Гронкі гневу
Шрифт:
— Уінфілд, ну як сябе адчуваеш? — запыталася маці.
— Галава кружыцца, — адказаў хлопчык, — так і кружыцца.
— Такога паносу ты яшчэ ніколі не бачыла, — з важнасцю сказала Руці.
У пакой увайшлі бацька, дзядзька Джон і Эл, несучы ахапак ламачча і сушняку. Свае ношы яны скінулі каля печкі.
— Што тут у вас яшчэ? — запытаўся бацька.
— Уінфілд. Яму малака трэба.
— Божа літасцівы! Кожнаму з нас што-небудзь трэба.
— Ну, колькі зарабілі сёння?
— Даляр сорак
— Дык схадзі ў краму, купі малака Ўінфілду.
— Чаго гэта ён раптам захварэў?
— Чаго, я не ведаю, але захварэў. Ну ідзі! — Нешта прабурчаўшы сабе пад нос, бацька выйшаў за дзверы. — Ты там кашу мяшаеш?
— А як жа. — У доказ сваіх слоў Ружа Сарона пачала хутчэй працаваць лыжкай.
Эл пакрыўдзіўся:
— Госпадзі, ма! Няўжо адна каша пасля таго, як мы аж да самага цямна працавалі?
— Ты ж ведаеш, Эл, нам трэба ехаць. Усё, што ў нас ёсць, пойдзе на бензін. Ты і сам гэта ведаеш.
— Але ж, далібог, ма, каб працаваць, чалавеку трэба есці.
— Лепш пасядзі, памаўчы, — сказала маці. — Пра самае галоўнае трэба думаць. Ты ведаеш, пра што.
— Гэта пра мяне? — ажывіўся Том.
— Вось павячэраем і пагаворым, — адказала маці. — На дарогу, Эл, бензіну хопіць?
— Яго ў нас каля чвэрці бака, — адказаў Эл.
— Лепш скажы мне ўсё цяпер, — настойваў Том.
— Не, потым. Пацярпі трохі. А ты кашу памешвай, памешвай. Зараз я каву пастаўлю. Цукар пакладзяце ці ў кашу, ці ў каву. На тое і на другое не хопіць.
З высокай кансервавай бляшанкай вярнуўся бацька.
— Адзінаццаць цэнтаў, — паведаміў ён з абурэннем.
— Давай сюды. — Маці ўзяла бляшанку і пракалола яе нажом, тады наліла малака ў кубак і перадала Тому. — Дай Уінфілду.
Том апусціўся каля хлопчыка на калені:
— На, выпі.
— Не магу. Мяне вырве. Не прыставайце.
Том устаў.
— Ён цяпер не можа, ма. Крыху пазней.
Маці ўзяла кубак з малаком і паставіла на падаконнік.
— Каб ніхто не чапаў, — папярэдзіла яна. — Гэта Ўінфілду.
— Я малака зусім не п'ю, — панура прамовіла Ружа Сарона. — А яно мне вельмі патрэбнае.
— Ведаю. Але ж ты яшчэ на нагах, а брацік твой зваліўся. Каша ўжо загусцела?
— Ага. Цяжка ўжо лыжку паварочваць.
— Тады давайце есці. Вось цукар. Кожнаму амаль па лыжачцы. Хто як хоча — у кашу або ў каву.
Том сказаў:
— У кашу я б лепш солі і перцу ўсыпаў.
— Соль — вось, калі хочаш, — сказала маці. — А перац увесь выйшаў.
Скрынак ужо не было. Усе са сваімі талеркамі селі на матрацы і падкладалі сабе з кацялка, пакуль у ім не паказалася дно.
— Крыху Ўінфілду пакіньце, — сказала маці.
Уінфілд прысеў і выпіў малако, і адразу на яго напаў голад. Ён паставіў кацялок між каленяў, даеў рэшткі і саскроб лыжкай тое, што прыпяклося да
— Ну дык раскажаце вы нарэшце? — запытаўся Том. — Я хачу паслухаць.
Бацька нерашуча сказаў:
— Руці і Ўінфілду лепш гэтага не ведаць. Можа б, яны выйшлі?
Маці сказала:
— Не. Яны хоць і малыя, але павінны цяпер ва ўсім быць як дарослыя. Нічога не зробіш. Руці і ты, Уінфілд, глядзіце не разбалбачыце тое, што пачуеце, а то ўсіх нас загубіце.
— Не разбалбочам, — запэўніла Руці. — Мы ўжо дарослыя.
— Добра, толькі маўчыце.
Кубкі з кавай стаялі на падлозе. Куртаты шырокі агеньчык ліхтара, падобны да каляровага крыльца матылька, кідаў цьмяны жоўты водсвет на сцены.
— Гаварыце ж, — сказаў Том.
Маці сказала:
— Бацька, ты гавары.
Дзядзька Джон сербануў з кубка кавы. Бацька загаварыў:
— Ну, плату знізілі, як ты і прадбачыў. І цэлая плойма новых зборшчыкаў прыехала, такія ўсе галодныя, што гатовыя за акраец хлеба працаваць. Толькі пацягнешся да персіка, а яго ўжо ў цябе з-пад рук выхопліваюць. Цяпер увесь ураджай мігам знімуць. Убачаць дрэва, яшчэ не абабранае, і бягом да яго бягуць. Нават бойкі бываюць — адзін кажа, гэта яго дрэва, а другі таксама лезе яго абіраць. Людзі здалёку прыехалі — з самага Эль Сентра. Як ваўкі, галодныя. За кавалак хлеба працуюць з рання да ночы. Я кажу прыёмшчыку: «Мы не можам працаваць за два цэнты з паловай за скрыню». А ён адказвае: «Дык звальняйцеся. Іншыя могуць». Я кажу: «Яны трохі падкормяцца і таксама кінуць». А ён мне: «Ха! Пакуль яны падкормяцца, мы ўсе персікі знімем». — Бацька змоўк.
— Чорт ведае што за людзі, — сказаў дзядзька Джон. — А кажуць, яшчэ дзве сотні іх сюды да ночы прыедзе.
Том сказаў:
— Так і будзе. Ну, а пра тое, што чуваць?
Бацька маўчаў.
— Том, — нарэшце сказаў ён, — здаецца, ты такі гэта зрабіў.
— Я так і думаў. Нічога не відаць было. Але я адчуваў, што так яно і ёсць.
— Усе амаль толькі пра гэта і гавораць, — сказаў дзядзька Джон. — Пасты ўсюды паставілі, некаторыя патрабуюць лінчавання… калі, вядома, схопяць таго чалавека.
Том глянуў на дзяцей. Яны пазіралі на яго вялікімі вачамі, амаль не маргаючы, быццам баяліся, што ў тое імгненне, калі вочы заплюшчацца, нешта здарыцца, а яны яе ўбачаць. Том сказаў:
— Але ж… чалавек той зрабіў гэта пасля таго, як забілі Кейсі.
Бацька перабіў яго:
— Цяпер расказваюць не так. Цяпер кажуць, ён першы зрабіў гэта.
— А-а!.. — глуха выдыхнуў Том.
— Яны ўсіх напускаюць на нас. Так людзі кажуць. Усіх лінчавальнікаў з камітэта пільнасці і валанцёраў. Шукаюць таго чалавека.