К???р?лл??
Шрифт:
«Протокол № 213. Заседание бюро Якутского Обкома ВКП(б).
От 11 августа 1942 года…»
Обком ?рд?к ????лээх саалатын ыарахан аана ли?игир гына сабыллан, киэ? уора?айыгар туох эрэ с?д? содуллаах боппуруо?у кистиирдии ньим барбыта.
К???р??н? тэрийэр хамыы?ыйа бэрэссэдээтэлэ Алешин, бюро чилиэннэрэ Бур?ааhайап, Бастаахап кэннэ уонча киhи уонна Чурапчы оройуонун салалтатыттан састааптаах делегация мунньахтарын са?алаабыттара.
Бур?аа?айап
Бур?аа?айап тор курдук хара бытыгын имэринэн, олоппо?уттан ор?остон туран кэлбитэ, Алешин диэки ньылбаархайдык то?хох гынаат, хоруомабай хаачыгырас саппыкытынан ли?иргэхтээн тиийэн, багдаллыбыт с??нэ бэйэлээх трибунаттан ылыннарыылаах с?? куола?ынан са?аран ли?кинэтэн барбыта:
– Сибиир уонна Дальнай Восток ?р?стэригэр балыгы бултааhыны сайыннарар туhунан Партия Киин Комитетын уонна Советскай Союз Правительствотын уураа?а та?ыста. Партия уобаластаа?ы комитета бу уураа?ы б?г???? бюро?а дь??ллэ?эн, олоххо киллэрэр дьа?аллары ылыныах кэри?нээхпит. Фашистскай Германия халабырдьыттара сэриинэн саба т?сп?ттэрэ иккис сыла. Б?т?н сэбиэскэй норуот ?рд?нэн ыарахан тыын сабардаата. Ар?аа фро??а би?иги биир дойдулаахтарбыт улуу нуучча норуотун кытта Ийэ дойдуларын к?м?скэлигэр олохторун толук ууран туран хорсуннук кыргы?аллар. Сэбиэскэй норуот уонна уобалас ?рд?нэн ??скээбит уустук бала?ыанньаны с?пт??хт?к сыаналыах тустаахпыт, – диэн баран, чочумча тохтоон, Чурапчыттан кэлбит делегация диэки кытаанахтык к?р?н баран, – Чурапчы оройуонун 41 холкуоhун хоту, Кэбээйи, Эдьигээн, Булу? оройуоннарыгар, балык булдугар трудовой фро??а ?лэ к??h?н быhыытынан туhанарга к?h?р?б?т. Онон к???р??н? тэрийэргэ уталытыллыбат маннык соруктары туруорарга:
1. Холкуостар б?тт??н к???лл?р, ким да хаалара к???ллэммэт. Балык бултаа?ыныгар к?сп?ттэргэ судаарыстыбаннай чэпчэтиилэр олохтоноллор. К?сп?ттэр аармыйа?а ы?ырыллыбаттар. Дьиссипилиинэни кэ?ии, буруйу о?оруу байыаннай кэм сокуоннарынан к?р?ллэллэр.
2. К???н тиийбиттэргэ олорор, ?лэлиир усулуобуйа толору тэриллэр. Дьиэ-уот туттарга матырыйаал толору бэриллэр, о?олор интэринээтинэн толору хааччыллаллар, ыйга биир ки?иэхэ 16 киилэ бурдук бэриллэр.
3. К???р ?ст?? ыалга биирдии к?л? булуллуохтаах, ыал 16 киилэттэн ордук та?а?а?ы ылара к???ллэммэт. Холкуостар с????лэрин, сылгыларын заготхонтуора?а туттараллар, к?л?л?р?н барытын, ыанар ынахтарын сор?отун илдьэ бараллара к???ллэнэр.
4. Холкуостар с????лэрин сор?отун, с?р?н сириэстибэлэрин, инбэнтээрдэрин хаалар холкуостарга туттараллар. Бары хардарыта ылсыыга-бэрсиигэ ахсааны о?орор, холкуостары э?эр хамыы?ыйалар тэриллэллэр.
5. Бала?ан ыйын 5 к?н?гэр оройуон ?рд?нэн к???? са?аланар, ый ма?найгы декадатыгар бары холкуостар Аллараа Бэстээххэ баар буолуохтаахтар. Онон к?h?? буолар оройуоннарын экономическай туруктарын туhунан ыспыраапкалары бэлэмнээн ?с
Онуоха Бастаахап:
– С?п, бэлэмниэхпит, – диэт, харандаа?ынан болокунуотугар ааттаммыт оройуоннары бэлиэтэнэн сурунан сырдыр?аппыта.
