"Русская Ганза". Жизнь Немецкого подворья в Новгороде, 1346–1521 годы
Шрифт:
Олдермены, мудрейшие и все немецкие купцы в Новгороде.
Den erwerdighen heren Borgemesten und Raedmsnne der statt ho Revele komme desse breef detutur.
Unsen fruntlichen grot und wes wy gudes vormoghen. Ersamen leven vrunde, wy bidden jw to weten, dat wy den bref wol vornomen hebben, den gy uns santen van der negesten dachfart van woldemer, de gescr(even) was an deme negesten sundaghe vor sunte Pauwels dache syner bekeringe; deme wille wy gerne volghen, dar beste, dat wy moghen. Vortmer so wetet, leven vrunde, dat hir is en gezelle van duffte weghen vorvluchtich geworden, und he is by nachtiden ouer unse planken gevallen, und he is geheten Hinrik Busschon und wes wy vorvaren kunden, dat erne to horde, dat hebbe wy hir bekumert to sunte peters behoff und des doch nicht also vele en is. Dyt scryve wy jw hir umme offte he dar queme in juwe stede, so wete gy sin recht wol. It(em) wetet, leven vrunde, dat wy wol vornomen hebben bede van dutschen und van russen, dat waraftich is, dat kopenschopp bynen kort gevallen is in den Steden sunderliges to der narve, und dat dar de duschen van den russen hebben untfangen was, und de russen solen van den duschen to Revale to vorjaren dar soit weder vor untfan. Hir mysdunket deme kopmanne to male sere dar ane, und meynt, dat et deme kopmane enteghen sy, na den male, dat gy uns gescreven hebben, dat men anders nicht kopslagen en sole, dan rede umme rede. Und dysses breves gelyk hebbe wy enen gescr(even) an de heren van der Ryghe und enen an de heren van Darpte. Syt deme allenmechtighe gode bevolen over uns tho bedene. Ghescr(even) to nouwerden des sundach vor mydvasten anno xiiij — c xviij.
Olderlude unn wysesten unn de ghemene dusche kopman to nouwerden.
Купцы
29 июня 1421 года.
Опубл.: HR 1. Bd. 7. № 312.
Почтенным господам, бургомистрам и ратманам города Ревеля, да придет это письмо с выражением почтения.
[Примите] прежде всего нашу преданную службу. Любезные господа, да будет вам известно, что в воскресенье в канун дня святой Марии Магдалины новгородцы с веча послали на подворье и потребовали нас сию же минуту к себе на вече, дабы держать ответ по одному делу, и взяли десятерых, чтобы посадить в тюрьму, из-за имевшихся у них писем. Этого они уже давно желали, но ныне это случилось из-за писем, которые Ганс фон Зон-дерн поручил брату нашего банщика (stovenmans) для переправки их в Нарву. По дороге туда его вместе с ними перехватили и доставили назад в Новгород; письма новгородцам перевели, и все, что в них значится, они восемь дней перетолковывали на свой лад; мы заслушали переведенные письма на вече и поняли, что в них нет ничего такого, из-за чего можно было кого-либо лишить жизни или чести; они же из-за этих писем повесили курьера (brefvorer) вечером дня святой Марии Магдалины на воротах перед Немецким двором. И особо опасаться надо за Ганса фон Зондерна, поскольку мы еще не знаем, что они хотят с ним сделать из-за этих писем, ведь они так жестоко и позорно казнили русского и заставили молодого Ганса стоять перед подворьем, когда того вешали. Дай Бог, чтобы они не покушались на его жизнь, поскольку она под большой угрозой. И хотя об отправке этих писем Гансом фон Зондерном нам было совершенно неизвестно, они держат 11 человек в железах, и мы не знаем, как они хотят обойтись с нами, кто все еще заперт на подворье, и можем ли мы выйти под поручительство. Затем да будет вам известно, что русским [новгородцам] разрешено отстраиваться в Нарве и в Пскове и торговать, и торговлю там можно вести, чего давно не существует для нас и для всего [немецкого] купечества. И потому мы просим вас, любезные господа, оказать милость и поразмыслить о том, что, если они [новгородцы] будут возвращаться с обилием товаров, придется долго ожидать, чтобы кто-либо еще такое имел. Ничего другого в настоящее время у нас нет, но окажите милость и не забывайте про нас. Подобные письма мы написали также в город Дерпт. Пошли вам Бог здоровья на долгие времена. Писано в день святой Марии Магдалины в год Господа нашего 1421.
В нашем присутствии молодые люди, ныне находящиеся в Новгороде.
