Чазенія
Шрифт:
– Баюся, здамся вам негасцінным гаспадаром. Але жонка з дзецьмі з'ехала. Адзін. У хаце – шаром пакаці...
– Нічога, у мяне ёсць прыпасы.
– То хадзем адвяду вас на начлег.
Сутонне вісела над хаткамі, над тайгой.
– Я вас у доме нашых арнітолагаў пасялю. Можна б і ў мяне, але там зручней. Яны з'ехалі на Амур, бо там пералёт пачаўся ўжо. Будзеце адзін у вялікай хаце. Адпачнеце.
– Няёмка...
– Глупства. У нас тут – камуна.
Па дарозе да доміка яны не сустрэлі ніводнага чалавека. Пасёлак як вымер. Людзі разышліся па сваіх таежных
Дзянісаў запаліў святло і чартыхнуўся, зваліўшы цыліндрычную, зробленую з металічнай частай сеткі клетку. У клетцы нешта засычала.
– Гульню знайшлі. Тыгравую вужаку ў цюрагу пасадзілі. Дзяржаўны злачынец.
I дастаў з сеткі здаравенную змяюку, сантыметраў, мабыць, у 120 – 150 даўжынёю. Змяюка была ярка-зялёная, уся ў буйныя папярочныя палосы і плямы. На пярэдняй частцы тулава, па баках, былі раскіданы аранжава-чырвоныя плямы.
– Бачыце, які прыгажун. Спрытны. Хуткі. Разумнік. Трымайце.
Будрыса перасмыкнула ад агіды, але ён зразумеў: не возьмеш – можна страціць павагу ў гэтага дзіўнага чалавека.
– Толькі не сціскайце. Спакойна трымайце на далонях. Тады ён не кусаецца.
Севярын узяў. Сапраўды, нічога страшнага. Толькі непрыемны холад.
– Бачыце? – Дзянісаў узяў вужаку. – Прыгожы. Спрытны нават у вадзе. Рыбу ловіць. А вось мы цябе зараз пусцім. Жыві. Зімуй. Агульная амністыя.
– Вы і змей не баіцеся?
– А чаго іх баяцца. Не лезь, куды не трэба. Не наступай. Не хадзі босы. Хадзі асцярожна. Ніводная змяя цябе не ўкусіць. Калі яе не ганяць, то нават полаз Шрэнка можна перакладаць, каб фотагенічна ляжаў, ды здымаць. Ну, шчытаморднікаў сцеражыся. Ды і – чалавек вінаваты. Лезе проста на хвост, сляпак няшчасны. Не ўмее ў лесе, ломіцца. Як жа, пакарыцель прыроды! А трэба – ціха.
Зайшоў у пакой, выняў з шафы просціны, коўдру, падушку, кінуў на тахту.
– Адпачывайце. I лепей не расчыняйце акон. Матылі спаць не дадуць. Ну, і іншыя могуць быць абуджэнні... Часам непрыемныя.
Палез у рукзак, дастаў палову кеты, загорнутую ў газету, чэрствы хлеб, нейкае цёмнае вяленае мяса, слоік з чырвонай ікрой і пачатую бутэльку каньяку.
– Каб не думалі, што скупеча. Сапраўды, бабы ў доме няма, то тут вам будзе лепей. Раскашней. А я позна вярнуся, разбуджу. Выпіў бы з вамі, ды мне на сустрэчу з адным сябрам трэба. Баюся, што тая сустрэча для яго кепска скончыцца.
– Дзякуй вам. Але што ж я адзін піць буду?
– Апошняя справа, – згадзіўся Дзянісаў. – Ну, можа чарку. Для апетыту. Заўтра прыйдзеце да мяне – дам пропуск. Без гэтага ў нас нельга. I хатку як знайсці – раскажу.
Усміхнуўся нейкай адсутнай усмешкай.
– Што, харошая яна дзяўчына?
– Па-мойму – вельмі. Ды я нядаўна яе ведаю.