Чурапчыттан кэлбит делегация диэки суугуна?ыы буолан ылбыта. Итинник сура?ы сир-буор аннынан истэн билэ да сырытталлар, этиллибит тыллар ыар с?лл?гэстии, эти? тыа?ыныы сааллан, дьон чочумча чуумпуран ыллылар.
Онтон ?й ылбыттыы:
– К?h?н кэллэ, онон быйыл ?лэни кыайар эр дьону, онтон эhиил о?ону, кырдьа?аhы к?h?р??ххэ, – диэн биир киhи этии киллэрдэ.
Бур?ааhайап, ону эрэ к??тэн олорбут курдук, ?р? хабылла т?стэ:
– Суох! Барыларын! 41 холкуоhу! Бука барыларын! Бала?ан ыйын 10 к?н?гэр холкуостар бары анаммыт пууннарыгар тиийиэхтээхтэр. Байыаннай бала?ыанньа ирдэбилигэр с?п т?бэ?иннэрэн, биир да киhини энчирэппэккэ! Улуу Сталин уураа?ын утары бараары гына?ыт дуо?! Ол аата, сэбиэскэй былаа?ы утары сабатаас бы?ыытынан к?р?ллэн, байыаннай бала?ыанньанан трибунал иннигэр туруоххут! – диэн к?рг?йдээн кэбиспитэ.
?рд?к ????лээх обком сабыылаах аанын н???? туох-туох кэпсэтии буолбутун, испиэскэнэн кичэллик сотуллубут истиэнэ эрэ истэн тураахтаата?а…
К?н Сталин
Атырдьах ыйын ортотунаа?ы т????? с?р??ннэр т??эннэр, сайы??ы уот-сада?а ба?аардар а?ыйаан, кураан тыына Хайахсыт ?рд?нэн арыый намыраабыта. Быыстала суох турбут уот буруотун быы?ынан, кытара кыы?ара уурайан, к?н, дьэ, бэйэ бодотун ылынан, чугастаа?ы куру? ?рд?нэн тэмтэйэ ойбута. Кураан сайы??а торолуйбут а?ы?алар алаастар барахсаттар к??х ньаассын ньуурдарын кубарыччы салаабыттара к?р??хтэн т?ктэри, ки?и кута-с?рэ тохтуо суох айылаах буолбута.
К?н ар?аалаан санньыйыыта, холкуос бурдугун а?ы?аттан ?р???й?? к??р??лээх т?б?г?н кэнниттэн, ?лэ дьоно дьиэлэригэр кэлитэлээбиттэрэ. К??рэгэй кэлэн, кыратык тыын ылан, сытан ылла. Онтон туран, киэ?ээ??и кэмчи чэй кэннэ, Туллукка буукуба ??рэтэн барда. Туллук оскуола?а киирэр саа?а буолан эрэр, онон са?а?ыттан К??рэгэйтэн к?рд?сп?т?н бы?а гыммакка, киэ?этин дьарыктарын са?алаабыттара син балайда буолла. Туллук С??дэртэн кэлбит эрилиннэри буукубалардаах суруктары аа?ар ба?ата ба?аам, ?сс? хардары сурук суруйар ба?ата олус к??стээх буолан, кы?аллара диэн с?рдээх. Хата, ону убайын буочара араастаан эриллибит буолан, ардыгар эдьиийиниин Аанчыктыын аа?аллара.
– К?н Ста-лин, С??-дэр, – диэни с?h??хтээн аа?арга син ??рэнэн эрэр.
У?а т?нн?к ?рд?нэн ха?ыаттан кырыллыбыт дьо?ус араамалаах Сталин хойуу хаа?ын аннынан кытаанахтык супту к?р?н олорор мэтириэтэ ыйанан турар. Мэтириэт аттынаа?ы долбуурга С??дэр сэриигэ барыан иннинэ кы?ан Туллукка бэлэхтээбит мас ат оонньуура ууруллан турар. Туллук атын балтыгар тыыттарбакка бэйэтэ эрэ оонньуур. К?ннэй саа?а кыра буолан, ?лэтэ диэн ?кс?н оонньуу, билигин да к?н кы?ал?ата суох аан аттынаа?ы ыскамыайка?а туос ынахтарынан оонньуу олорор.