Den ersamen hem borgermeysteren unnd ratmannen der stad to Revalle kome desse bref mit werdicheit.
Unsen willigen denst to vorn. Leven hern, iwer leve bidde wi to weten, dat des sondages vor sente Maria Magdalenen sanden de nouwerders ute den dinge up den hof unnd eschoden uns altomale vor sik in dat ding, dar boeten de saken wolden unnd nemen x van den brife, de se hebben, wolden de satten se int ysenn isliken by sik mit den bodelen. Desses hebben se lange willen gehat, men nu vormede et sik umme breve willen, dar Hans van Sunderen to gewinnen hadde, unses stovenmans broder, de salde se ut gevort hebbe to der narwe. Dar wart he under wege mede borgrepen unn wart wedder to Nouwarden gebracht unnd de breve worden den nouwarders ut getolket unnd al dat dar inne stont, dat kerden se act dage jo doch so horde, wi den utgetolkeden bref lesen in deme dinge unn kunden, dat nicht jnne merken dar iemande umme mit gelike lislos ofte erlos mochte werden. Umme desser breve willen hengen se den brefvorer an sente Maria Magdalenen avende vor der Dudeschen hof an de porten und dat sere to bevurchtede is umme Hans van Sundern, wentte wi noch nicht en weten, wat se bi em don willen umme der breve willen sint den male, dat se den russen so strenge unnd honliken gerichtet hebben unnd se leten Hanses jungen ok halen van den hove er se den russen hengen, god dar vor sy, dat se se an den live nicht en argen, wente dat is in grote varen unnd dat hans van sundern desse breve ut sande, dat was uns alle unwitlik, aldus hebben se xj in den ysern und wi weten nicht, wat se bi uns don willen, de noch besloten sin up den hove unn dar to moten up de hant gan. Vortmer moge gy weten, dat de russen vorlof hebben to bawende tor Narwe unn to Pleskowe kopslagen unnd sal de kopenschop dar wesen, dat en is vor uns nicht unnd ok up de lenge vor den gemenen kopman. Hiir umme bidde wi iw, leven hern, dat gy wol don unnd sin hiir inne vorseen, wente werden se wedder vul gudes, dat sal lengen warten, dan iemande mot hevet. Anders nicht to dessen tiden men dot wol unde vorgetet io unser nicht. Unnd desses breves gelik hebbe wi ok gescreven an de stat to darpte. God spare iw gesunt to langen tiden. Gescreven an sunte Maria Magdalenen dage int iar uns(es) hern xiiij unnd xxj.
Bi uns jungen luden nu to der tiid to Nouwarden wesende.
Купцы Немецкого подворья сообщают ревельскому городскому совету о продолжающихся конфликтах из-за коротких поставов; спрашивают о вероятности возвращения задержанных в Ливонии новгородских купцов; пишут о тяжелом финансовом состоянии подворья; передают намерение священника церкви святого Петра уехать из Новгорода и его требования по выплате жалования.
15 января 1422 года.
Опубл.: HUB. Bd. 6, № 413.
Почтенным господам, бургомистрам и ратманам города Ревеля, да придет это письмо с выражением почтения.
[Примите] прежде всего наш дружеский привет и добрые пожелания. Почтенные любезные господа и наилучшие друзья, да будет вам известно, что мы тут претерпеваем множество неприятностей и нападок из-за коротких лакенов, как купцы вам о том уже писали, поскольку лакены имеют неравную длину, в особенности среди томеских, которые длиной то 42 локтей, то 44, а в некоторых случаях 46, даже меньше или больше. И потому сообщество русских купцов (menhext der russchen koplude) [настроено] против нас, и они требуют и хотят, чтобы сукно имело установленные 50 локтей и не менее, и говорят, что это составляет 5 мер (букв.: веревок) святого Иоанна [64] , как, по их словам, определено в старинном крестоцеловании, и потому тот, кто нынче здесь [короткое] сукно продает, должен быть готов к тому, что на другой же день его призовут [к ответу] и он должен будет предстать перед судом. И еще, дорогие господа, русские много раз спрашивали о своих плененных собратьях, прибудут ли они в обещанный срок, и кто-нибудь из нас успокаивает их добрыми словами так хорошо, как только можно. И мы опасаемся, что, если те не прибудут в оговоренный срок, они [новгородцы] станут нападать на нас еще ожесточеннее. Потому-то, любезные господа, в связи с этим всем нам желательно, чтобы вы оказали милость, позаботились о нас в этом деле, написали нам о вашем желании и поскорее дали добрый ответ. Далее: поскольку святой Петр из-за подворья погряз здесь в больших долгах и происках, он день за днем просит свое серебро и очень хочет его иметь. И еще: священник, который здесь пребывал второй год, очень опасается неприятностей для себя, ежели русские не прибудут к Пасхе, какие он здесь уже имел летом, когда пребывал в такой же опасности и нужде, и, поскольку ему не выплачивают жалование, он хотел бы также получить свое серебро. И еще: хофескнехтом здесь является Ганс Липпе, который находился тут, как известно, целый год, и он пригласил сюда за плату священника и должен заплатить около 10 серебряных гривен, и он [священник] не имел дохода с купцов. Во всех этих делах
64
Эталон для измерения длины сукна, хранился в церкви Ивана на Опоках.
