Год беларуса: Вершы. Вершав. апавяданні. Публіцыстыка
Шрифт:
Мода (с. 34). Перадрукоўваецца з рукапісу (№ 909). Не датаваны.
Выгаварылася (с. 36). Перадрукоўваецца з рукапісу (№ 824). Не датаваны.
Спрытны адказ (с. 37). Упершыню — «Родная страха» (Вільня), 1922, 7 сакавіка.
Прамчаўся май… (с. 38). Упершыню без назвы — «Наша ніва», 1909, 2 чэрвеня, з паметкай: Валожын, 20.VІ. Пры жыцці аўтара друкаваўся ў Першым
Зацішны куток (с. 39). Упершыню — «Беларусь» (Мінск), 1920, 3 чэрвеня, з паметкай: Паміж Асаўца і Беластоку м. Кнышын.
У дажджлівы час (с. 40). Упершыню варыянт верша на чатыры страфы пад назваю «Рабочы час» — «Наша ніва», 1912, 24 мая, з паметкай: 1909 г. Гэты варыянт перадрукоўваўся ў Беларускім календары на 1914 год (Вільня, 1914, с. 95), «Хрэстаматыі новай беларускай літаратуры (ад 1905 году)» (с. 233). Публікуецца па газеце «Беларускае жыццё» (Вільня), 1919, 30 ліпеня.
Пажар (с. 42). Упершыню — Беларускі каляндар «Нашае нівы» на 1911 год (Вільня, 1911, с. 83), з паметкай: Валожын, 17.ІХ. 1909 г. У аснову верша пакладзены, відавочна, рэальны выпадак — пажар у Валожыне (гл., у прыватнасці, «3 допісаў у „Нашу ніву“», 140–141).
Пра паноў (с. 44). Перадрукоўваецца з рукапісу, які захаваўся не поўнасцю. Не датаваны.
Восень (с. 47). Перадрукоўваецца з рукапісу. Не датаваны. Наступны варыянт гэтага верша пад назвай «Беларуская восень» змешчаны ў «Нашай ніве», 1909, 5 лістапада:
Мінула лета — гарачы час, Восень за гэта прыйшла да нас. Стала няроўна сонейка грэць, Затое поўна гумно і клець. Голае поле. Зняты пасеў. Не звоніць болей птушыны спеў… Як бы заранне лета ўцякло. Неба туманам завалакло, Як цераз сіта сыпле рунец, Лета ўмірае, лету канец. Цёплыя летнія прайшлі дзянькі. Вецер заносіць лісцем цянькі, Круціць угору, запосіць удаль. Сэрца сціскае туга і жаль.Пірог (с. 48). Упершыню — «Родная страха», 1922, 25 лютага.
Каму што (с. 50). Упершыню — «Крыніца», 1924, 2 лютага.
Думка бежанца (с. 58). Перадрукоўваецца з рукапісу. Мяркуючы па невыразна напісанай даце — 12.V. 191…— напісаны паміж 1915 (пачатак масавага бежанства беларусаў на Усход пад
Жаль (с. 54). Перадрукоўваецца з рукапісу. Не датаваны.
Боязна (с. 56). Упершыню — «Беларуская думка» (Вільня), 1919, 7 чэрвеня. У вершы выкарыстаны (у некалькі змененым выглядзе) радкі з верша «…Слоўца адно, а часам другое» (гл. другую страфу).
3 Новым годам! (с. 57). Упершыню без назвы — «Вольная Беларусь» (Мінск), 1918, 28 студзеня.
Урочы (польск.) — прывабны, чароўны.
Грабя (польск.) — граф.
Апошняе жаданне (с. 59). Упершыню «Крыніца», 1924, 4 студзеня.
ВЕРШАВАНЫЯ АПАВЯДАННІ
Год беларуса (с. 63). Упершыню — «Наша ніва», 1910, 23 снежня, з паметкай: Валожын, 12.IV. 1909 г. Друкавалася таксама ў кнізе «Апавяданні і легенды вершам розных аўтараў» (Вільня, 1914, с. 40–48).
Курган (с. 72). Упершыню — «Наша ніва», 1911, 21 ліпеня.
Кумавы Магілы (с. 76). Упершыню — «Наша ніва», 1911, 28 красавіка. Друкавалася ў кнізе «Апавяданні і легенды вершам розных аўтараў» (с. 76–79).
Легенда і праўда (с. 80). Упершыню — «Беларусь» (Мінск), 1920, 3 чэрвеня.
Цікавы (с. 83). Упершыню — «Віеlаvus» (Вільня), 1913, 11 красавіка. Друкавалася таксама ў «Нашай ніве», 1913, 3 мая, і ў кнізе «Апавяданні і легенды вершам розных аўтараў» (с. 92–94).
Іголка (с. 85). Упершыню — «Крыніца», 1924, 11 кастрычніка.
Патрапіла каса на камень (с. 89). Упершыню — «Беларусь», 1920, 3 чэрвеня.
Гдзе бярозы расахаты… (с. 92). Перадрукоўваецца з рукапісу, дзе мае назвы «Абразок» (№ 855) і «Абразок 11» (№ 856). Не датавана.
Сваты (с. 96). Перадрукоўваецца з рукапісу (№ 1034). Уваходзіць у рукапісны зборнік Старога Уласа «Беларускія вершы 1932–1933 гг.».
Тры зладзеі (с. 100). Упершыню — «Наша ніва», 1912, 3 жніўня, з паметкай: Валожын, 24.VІІ. 1912 г. Пры жыцці аўтара друкавалася ў Зборніку «Нашае нівы» № 2 (Вільня, 1912, с. 61–66), у кнізе «Апавяданні і легенды вершам розных аўтараў» (с. 64–69) і ў Беларускім калепдары «Нашае нівы» на 1916 год (Вільня, 1915, с. 63–68).
Прыгавор (с. 113). Упершыню — «Наша ніва», 1910, 20 мая, з паметкай: Валожын. Друкуецца па рукапісе.