Чтение онлайн

на главную - закладки

Жанры

Nauka Holenderskiego przez Literatur?: Analiza i T?umaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej
Шрифт:

Als men let op de ontzettende massa javasche produkten die in Nederland worden te-koop geveild, kan men zich overtuigen van het doeltreffende dezer staatkunde, al vindt men ze niet edel. (Kiedy zwraca sie uwage na ogromne ilosci jawajskich produktow sprzedawanych na aukcjach w Holandii, mozna sie przekonac o skutecznosci tej polityki, choc nie jest ona szlachetna; let op de ontzettende massa – zwraca uwage na ogromne ilosci, javasche produkten – jawajskie produkty, te-koop geveild – sprzedawane na aukcjach, overtuigen van het doeltreffende – przekonac o skutecznosci, staatkunde – polityka, vindt men ze niet edel – nie jest ona szlachetna). Want, mocht iemand vragen of de landbouwer zelf eene met deze uitkomst evenredige belooning geniet, dan moet ik hierop een ontkennend antwoord geven. (Bo gdyby ktos zapytal, czy sam rolnik otrzymuje wynagrodzenie proporcjonalne do tego rezultatu, musze na to odpowiedziec przeczaco; landbouwer zelf – sam rolnik, eene met deze uitkomst evenredige belooning geniet – otrzymuje wynagrodzenie proporcjonalne do tego rezultatu, ontkennend antwoord geven – odpowiedziec przeczaco). De Regeering verplicht hem op zyn grond aantekweeken wat haar behaagt, ze straft hem wanneer hy het aldus voortgebrachte verkoopt aan wien het ook zy buiten haar, en zyzelf bepaalt den prys dien ze hem daarvoor uitbetaalt. (Rzad zobowiazuje go do uprawy na jego ziemi tego, co jej sie podoba, karze go, gdy sprzeda to, co wyprodukowal, komukolwiek poza nia, i sama ustala cene, jaka mu za to placi; Regeering – rzad, verplicht hem op zyn grond aantekweeken – zobowiazuje go do uprawy na jego ziemi, wat haar behaagt – tego, co jej sie podoba, straft hem – karze go, verkoopt aan wien het ook zy buiten haar – sprzeda poza nia, bepaalt den prys – ustala cene, uitbetaalt – placi). De kosten op den overvoer naar Europa, door bemiddeling van een bevoorrecht handelslichaam, zyn hoog. (Koszty transportu do Europy, za posrednictwem uprzywilejowanej firmy handlowej, sa wysokie; kosten op den overvoer – koszty transportu, bemiddeling van een bevoorrecht handelslichaam – za posrednictwem uprzywilejowanej firmy handlowej, hoog – wysokie). De aan de Hoofden toegelegde aanmoedigingsgelden bezwaren daarenboven den inkoopprys, en… daar toch ten-slotte de geheele zaak winst afwerpen moet, kan deze winst niet anders worden gevonden dan door juist zooveel aan den Javaan uittebetalen, dat hy niet sterve van honger, hetgeen de voortbrengende kracht der natie verminderen zou. (Zachety przyznawane przelozonym dodatkowo obciazaja cene zakupu, a poniewaz cala operacja musi przynosic zysk, zysk ten mozna uzyskac tylko poprzez zaplacenie Jawajczykowi tyle, aby nie umarl z glodu, co zmniejszyloby zdolnosc produkcyjna narodu; aan de Hoofden toegelegde aanmoedigingsgelden – zachety przyznawane przelozonym, bezwaren den inkoopprys – obciazaja cene zakupu, geheele zaak winst afwerpen – cala operacja musi przynosic zysk, uittebetalen – zaplacic, niet sterve van honger – nie umarl z glodu, voortbrengende kracht der natie – zdolnosc produkcyjna narodu).

Ook aan de europesche beambten wordt een belooning uitbetaald in evenredigheid met de opbrengst. (Rowniez europejscy urzednicy otrzymuja wynagrodzenie proporcjonalne do plonow; europesche beambten – europejscy urzednicy, belooning uitbetaald – otrzymuja wynagrodzenie, evenredigheid met de opbrengst – proporcjonalne do plonow).