– I гэта лепей, што яна вам нашы джунглі пакажа. У супрацоўнікаў, прабачце, часу няма. Гарачыя зараз дні. Штат маленькі. Да зімы рыхтавацца трэба. Вось і выходзіць, што я не гаспадар, не гасцінны застольнік, а нейкі кяржак.
– Кіньце, – сказаў Севярын. –
– Пайду, – сказаў Дзянісаў. – Дарэчы, за дзвярыма вуды складныя. Як пойдзеце – вазьміце. Стол багацейшы будзе. Толькі сіму не лавіце. Забаронена. Урэшце, яна на нерасце і не есць, а значыць – і не клюе. А мальму, стронгу, бярыце колькі трэба. Пустая рыба. Смачная, а для запаведніка пустая. Ікру ў сімы жарэ... Ну, адпачывайце.
Кедры зашумелі за акном. Севярын здрыгануўся, і адразу радасць працяла ягонае сэрца. Радасць, бо гэты вялізны дом у джунглях хоць на адну ноч, але належаў толькі яму.
"Малайчына, Дзянісаў. Ведаў, што робіць".
Веранда. Кухня з рукамыйнікам, лаўкай, пральнай машынай, сталом, электрапліткай і плітой на тры канфоркі.
Яшчэ пакой. Напаўпусты. У ім нейкія калекцыі, чучалы, прыборы. I ўрэшце той, дзе тахта. Шафы з кнігамі. Між іх пісьмовы стол і прыёмнік. Карта Прымор'я. Над тахтой – плахта, распісная талерка з хаткаю і казачным крумкачом, а таксама рогі казулі. На іх – бінокль і фотаапарат.
На тахце – дзве сшытыя ваўчыныя шкуры.
Ля дзвярэй – фотапартрэт старамоднай бабулі, якая рассунула чараты і з замілаваннем глядзіць на гняздо з яечкамі. Вусны выцягнуты. Твар у добрых зморшчынах. Пэўна, нейкі аматар-арнітолаг... На вучоную не падобная. Па тыпу, пэўна, амерыканка.
А на дзвярах выразаны нажом смяшлівы і смешны Бураціна.
Севярын хутка павячэраў, выйшаў на двор. Над галавою было высокае халаднаватае неба з празрыстымі, ледзянымі, вельмі высокімі зорамі. Высокімі, пэўна, таму, што над імі былі хрыбты.
Вярнуўся ў хату. Лёг на халодныя просціны, пад якімі адчувалася цёплая ваўчыная шкура, выцягнуўся і засмяяўся ад прадчування нейкага цьмянага, але вялікага шчасця.
Змрочныя начныя кедры спявалі за сцяной.
VII. РАНІШНЯЯ ПЕСНЯ ПРА ДЗІКАГА КАТА, ЯКІ ДАЎ МАХУ
На дне вялікай падзі ляжала яшчэ світанкавая імгла, і толькі вяршыні самых высокіх гор бранзавелі ў першых прамянях сонца.
Там кучаравіліся лясы, там было відаць ледзь не кожную галінку – такое празрыстае было тут паветра. А ў катлавіне быў зялёны змрок, пранізаны туманна-залацістым водсветам заранкі.
Севярын выйшаў з хаты ў адных трусах і пайшоў па расе да Тыгравай. Было холадна, але гэта быў не той холад, што бярэ за косці, а той, які прымушае глыбока дыхаць, рухацца, адчуваць сябе маладым і здаровым, той, у якім, здаецца, мерзнуў бы і мерзнуў.
Высока-высока залацілася сонца на вяршынях. Тыгравая бруіла на каменьчыках, сінела і серабрылася на іх, ясна стаяла ў глыбокіх ямах. Кожную пясчынку на дне было відаць: вада, здавалася, была больш празрыстая за паветра. I ў ёй хадзілі стракатыя невялікія мальмы – стронгі, як іх называлі тут. Была іх процьма.
Шырокая круглая спіна мільгнула пад вадою. Рыбіна даўжынёю нешта пад метр ішла ў вытокі ракі, змагаючыся з плынню. Ён здагадаўся, што гэта ідзе на нераст сіма. Ёй было зручна заходзіць у раку. Вада пасля шторму і залевы пэўна паднялася.