Легенда аб бедным д'ябле і адвакатах Сатаны

Караткевіч Уладзімір Сямёнавіч

— Глядзі. Ты нарадзіў ханжаства.

…На экране дзверы з надпісам: "Грамадства паборнікаў цвярозасці". Яны адчыняюцца. За дзвярыма сталы, качаюцца паражаныя ў бітве з Бахусам. Дзікая агіднасць. Карчма.

— А гэта твая будучыня! Глядзі!

…Па руінах горада асцярожна ступаюць паміж трупаў коні. Рогач увесь акрываўлены, з нечалавеча-злосным тварам, кідае целаахоўніку:

— Падвяжы майму каню хвост, ён запэцкае яго ў крыві гэтай сволачы.

— Глядзі. Гэта тваё сучаснае.

…На плошчы памост. Антон

Шыбень, звязаны, стаіць каля плахі:

— Даруйце, людзі. Слаба замахнуўся…

Кат узмахнуў мячом.

…Згас экран.

— Выключы, — кажа Рогач. — Гэта не я! Мяне падманулі.

— Хто разбярэцца? Падумай.

П'янда знік.

…Каралева падыходзіць да памоста. Лягла поруч з Рогачам.

— Што ты сумны… любы?

Яна нечувана пяшчотная. Гладзіць валасы Рогача.

— Што ты сумны… любы? Хто цябе засмуціў? П'янда? Падкова? Хто?

Ён маўчыць.

— Ён, — кажа яна. — П'янда. Дурны, мы можам іх убраць. Якраз прыйшлі людзі, якія зробяць гэта.

Яна ўдарыла ў маленькі гонг.

— Пацалуй мяне, пакуль яны прыйдуць.

Ён абдымае яе:

— Адна ты ў мяне.

…Два цэхавых старшыні стаяць перад памостам.

— Мы, старшыні цэхаў, прапануем: П'янда і Падкова абрыдлі народу.

Гэта яны пачалі караць смерцю. Гэта яны паднялі "справу веру" на сусветным саборы. Мы можам узняць супраць іх цэхі.

Каралева затоена ўсміхаецца.

— Што ж, гэта нядрэнна… прыстрашыць. Прымусіць адысці ад двара.

— Не прыстрашыць, — кажа другі. — Убраць.

У каралевы сурова здрыганулiся бровы. Але адразу ж на вуснах расцвiла ласкавая ўсмешка.

— Вядома. Я дазваляю. Хай стануць на чале самыя рашучыя. Падымайцеся народ.

— Вы анёл, — кажа першы.

…Старшыні пайшлі.

— Што ты задумала? — глядзіць на каралеву Рогач.

— Нічога. Абдымі мяне… Аб чым ты думаеш?

— Думаю аб тым, што нам трэба ў сталіцу.

— Нашто?

— Наш сын застаўся там. Побач з П'яндай.

__________

У вялізнай змрочнай зале Рогач падымае на рукі прынца.

— Здароў… Здароў.

Ён выняў з кішэні вялікага ледзянцовага пеўня. Дае хлопчыку.

— Я ніколі не еў такога.

— Гэта ядуць дзеці бедных людзей… Рэдка.

— Яму нельга гэтага, — кажа Агата.

Хлопчык трасянуў валосікамі.

— Хачу тое, што ядуць дзеці бедных… Рэдка.

— Добра, — згаджаецца маці. — Што трэба сказаць?

— Дай яшчэ, — кажа хлопчык.

Рогач смяецца.

– Ідзі, - кажа Рогач Агаце, — пакінь мужчын адных.

Яна пайшла… Рогач нясе дзіцёнка ў калідор, што сумежны з залай.

— Як ты жыў без нас?

— Добра… А што такое бедныя людзі?

Рогач задумаўся. Няясна ўзніклі перад вачыма сцягі, курган з капцом… Ён правёў далонню па вачах.

— Ты нешта забыў?

— Так.

І даўно не магу ўспомніць.

— Я рад, што ты мой бацька. Ты лепшы за іх усіх. Давай я пакажу табе сваіх звяроў. Глядзі…

У нішы стаіць карова з пазалочанымі рагамі. Яна цяжка замыкала.

— Маці адабрала ў яе цяля, — уздыхнуў прынц. — Я часам думаю пасля такога, што маці зусім не такая добрая.

Яны ідуць далей. Убачыўшы хлопчыка, падняў лабастую галаву, заматляў хвастом вялізны, з цяля, сенбернар.

— У яго яна адабрала свабоду. Калі-нікалі ўначы я адпускаю яго.

— А мяне адпусціць няма каму, — кажа Рогач.

— Ты будзеш любіць мяне?

— Вельмі. Хто яшчэ застаўся ў мяне на зямлі.

__________

У завулку, што выходзіць на плошчу, намаляваная на сценцы фрэска: дух цемры, які раздзірае грэшнікаў. Міма праязджае кавалькада: Рогач, каралева, П'янда, гаспадар Іван.

Рогач адстаў, схіліўся перад фрэскай.

— Сатана, вялікі веранастаўнік, ратуй мяне ад іх, яны згадзілі ва мне душу.

Паўза.

— Маўчыш?

— Кароль! — крычаць з працэсіі. — Хутчэй! Нас чакаюць!

__________

На плошчы шумяць два натоўпы: справа — дваране, злева — людзi цэхаў.

Кавалькада стае пасярэдзіне.

— Ціха, — кажа каралева.

Цішыня.

— Бачу я незадавальненне. Што з табой, мой добры народ? Ці я больш не маці табе? Ці жаночае сэрца стамілася любіць? Няхай выйдуць да мяне верхаводы.

Два старшыні і яшчэ некалькі чалавек аддзяляюцца ад натоўпу.

— Мы не хочам П'янды з Чапяліна і Падковы з Дубасечча. Не хочам Аглаі з Камянца.

– І толькі? — ласкава пытае яна. — Гэта лухта.

Яна, усміхаючыся, глядзіць на дваран. Іван натапырыўся. П'янда сарданічна ўсміхаецца.

— Ад іх мала карысці, - кажа яна. — Я звальняю іх. П'янду я перавяду ў кур'еры. Аглаю звольню. Іван пойдзе.

Іван успыхнуў.

— Ён жа сам не захоча рызыкаваць маёй і… сваёй галавой. Няхай з мірам едзе намеснікам у былое дэйноўскае княства. Яго разарылі, і гаспадару Івану хопіць работы па аднаўленню.

Смех у натоўпе.

— А цяпер разыходзьцеся. Даю вам мір і хлеб. Выбарных прашу да мяне. Вы ж верыце ім? Яны — ваша сэрца?

Народ адказвае захопленым крыкам. Узлятаюць шапкі.

__________

Міма чырвонага ганка палаца рухаецца доўгі абоз. Карэты, вазакі. Гружаныя дабром, котчыя вазкі з вінамі і зброяй, шатныя вазы, сакаліны воз, воз гепардаў. Наперадзе едзе вярхом гаспадар Іван.

— У ссылку едзе, — кажа ў натоўпе Ян Шыбень. — Цягнуў воўк авечак, пацягнулі і ваўка.