Wel wordt dus de arme Javaan voortgezweept door dubbel gezag, wel wordt hy dikwyls afgetrokken van zyn rystvelden, wel is hongersnood vaak 't gevolg van deze maatregelen, doch… vroolyk wapperen te Batavia, te Samarang, te Soerabaja, te Passaroean, te Bezoeki, te Probolingo, te Patjitan, te Tjilatjap, de vlaggen aan boord der schepen, die beladen worden met de oogsten die Nederland ryk maken. (Biedny Jawajczyk jest wiec gnany przez podwojne wladze, czesto jest odciagany od swoich pol ryzowych, czesto glod jest wynikiem tych srodkow, ale… w Batavii, Semarang, Surabaya, Pasuruan, Besuki, Probolinggo, Pacitan, Cilacap radosnie powiewaja flagi na pokladach statkow zaladowanych plonami, ktore czynia Holandie bogata; arme Javaan – biedny Jawajczyk, voortgezweept door dubbel gezag – gnany przez podwojne wladze, afgetrokken van zyn rystvelden – odciagany od swoich pol ryzowych, hongersnood – glod, maatregelen – srodki, vroolyk wapperen – radosnie powiewaja, vlaggen aan boord der schepen – flagi na pokladach statkow, oogsten – plony, Nederland ryk maken – czynia Holandie bogata).

Hongersnood? Op het ryke vruchtbare gezegende Java, hongersnood? Ja, lezer. Voor weinige jaren zyn geheele distrikten uitgestorven van honger. Moeders boden hun kinderen te-koop voor spyze. Moeders hebben hun kinderen gegeten… (Glod? Na bogatej, zyznej, blogoslawionej Jawie, glod? Tak, czytelniku. Kilka lat temu cale dystrykty wymarly z glodu. Matki sprzedawaly swoje dzieci za jedzenie. Matki zjadly swoje dzieci…; hongersnood – glod, ryke vruchtbare gezegende Java – bogata, zyzna, blogoslawiona Jawa, lezer – czytelniku, geheele distrikten uitgestorven van honger – cale dystrykty wymarly z glodu, moeders boden hun kinderen te-koop voor spyze – matki sprzedawaly swoje dzieci za jedzenie, moeders hebben hun kinderen gegeten – matki zjadly swoje dzieci).

Maar toen heeft zich 't moederland met die zaak bemoeid. In de raadzalen der volksvertegenwoordiging is men daarover ontevreden geweest, en de toenmalige Landvoogd heeft bevelen moeten geven, dat men de uitbreiding der dusgenaamde europesche-marktprodukten voortaan niet weder zou voortzetten tot hongersnood toe… (Ale wtedy matka-ojczyzna zajela sie ta sprawa. W salach rady przedstawicielstwa ludowego wyrazono niezadowolenie z tego powodu i owczesny gubernator musial wydac rozkazy, aby nie kontynuowac ekspansji tak zwanych europejskich produktow rynkowych az do glodu; moederland – matka-ojczyzna, bemoeid – zajela sie, raadzalen der volksvertegenwoordiging – sale rady przedstawicielstwa ludowego, ontevreden geweest – wyrazono niezadowolenie, Landvoogd – gubernator, bevelen moeten geven – musial wydac rozkazy, uitbreiding der dusgenaamde europesche-marktprodukten – ekspansja tak zwanych europejskich produktow rynkowych, voorzetten tot hongersnood toe – kontynuowac az do glodu).

Ik ben daar bitter geworden. Wat zoudt ge denken van iemand die zulke zaken kon neerschryven zonder bitterheid? (Stalem sie przez to zgorzknialy. Co bys pomyslal o kims, kto moglby pisac o takich rzeczach bez goryczy?; bitter geworden – zgorzknialy, wat zoudt ge denken – co bys pomyslal, iemand die zulke zaken kon neerschryven – ktos, kto moglby pisac o takich rzeczach, zonder bitterheid – bez goryczy).

My blyft over te spreken van de laatste en voornaamste soort der inkomsten van inlandsche hoofden: het willekeurig beschikken over personen en eigendommen hunner onderhoorigen. (Pozostaje mi mowic o ostatnim i najwazniejszym rodzaju dochodow krajowych przywodcow: arbitralnym dysponowaniu osobami i majatkami ich poddanych; blyft over te spreken – pozostaje mi mowic, laatste en voornaamste soort der inkomsten – ostatni i najwazniejszy rodzaj dochodow, inlandsche hoofden – krajowi przywodcy, willekeurig beschikken over personen en eigendommen – arbitralne dysponowanie osobami i majatkami, hunner onderhoorigen – ich poddanych).

