Хрыстос прызямліўся ў Гародні
Шрифт:
Сядзелі на конях ля самай брамы Лотр, Басяцкі і Рыгор Гародзенскі. Стаяў за іхнімі спінамі кат.
А насупраць іх збіліся ў кутку старыя знаёмыя: да сіняга чорны Гіаў Турай, разьбяр Кляонік са сваёй чарцячай зялепіўшчыцай Фаўстынай, усмешлівы Марка Турай, залатарукі Ціхон Вус, дудар з вечнай дудой і змрочны волат Кірык Вястун.
— Вось і ідуць, — сказаў ён. — Пажылі некалькі дзён, а тут зноў…
— А братачка, — сказаў ласкавы дудар. — А Бог, пэўпа ж, не выдасць. Ну што зробіш? І паўсюль трэба, каб добрым людцам
— Людцам палепшае, — сказаў Зянон (на такі выпадак ён прыцёгся з вёскі). — Як бы вось нам не пагоршала.
Марка Турай думаў. Пасля ўзяў Кляоніка за руку:
— Глупства мы зрабілі, што не паспрабавалі з ім дамовіцца, пакуль тут быў.
— Піў, кажуць, — сказаў Вястун.
— Ну і што? А ты не п'еш? — спытаў Кляонік. — Давай хадзем да яго.
Яны падышлі да Хрыста.
— Ану, Божа, адыдзем трохі.
Твар Юрасеў быў трохі бледны і мяты з пахмелля. Ён кіўнуў галавою і адышоў з хлопцамі ўбок.
— Што вам, дзецюкі?
— Каб адразу зразумеў, з кім гаворыш, — сказаў Кляонік, — ведай: вось гэты каваль горад узняў, калі вас у катавальню пацягнулі.
Юрась ускінуў галаву.
— Братка! Чаго ж ты раней не прыйшоў?
— А так, — апусціў вочы Кірык. — Справу сваю зрабілі. Увесь горад вакол таўчэцца. Чаго дужа лезці?
— Вось так мы заўсёды, — сказаў Хрыстос. — Я і не ведаў, ці была там проста гурма, ці вёў яе нехта. А цяпер вось іду. Так і не зведаў харошага чалавека. Завуць як?
— Кірык Вястун.
— Запомню. Добрую ты вестку прынёс мне, Вястун. А мне было дужа самотна ў горадзе.
Дзве рукі, чорная і звычайная, сустрэліся.
— Часу мала, — сказаў Вястун. — Па сваёй ахвоце ідзеш?
— Здаецца… па сваёй.
Лотр не бачыў, з кім там гаворыць самазванец, дый не дужа цікавіўся гэтым. Затое ён атрымаў магчымасць пераглянуцца з Магдалінай. Вочы іхнія сустрэліся. Кардынал ухвальна апусціў веі, нібы падбадзёрыў. На вуснах Магдаліны быў дзіўны іранічны выраз. Як бы малення і, зусім трохі, нейкай пагрозы. Кардынал ужо не глядзеў на яе. Яна ўздыхнула рашуча і стала шукаць вачыма Юрася.
— Ведай і гэтых, — казаў каваль. — Яны ўздымалі канцы горада. Гэты — разьбяр Кляонік. Гэта Марка Турай. А унь там яшчэ нашы стаяць.
Ён называў прозвішчы, а Хрыстос варушыў вуснамі.
— Запамятаў?
— Але. У мяне памяць, як вечная.
— А раз вечная, то навек і ведай. Гэта свае. І ў бойцы, і за чаркай, і на прэнгу. Спатрэбіцца дапамога, будуць цябе нейкія там фарысеі хапаць — па дапамогу толькі да нас. Галавою наложым, а выручым.
— Хлопцы, — расчулена сказаў Юрась, — за што так?
— Ты людзей, ты дзяцей нагадаваў, — сказаў Марка. — Мы такога не забываем.
