і яшчэ нешта, акрамя цікаўнасці.
Сцены хаты былі з тоўстых бярвенняў, дах – з дошак. Адзінае акно – звычайнае акно сялянскага доміка. Толькі што каробка аконнага праёма ўстаўлена ў сценку "лежма",
I, як працяг даху, навес з кар'я: дрывотня, цяпер амаль пустая. Кар'ё знята з аксаміту амурскага, коркавага дрэва. Мякка звісае амаль да зямлі.
Побач з хаткай лава. На ёй – вядро, каструлі, бачок. Гэтыя, па ўсім відаць, заўсёды тут, для кожнага, хто трапіць сюды. Стаяць цурбанкі-крэслы. Чарнее плешына вогнішча, абкладзенага камянямі. Млее над хатаю светлы, лапчасты маньчжурскі арэх.
"Забрацца б сюды ўзімку. Прыпасаў набраць, свечак. Сядэець сярод снягоў, паліць печку. Працаваць, думаць, на лыжах хадзіць. I каб побач была тая, каго любіш. I каб нікога больш не бачыць са старых сяброў... нават шэфа..."
Але і зараз цудоўна. Ля сцен – сонечнае мора гіганцкай папараці, над дахам – зялёная светлая хмара арэхавай лістоты. Над ёй – піхты і цёмныя бальзамічныя кедры. А вышэй за ўсё – горы.
На цурбанках сядзелі два невядомыя, апранутыя па-таежнаму. Лысаваты смешны мужчына год пад сорак і жанчына сціплай, харошай прыгажосці, значна маладзейшая за яго.
– Во, Тацяна, – з бязмерньш здзіўленнем сказаў мужчына, – бач, Гражынка нашая дзікага хлопца ў тайзе спаймала. Вядзе.
– Па-мойму, гэта ён яе вядзе, – са светлай усмешкай сказала жанчына. – Пад руляй.
– Мядзведзь іх там ведае, хто каго вядзе...
Мужчына распраўляў матылёў, дастаючы іх з марылкі. Прыціскаў разгорнутыя крыльцы, нават не гледзячы, што робяць ягоныя рукі. Узняўся насустрач Будрысу.
– Сакрат. Ласкоўскі маё прозвішча. А гэта – мая чвэрць.
Тацяна ў параўнанні з волатам-мужам была сапраўды мініяцюрная. Стройненькая, танюткая – ён мог бы яе на далоні ўзняць.
Пазнаёміліся.
– Парахавы Севярын, – сказаў Сакрат. – Са стрэльбай. Мужныя рукі пахнуць травамі і порахам. Ото цяпер я за нашу дзяўчыну не баюся.
– Дзядзька Сакрат, – сказала Гражына, – ну як не сорамна!
– А што, хіба трэба баяцца? – са страшэнным здзіўленнем і наівам спытаў Сакрат.
– Баяцца не трэба, – з раптоўнай сухасцю сказала яна.
– Матылёвы Сакрат, – сказала Тацяна. – Кіньце, калі ласка, вашы кепікі. У вашага вялікага цёзкі жарты былі разумнейшыя.
– Ды я што? Я, можна сказаць, і нічога. Я – харошы...
– Ведаю, – вельмі проста сказала Тацяна.
Яна, відаць па ўсім, з першага позірку зразумела ўсё тое дзіўнае, што стаяла паміж маладымі людзьмі. Іхнюю звязанасць, няёмкасць і нават неразуменне таго, што з імі робіцца. Неразуменне другога і самога сябе.
– Сядайце, Севярын, – сказала Гражына, – зараз каву піць будзем. А пасля вы пойдзеце з Сакратам па матылёў. "Порхать средь кашки по лугам".
Голас быў абыякава-іранічны. I зноў Будрыс здзівіўся зменлівасці гэтай вельмі жаноцкай, малой істоты. Ён не чакаў іншай сустрэчы, і, аднак, усё гэта неяк непрыемна ўразіла яго.