Volgens het algemeen begrip in byna geheel Azie, behoort de onderdaan met al wat hy bezit, aan den vorst. (Wedlug ogolnego pojecia w prawie calej Azji, poddany wraz ze wszystkim, co posiada, nalezy do wladcy; algemeen begrip – ogolne pojecie, byna geheel Azie – prawie cala Azja, onderdaan met al wat hy bezit – poddany wraz ze wszystkim, co posiada, aan den vorst – nalezy do wladcy). Dit is ook op Java het geval, en de afstammelingen of verwanten der vroegere vorsten maken gaarne gebruik van de onkunde der bevolking, die niet recht begrypt dat haar Tommongong of Adhipatti of Pangerang thans een bezoldigd ambtenaar is, die zyn eigen en hare rechten voor een bepaald inkomen verkocht heeft, en dat dus de schraal beloonde arbeid in koffituin of suikerveld, in de plaats getreden is van de belastingen die vroeger door de heeren des lands van de opgezetenen gevorderd werden. (Tak jest rowniez na Jawie, a potomkowie lub krewni dawnych wladcow chetnie korzystaja z niewiedzy ludnosci, ktora nie rozumie, ze jej Tommongong, Adhipatti lub Pangerang jest obecnie oplacanym urzednikiem, ktory sprzedal swoje i ich prawa za okreslony dochod, i ze slabo wynagradzana praca na plantacji kawy lub cukru zastapila podatki, ktore wczesniej byly pobierane przez panow ziemi od osadnikow; ook op Java het geval – tak jest rowniez na Jawie, afstammelingen of verwanten der vroegere vorsten – potomkowie lub krewni dawnych wladcow, gaarne gebruik van de onkunde der bevolking – chetnie korzystaja z niewiedzy ludnosci, niet recht begrypt – nie rozumie, Tommongong, Adhipatti of Pangerang – tytuly urzednikow, bezoldigd ambtenaar – oplacany urzednik, eigen en hare rechten – swoje i ich prawa, voor een bepaald inkomen verkocht heeft – sprzedal za okreslony dochod, schraal beloonde arbeid in koffituin of suikerveld – slabo wynagradzana praca na plantacji kawy lub cukru, belastingen – podatki, door de heeren des lands van de opgezetenen gevorderd werden – byly pobierane przez panow ziemi od osadnikow).

Niets is dus gewoner dan dat honderde huisgezinnen van verren afstand worden opgeroepen om zonder betaling velden te bewerken, die den Regent toebehooren. (Nic wiec dziwnego, ze setki gospodarstw domowych z odleglych miejsc sa wzywane do pracy na polach nalezacych do Regenta bez wynagrodzenia; Niets is dus gewoner – Nic wiec dziwnego, honderde huisgezinnen van verren afstand – setki gospodarstw domowych z odleglych miejsc, opgeroepen om zonder betaling velden te bewerken – wzywane do pracy na polach bez wynagrodzenia, die den Regent toebehooren – nalezacych do Regenta). Niets is gewoner dan het onbetaald verstrekken van levensmiddelen ten-behoeve der hofhouding van den Regent. (Nic dziwnego, ze zywnosc jest dostarczana za darmo na potrzeby dworu Regenta; onbetaald verstrekken van levensmiddelen – dostarczanie zywnosci za darmo, ten-behoeve der hofhouding van den Regent – na potrzeby dworu Regenta). En wanneer die Regent een gevallig oog mocht slaan op het paard, den buffel, de dochter, de vrouw, van den geringen man, zou men 't ongehoord vinden, als deze den onvoorwaardelyken afstand van het begeerd voorwerp weigerde. (A kiedy Regent rzuci przychylnym okiem na konia, bawola, corke, zone prostego czlowieka, uznano by to za nieslychane, gdyby ten odmowil bezwarunkowego odstapienia pozadanego przedmiotu; gevallig oog mocht slaan op – rzuci przychylnym okiem na, paard, buffel, dochter, vrouw – kon, bawol, corka, zona, geringen man – prosty czlowiek, onvoorwaardelyken afstand van het begeerd voorwerp – bezwarunkowe odstapienie pozadanego przedmiotu, weigerde – odmowil).