— Верыце, што я — Бог?
— А Бог цябе ведае, — сказаў Кляонік. — Я… не дужа. Але ж хто б ты ні быў — ты з намі ў адну дуду дзьмеш, аднолькавыя поршні носіш, галадаеш, як мы. Даў ты нам хлеб. І яшчэ… даў ты нам веру.
— Што ж, — сказаў Юрась. — А можа, і недарэмна так здарылася, што я прыйшоў? Я не віню, а толькі чаго вы не падышлі да мяне, хлопцы? Але і так — дзякуй вам.
І ўсе чацвёра земна пакланіліся адзін аднаму.
— Ідзі, — сказаў Вястун. — Імёны помні.
У гэты час Лотр узняў руку:
— Людзі славутага горада! Пан Бог наш Езус з апосталамі вырашыў на нейкі час пакінуць нас. Будзе ён хадзіць па краі, вястуючы слова Божае.
Кардыналавы вочы былі вільготныя. Твар дыхаў высакароднасцю.
— Спадзяюся, не заробім мы ад яго нараканняў. Ціха і спакойна будзем выконваць свае абавязкі перад ім, месіяй нашым, перад зямлёй нашай улюбёнай, царквою, дзяржавай і панамі. Будзем чакаць яго… За працу, мілыя браты мае. За працу!
У гэты момант не вытрымала і загаласіла нейкая баба ў натоўпе: «А на каго ж ты нас?!.» — і змоўкла, відаць, суседзі цыкнулі. Людзі стаялі моўчкі.
І тады загулі дуды ў руках варты і сумна, высока заспявалі рагі.
Слухаючы іх, стаялі ля мура, на выступе, фра Альбін, Крыштофіч і Кашпар Бекеш. Апошні, відаць, трохі выпіў віна: разрумяніўся гожы твар. На сонечна-залатых валасах юнака ляжаў аксамітна-чорны, з адлівам у сіняе, берэт. Ветрык варушыў на ім пышны султан пер'яў. Плашч перакінуты цераз плячо. На поясе кароткі залаты меч — корд. Дзеўкі заглядалі на юнака. Але ён глядзеў толькі на гатовых у дарогу апосталаў і на таго, хто называў сябе Хрыстом. Глядзеў, нібы імкнуўся зразумець яго.
— Яны не могуць верыць, — сказаў ён урэшце Крыштофічу. — Глядзі, які твар. Відавочна з пахмелля. Боскага ў ім не больш, чым ва ўсіх тут. Звычайны чалавек.
— Лепей скажы, як яны могуць верыць? — усміхнуўся Крыштофіч. — Ну, гэта ў законе. Але твар у яго сапраўды махлярскі. Валацуга, ды і ўсё. І падумаць толькі, што ты так захапляўся гэтай дачкою мечніка, збіраўся сустрэць у касцёле…
Ён перавёў вочы з Бекеша на Хрыста. Параўнанне было яўна не на карысць апошняму:
— Гожы, адукаваны, багаты, з розумам, які з дзяцінства звольнены ад догмы. А ён, кажуць, толькі працягнуў руку…
— Замоўкні, брат Альбін, — змучана сказаў Кашпар. — До…
— Вось яна, сіла сляпой веры.
Бекеш зразумеў, што ў сябра настрой гаварыць казані. І таму ён сказаў з'едліва:
— Ты, здаецца, таксама кінуў на адну жанчыну вокам… І вось яна таксама ідзе з ім. Зірні. Спачатку адну, потым…
— Кгм, — збянтэжана сказаў «пожаг». — Я — гэта іншае…
— І ўсё ж яна ідзе, — мучыў далей Бекеш.
— Ты павінен быў бы ведаць, сын мой, што гуманістам у гэтай юдолі не шанцуе, — павучальна сказаў брат Альбін. — А шанцуе ў гэтай юдолі шэльмам, паскуднікам, ашуканцам і круцялям.