Майстар i Маргарыта (на белорусском языке)
Шрифт:
Запанавала маўчанне, i Берлiёз пабялеў.
– Вы... вы колькi ў Маскве?
– спытаўся, i голас у яго задрыжаў.
– А я толькi што, хвiлiну назад у Маскву прыехаў, - разгублена адказаў прафесар, i толькi тут сябры змаглi як след разгледзець яго вочы i пераканацца ў тым, што левае, зялёнае, зусiм вар'яцкае, а правае - пустое, чорнае i мёртвае.
"Вось усё i стала зразумела!
– падумаў Берлiёз спалохана.
– Прыехаў вар'ят немец цi толькi што звар'яцеў тут, на Патрыярхавых сажалках. Вось якая гiсторыя!"
Сапраўды, усё тлумачылася вельмi проста: i дзiўны сняданак
Берлiёз адразу ж зразумеў, што трэба зрабiць. Ён адкiнуўся на спiнку, за плячыма ў прафесара замiргаў Бяздомнаму - не спрачайся, маўляў, - але разгублены паэт гэтых сiгналаў не зразумеў.
– Так, так, так, - узбуджана гаварыў Берлiёз, - мiж iншым, усё гэта магчыма! Вельмi нават магчыма, i Понцiй Пiлат, i балкон, i ўсё астатняе. А вы адзiн прыехалi цi з жонкаю?
– Адзiн, адзiн, я заўсёды адзiн, - горка адказаў прафесар.
– А дзе ж вашы рэчы, прафесар?
– даверлiва дапытваўся Берлiёз.
– У "Метраполi"? Дзе вы спынiлiся?
– Я? Нiдзе, - адказаў звар'яцелы немец, сумна i дзiка блукаючы позiркам па Патрыярхавых сажалках.
– Як? А... дзе вы будзеце жыць?
– У вашай кватэры, - раптам нахабна адказаў вар'ят i падмiргнуў.
– Я... я вельмi рады, - замармытаў Берлiёз, - але, паверце, вам у мяне будзе нязручна... А ў "Метраполi" цудоўныя нумары, гэта першакласны гатэль...
– А д'ябла таксама не iснуе?
– раптам весела папытаўся ў Iвана Мiкалаевiча хворы.
– I д'ябла...
– Не пярэч!
– аднымi губамi шапнуў Берлiёз, адкiнуўся за плечы прафесара i паказваў на мiгах.
– Ды няма нiякага д'ябла!
– закрычаў зусiм неўпапад Iван Мiкалаевiч, разгубiўшыся ад усяго гэтага.
– Вось насланнё! Хопiць вам псiхаваць!
Тут вар'ят зарагатаў гэтак, што з лiпы над галовамi субяседнiкаў вылецеў верабей.
– Ну, гэта ўжо i сапраўды цiкава, - трасучыся ад рогату, гаварыў прафесар, - што ж гэта ў вас, за што нi вазьмiся - няма, нiчога няма!
– Ён перастаў рагатаць раптоўна, як i бывае пры псiхiчнай хваробе, пасля смеху даўся ў другую крайнасць - крыкнуў сурова i злосна: - Значыць, усё ж няма?
– Супакойцеся, супакойцеся, супакойцеся, прафесар, - мармытаў Берлiёз, каб болей не хваляваць хворага, - вы пасядзiце тут хвiлiнку з таварышам Бяздомным, а я толькi збегаю да перакрыжавання, дзынкну па тэлефоне, а потым мы вас i павядзём туды, куды вы хочаце. Вы ж не ведаеце горада...
Берлiёзаў план варта прызнаць правiльным: трэба было дабегчы да блiжэйшага тэлефона i паведамiць у замежнае бюро пра тое, што прыезджы з-за мяжы кансультант сядзiць на Патрыярхавых сажалках у зусiм ненармальным стане. Дык вось, неабходна прыняць меры, а то атрымлiваецца нейкае непрыемнае глупства.
– Патэлефанаваць? Ну, што ж, патэлефануйце, - сумна згадзiўся хворы i раптам горача папрасiў: - Але малю вас на развiтанне, паверце хаця таму, што ёсць д'ябал! Пра большае я ўжо не прашу. Майце на ўвазе, што на гэта ёсць сёмы доказ, i ён сама надзейны! I зараз вам ён будзе паказаны.