Er zyn Regenten, die van zoodanige willekeurige beschikkingen een matig gebruik maken, en niet meer van den geringen man vorderen, dan tot het ophouden van hun rang volstrekt noodig is. (Sa Regentowie, ktorzy korzystaja z takich arbitralnych decyzji w umiarkowany sposob i nie wymagaja od prostego czlowieka wiecej, niz jest to absolutnie konieczne do utrzymania ich rangi; Regenten – Regentowie, zoodanige willekeurige beschikkingen – takie arbitralne decyzje, matig gebruik maken – korzystaja w umiarkowany sposob, geringen man – prosty czlowiek, vorderen – wymagaja, ophouden van hun rang – utrzymanie ich rangi, volstrekt noodig – absolutnie konieczne). Anderen gaan iets verder, en geheel-en-al ontbreekt deze onwettigheid nergens. (Inni ida nieco dalej i ta nielegalnosc wystepuje wszedzie; Anderen gaan iets verder – Inni ida nieco dalej, geheel-en-al ontbreekt deze onwettigheid nergens – ta nielegalnosc wystepuje wszedzie). Het is dan ook moeielyk, ja onmogelyk, zoodanig misbruik geheel uitteroeien, daar het diep geworteld is in den aard der bevolking zelf die er onder lydt. (Dlatego trudno, a nawet niemozliwe, calkowicie wyeliminowac takie naduzycia, poniewaz sa one gleboko zakorzenione w naturze samej ludnosci, ktora na nie cierpi; moeielyk, ja onmogelyk – trudno, a nawet niemozliwe, zoodanig misbruik geheel uitteroeien – calkowicie wyeliminowac takie naduzycia, diep geworteld – gleboko zakorzenione, aard der bevolking zelf die er onder lydt – natura samej ludnosci, ktora na nie cierpi).

De Javaan is gul, vooral waar het te doen is om een bewys te geven van gehechtheid aan zyn Hoofd, aan den afstammeling van hen wien zyn vaderen gehoorzaamden. (Jawajczyk jest hojny, zwlaszcza gdy chodzi o okazanie przywiazania do swojego przywodcy, potomka tych, ktorym posluszni byli jego przodkowie; Javaan – Jawajczyk, gul – hojny, bewys te geven van gehechtheid – okazanie przywiazania, Hoofd – przywodca, afstammeling van hen wien zyn vaderen gehoorzaamden – potomka tych, ktorym posluszni byli jego przodkowie). Ja, hy zou meenen te-kort te doen aan den eerbied dien hy aan zyn erfelyken heer verschuldigd is, wanneer hy zonder geschenken diens kratoon betrad. (Tak, uwazalby, ze brak szacunku wobec swojego dziedzicznego pana bylby, gdyby wszedl do jego kratonu bez prezentow; meenen te-kort te doen aan den eerbied – uwazalby, ze brak szacunku, erfelyken heer verschuldigd is – jest winien swojemu dziedzicznemu panu, zonder geschenken diens kratoon betrad – wszedl do jego kratonu bez prezentow). Zulke geschenken zyn dan ook dikwyls van zoo weinig waarde, dat het afwyzen iets vernederends zou in zich sluiten, en vaak is alzoo deze gewoonte eerder te vergelyken met de hulde van een kind dat zyn liefde tot den vader tracht te uiten door 't aanbieden van een klein geschenk, dan optevatten als schatting aan dwingelandsche willekeur. (Takie prezenty sa czesto tak malo warte, ze odmowa ich przyjecia bylaby upokarzajaca, i dlatego ten zwyczaj jest bardziej porownywalny do holdu dziecka wyrazajacego milosc do ojca przez podarowanie malego prezentu, niz jako danine tyranii; zulke geschenken – takie prezenty, dikwyls van zoo weinig waarde – czesto tak malo warte, afwyzen iets vernederends – odmowa bylaby upokarzajaca, gewoonte eerder te vergelyken met de hulde van een kind – zwyczaj bardziej porownywalny do holdu dziecka, zyn liefde tot den vader tracht te uiten – wyrazajacego milosc do ojca, aanbieden van een klein geschenk – podarowanie malego prezentu, dan optevatten als schatting aan dwingelandsche willekeur – niz jako danine tyranii).

Maar… aldus wordt door een lief gebruik, de afschaffing van misbruik belemmerd. (Ale… w ten sposob przez mily zwyczaj, zniesienie naduzyc jest utrudnione; aldus wordt door een lief gebruik – w ten sposob przez mily zwyczaj, afschaffing van misbruik belemmerd – zniesienie naduzyc jest utrudnione).

