Новая зямля (на белорусском языке)
Шрифт:
– Табе чаго тут?
– запытаўся,
Сярдзiты, поўны нецярпення.
– Наконт зямлi: вось i прашэнне,
Гаворыць дзядзька так салодка,
Як толькi можна, ды каротка
Яго чыноўнiк злы спыняе:
– Не важна справа, пачакае;
Прыйдзi сюды праз тры гадзiны!
Ўздыхнуў Антось ад той навiны.
"Ось дзе выжыга! ось бiзун,
Бадай цябе забiў пярун!
Чакай дабра ты ад хамулы,
Няхай табе дасць Бог тры скулы!
Няхай
Як водзiш ты за нос другога!"
I як нi кляў ён гэту п'яўку,
Ды мусiў даць рубля за спраўку.
XXIX. НА ЗАМКАВАЙ ГАРЫ
– Ну, што ж?
– пытае дзядзька Грышку.
Хiба дзе выпiць па кiлiшку
Ды падкрапiцца б мала-мала?
Я з дому ўзяў кавалак сала,
I хлеба ёсць крышан са мною,
Чаго ён сохне сiратою?
– Падмацавацца б не мяшала,
Бо ў жываце штось заспявала,
А нашча чарачку кульнуць
Усё адно што ў рай зiрнуць.
Сябры ўстаюць, iдуць спавагу
I на прашпект нясуць сярмягу,
Дзе панства ўсякага багата
Iдзе i едзе, як у свята.
I скуль набралiся яны?
I ўсё важнецкiя паны,
I так адзеты, так убраны,
Што той Ракоўскi надзiманы
Няхай яго там возьме боль
У параўнаннi з iмi - ноль
Ну, проста так, звычайны Лыска:
I не стаяў каля iх блiзка!
Зiрнеш i ўнiкнеш: прад табою
Мо князь з графiняю якою!
Так далiкатна спацыруюць
I не гавораць, а варкуюць!
Або спаткаеш генерала,
Яго ўся Вiльня, пэўна, знала:
У медалях уся грудзiна!
I што за погляд! што за мiна!
Ну ж i паноў! не дай ты Божа!
Антось стрымацца ледзьве можа
Няхай iм дрэннае прыснiцца,
Каб тым панам не пакланiцца.
Ды Верас з дзядзькi тут смяяўся.
– Ты не ўважай, што ён убраўся,
Гальштук павесiў i манiшку,
А каб раздзець яго, брацiшку,
То пэўна ходзiць без кашулi,
На ланцужку - кусок цыбулi.
Па вiду пан i ходзiць панам,
А спiць напэўна пад парканам,
Таго й глядзiць, каб што ўварваць...
Такiх паноў - хоць гацi гаць!
Чым болей дзядзька разглядаўся,
Ён тым мацней тут захапляўся.
Якi тут рух i беганiна!
Як ззяюць вокны магазiнаў!
I колькi тут дабра, багацця!
А колькi слёз у iм, пракляцця?
Якiя брычкi i карэты!
А для каго ўся роскаш гэта?
Антосю стала чагось смутна.
Цi гэта роскаш так атрутна,
Што голас зайздрасцi ўзбудзiла
I свой адбiтак палажыла?
Цi то пратэст, бунт процiў здзеку,
Якi пануе
I дзелiць люд на дзве галiны,
На дзве няроўныя часцiны:
На багачоў i на галоту?
Адным - сланяцца каля плоту
Сваiх задворкаў цёмна-брудных
У мыслях-думках шэра-будных,
Жыць у гразi, хадзiць сляпымi
Ў iмгле пустой i ў едкiм дыме,
Цярпець пакорлiва, малiцца
I з гэтай доляю гадзiцца,
А ўсе надзеi на збавенне
I на канец таго мучэння,
Якi настане ўсё ж нарэшце,
На той бок смерцi перанесцi!
Другiм - тут рай i панаванне
I ўсiх дабротаў спажыванне.
Ты iм служы, ты iм працуй
I нейкi страх прад iмi чуй.
– Ото, брат, горад! от дамiшчы,
Ото дзе сыпалi грашышчы!
Якiя вежы i касцёлы!
Як толькi iх трымаюць долы!..
Зiрнi, зiрнi: гара якая!
На ёй i будка цагляная...
Ото б адтуль зiрнуць на горад!
Забыўся дзядзька i пра голад
I падбiвае сябра Грышку
Ўзысцi на тую гару-вышку.
Яна так пышна, так высока
I так ласкае тваё вока!
А гэты скат такi зялёны!
Там каштаны, там лiпы, клёны
Глядзяць здалёк адным кустом,
Адным вялiзарным шатром.
Прашпект, касцёл сябры мiнулi
I ў сквер зялёны павярнулi.
Ў цяньку развесiстых галiнак
Дарожкi ўюцца мiж раслiнак,
Такiя чыстыя, аж мiла.
I люду мноства тут хадзiла,
Найболей моладзь гарадская,
Ды худасочная, благая,
Ўсё панiчы-зухi, паненкi,
А станiк iх, бы ў восак, ценкi;
Iдуць, шнуруюць па дарожках,
А чаравiчкi на iх ножках
Так i паскрыпваюць, спяваюць,
Нiбы капыцiкi мiльгаюць;
Iдуць, спусцiўшы вачаняткi,
На погляд цiхi, як ягняткi.
А панiчы снуюць стрыжамi,
Ў паненак цэляцца вачамi,
Так от i льнуць, як рой да грэчкi,
Як матылi на тыя свечкi.
На доўгiх лаўках пажылыя
Сядзяць паны, як бы святыя,
Багата ўсе яны адзеты,
Чытаюць кнiгi ды газеты.
Антось на ўсё глядзiць уважна,
I сам iдзе ён трохi важна,
Крыху асвойтаўся з панамi,
Iдзе, пагруквае нагамi.
Сябры тым часам сквер мiнулi,
Налева ўгору павярнулi;
Тут з будкi стораж iх спыняе:
– Куды йдзяце?
– сяброў пытае.
– Куды ж? на гору, ёсць вядома.
– А цi вам правiла знаёма,
Што безбiлетным ход запынен?
Хто йдзе на гору, той павiнен
Бiлет купiць на права ўходу.