– Добра, добра, - з фальшываю ласкавасцю сказаў Берлiёз, падмiргнуў засмучанаму паэту, якому
А прафесар адразу ж зрабiўся здаровым i вясёлым.
– Мiхаiл Аляксандравiч!
– крыкнуў ён наўздагон Берлiёзу.
Той здрыгануўся, азiрнуўся, але супакоiў сябе тым, што iмя яго i iмя па-бацьку вядомы прафесару таксама з газеты. А прафесар крыкнуў, склаўшы рукi рупарам:
– Цi не загадаеце неадкладна адбiць тэлеграму вашаму дзядзьку ў Кiеў?
I зноў перасмыкнула Берлiёза. Адкуль вар'ят ведае пра яго кiеўскага дзядзьку? Пра гэта ж у газетах не сказана. Эге, цi не праў тут Бяздомны? А калi дакумент лiпавы? Вой, дзiўны суб'ект. Тэлефанаваць, тэлефанаваць! Яго хутка высветляць!
Берлiёз пабег далей, нi да чога болей не прыслухоўваючыся.
I тут ля самага выхаду на Бронную з лаўкi насустрач рэдактару ўстаў якраз гэтакi ж самы грамадзянiн, што тады ў сонечным святле вылепiўся з тлустае спякоты. Толькi цяпер ён быў ужо не паветраны, а звычайны, плоцкi, i ў прыцемку Берлiёз добра разгледзеў, што вусiкi ў яго як курынае пер'е, вочкi маленькiя, iранiчныя i п'янаватыя, а штаны клятчастыя, падцягнутыя гэтак, што вiдаць брудныя белыя шкарпэткi.
Мiхаiл Аляксандравiч падаўся назад, але супакоiў сябе тым, што гэта недарэчнае супадзенне i што цяпер няма часу на роздум.
– Турнiкет шукаеце, грамадзянiн?
– надтрэснутым тэнарам пацiкавiўся клятчасты тып.
– Сюды, калi ласка! Проста i выйдзеце куды трэба! З вас бы за падказку на чвэрць лiтра... падлячыцца... былому рэгенту!
– суб'ект, крыўляючыся, наводмаш зняў сваю жакейскую шапачку.
Берлiёз не стаў слухаць пабiрушку i крыўляку рэгента, падбег да турнiкета, узяўся за яго рукою. Ён павярнуў яго i збiраўся ўжо ступiць на рэйкi, як у твар пырснула чырвоным i белым святлом: у шкляной скрынцы засвяцiўся надпiс: "Сцеражыся трамвая!"
Адразу ж падляцеў трамвай, якi заварочваў на новую лiнiю з Ермалаеўскага на Бронную. Як толькi завярнуў i выйшаў на прамую, раптоўна асвятлiўся ўнутры электрычнасцю, узвыў i дадаў ходу.
Асцярожны Берлiёз, хоць i стаяў у бяспечным месцы, вырашыў вярнуцца за рагатку, пераклаў руку на вяртушцы, ступiў крок назад. I ў гэтае iмгненне рука яго сарвалася, нага няўмольна, як на лёдзе, слiзганула па бруку да рэек, другую нагу падкiнула, i Берлiёз вылецеў на рэйкi.
Берлiёз стараўся за што-небудзь ухапiцца, упаў дагары, злёгку ўдарыўся патылiцай аб каменне, i ўспеў угледзець увышынi, але справа цi злева, ён ужо не запомнiў, - пазалочаную поўню. Ён паспеў перавярнуццца на бок, iмклiва падцягнуў ногi да жывата i, пасля таго як павярнуўся, угледзеў, як iмчыць на яго з нястрымнаю сiлаю зусiм белы ад жаху твар жанчыны-вагонаважатай i яе чырвоную павязку. Берлiёз не паспеў ускочыць, але вакол яго адчайнымi жаночымi галасамi завiшчала ўся вулiца. Важатая рванула за электрычны тормаз, вагон сеў носам у зямлю, пасля iмгненна падскочыў, з грукатам i звонам з вокнаў пасыпалася шкло. Тут у мазгах у Берлiёза нехта адчайна крыкнуў: "Няўжо?.." Яшчэ раз, ужо апошнi раз, мiльганула поўня, якая развальвалася на кавалкi, i потым стала цёмна.