Indien de aloen-aloen voor de woning van den Regent in verwilderden staat lag, zou de nabywonende bevolking hierover beschaamd wezen, en er ware veel gezags noodig om haar te beletten dat plein van onkruid te reinigen, en het te brengen in een staat die met den rang des Regents overeenstemt. (Gdyby aloen-aloen przed rezydencja Regenta bylo w zaniedbanym stanie, okoliczna ludnosc czulaby sie zawstydzona i potrzeba byloby duzo autorytetu, aby uniemozliwic jej oczyszczenie tego placu z chwastow i doprowadzenie go do stanu odpowiadajacego randze Regenta; aloen-aloen – plac przed rezydencja, woning van den Regent – rezydencja Regenta, verwilderden staat – zaniedbany stan, nabywonende bevolking – okoliczna ludnosc, beschaamd wezen – czulaby sie zawstydzona, veel gezags noodig – potrzeba duzo autorytetu, plein van onkruid te reinigen – oczyszczenie placu z chwastow, met den rang des Regents overeenstemt – odpowiadajacy randze Regenta). Hiervoor eenige betaling te geven, zou algemeen als een beleediging worden aangemerkt. (Zaplacenie za to zostaloby powszechnie uznane za obraze; eenige betaling te geven – zaplacenie za to, als een beleediging worden aangemerkt – uznane za obraze). Maar naast dien aloen-aloen, of elders, liggen Sawah's die op den ploeg wachten, of op een leiding die het water daarheen moet voeren, dikwyls van mylen ver… deze Sawah's behooren den Regent. (Ale obok tego aloen-aloen lub gdzie indziej, sa sawahy czekajace na plug lub na kanal nawadniajacy, czesto oddalony o mile… te sawahy naleza do Regenta; naast dien aloen-aloen – obok tego aloen-aloen, Sawah's die op den ploeg wachten – sawahy czekajace na plug, leiding die het water daarheen moet voeren – kanal nawadniajacy, mylen ver – oddalony o mile, Sawah's behooren den Regent – sawahy naleza do Regenta). Hy roept, om zyn velden te bewerken of te besproeien, de bevolking van gansche dorpen op, wier eigen Sawah's evenzeer behoefte hebben aan bearbeiding… ziedaar het misbruik. (Wzywa on ludnosc calych wiosek do pracy na swoich polach, ktore rowniez potrzebuja uprawy… oto naduzycie; roept om zyn velden te bewerken of te besproeien – wzywa do pracy na swoich polach, bevolking van gansche dorpen – ludnosc calych wiosek, Sawah's evenzeer behoefte hebben aan bearbeiding – sawahy rowniez potrzebuja uprawy, ziedaar het misbruik – oto naduzycie).

Поделиться:
Популярные книги

Бастард Императора. Том 2

Орлов Андрей Юрьевич
2. Бастард Императора
Фантастика:
фэнтези
попаданцы
аниме
5.00
рейтинг книги
Бастард Императора. Том 2

Мастер 3

Чащин Валерий
3. Мастер
Фантастика:
героическая фантастика
попаданцы
аниме
5.00
рейтинг книги
Мастер 3

Проданная Истинная. Месть по-драконьи

Белова Екатерина
Любовные романы:
любовно-фантастические романы
5.00
рейтинг книги
Проданная Истинная. Месть по-драконьи

Идеальный мир для Лекаря 11

Сапфир Олег
11. Лекарь
Фантастика:
фэнтези
аниме
5.00
рейтинг книги
Идеальный мир для Лекаря 11

Черный Маг Императора 10

Герда Александр
10. Черный маг императора
Фантастика:
юмористическое фэнтези
попаданцы
аниме
сказочная фантастика
фэнтези
5.00
рейтинг книги
Черный Маг Императора 10

Попаданка. Финал

Ахминеева Нина
4. Двойная звезда
Фантастика:
городское фэнтези
аниме
фэнтези
5.00
рейтинг книги
Попаданка. Финал

Измена. Право на сына

Арская Арина
4. Измены
Любовные романы:
современные любовные романы
5.00
рейтинг книги
Измена. Право на сына

Потусторонний. Книга 2

Погуляй Юрий Александрович
2. Господин Артемьев
Фантастика:
фэнтези
попаданцы
аниме
5.00
рейтинг книги
Потусторонний. Книга 2

Жена неверного ректора Полицейской академии

Удалова Юлия
Любовные романы:
любовно-фантастические романы
4.25
рейтинг книги
Жена неверного ректора Полицейской академии

Потомок бога 3

Решетов Евгений Валерьевич
3. Локки
Фантастика:
аниме
фэнтези
5.00
рейтинг книги
Потомок бога 3

Чапаев и пустота

Пелевин Виктор Олегович
Проза:
современная проза
8.39
рейтинг книги
Чапаев и пустота

Книга 4. Игра Кота

Прокофьев Роман Юрьевич
4. ОДИН ИЗ СЕМИ
Фантастика:
фэнтези
боевая фантастика
рпг
6.68
рейтинг книги
Книга 4. Игра Кота

Газлайтер. Том 1

Володин Григорий
1. История Телепата
Фантастика:
попаданцы
альтернативная история
аниме
5.00
рейтинг книги
Газлайтер. Том 1

Паладин из прошлого тысячелетия

Еслер Андрей
1. Соприкосновение миров
Фантастика:
боевая фантастика
попаданцы
6.25
рейтинг книги
Паладин из прошлого тысячелетия