Предстоятели, мудрейшие и все купцы, ныне пребывающие в Новгороде.
Den ersamen hern borgermesteren unde raatmannen der stad Revalle kome dess(e) breff mit werdicheit.
Unse vruntliken grote unnd wes wi gudes vormogen tovom. Ersamen leven hern unnd besundergen guden vrunde, jwer leve, wi bidden to wetende, dat wi hir vele ungemakes und vordretes hebben umme korte willen der lakene, also iw ok wol er van hir is gescreven van deme kopmanne, wente de lakene holden ungelike lang, sunderlinges van den tomaschen, de holden en dels xlij eilen en del xliiij unn ok ens dels to xlvj eilen unnd benedden myn unn mer. Hiir umme so is uns de menheit der russchen koplude enjegen unn esschen und willen hebben, dat de lakene holden scolen to 1 eilen unnd nicht myn, und seggen, dat sin v repe sente johannes, also scolet stan in der olden crucekussinge, na deme alse se seggen, unnd de dalinge hir en laken vorkopet, de mot sik des vormoden, dat he des anderen dages geladen werde und mote kornen vor gerichte. It(em), leven hern, so hebben de russen vels fragendes umme ere gevangenen brodere, ofte se ok werden kornen uppe de tid, de en gelovet is, und en iewelik van uns leghet se uf mit guden worden, so men best kan, unnd wi bevruchten uns, weret, dat se up de tid nicht en quemen, also en is gelovet, dat dar en ergher mochte invallen. Dar umme dot wol, leven hern, wente wi des gemeenlike sin begerende, dat gy uns hir ane willen besorghen unnd scriven uns hir jnne jwen willen unnd mit den ersten en gotlik antwerde. Vortmer so is hir sente peter van der hove wegen in groter schult unn macharie, manet alle dage umme sin sulver unnd hadde dat gerne. It(em) de prester, also he hir heft gewest int andere jar unnd sik ok sere alsodanes ungemakes is bevruchtende, oft de russen to paschen nicht en quemen, also he hir to somere hadde, also dat he hir in alsodaner vare node wolde wesen, unnd en hevet noch nicht upgebord unnd hadde ok sin sulver gerne. It(em) so is hir hanz lippe des hoves knecht, de hevet hir en hart jar gehat, also dat wol merkl(ik is), unnd heft hir den prester vorlecht mit der koste unnd is wol X stucke sulvers to achtere unnd hevet nen vordel gehat van deme kopmanne. In allen dessen saken unnd punten sy wi begerende, dat gi wol willen don unnd screven uns en gotlik antwerde, wo wi hir inne des besten scolen ramen, dar wille wi uns gerne na richten. Anders nicht to dessen tiden. Dess(es) breves gelik hebbe wi gescreven den ersamen hem tor Rige unn to Darpte. Deme abweldigen gode syt bevolen, de jw in salicheiden spare to langen tiden. Gescreven to Nowgarden, des donerdages vor sente Antonius dage int jar uns(es) hern xiiij — c xxij.
Vorstenders unnd wisesten unn gemeyne kopman nu tor tid to Nowg(arden) wesende.
Купцы Немецкого подворья сообщают ревельскому городскому совету, что два немца, которые вели торговлю с одним литовцем, были брошены русскими в тюрьму, а затем отпущены хофескнехту на поруки; новгородские власти пресекают торговлю ганзейцев с литовцами; немца, имевшего ссору с русским, обвинили в воровстве и оштрафовали, и штраф оказался гораздо более высоким, чем тот, который налагается за такой же проступок на русских.
12 февраля 1424 года.
Опубл.: HR 1. Bd. 7. № 637. S. 434–435; LEKUB 1. Bd. 7. № 80. S. 64–65.
Почтенным господам, бургомистру и ратманам города Ревеля, да будет передано [это письмо].
[Примите] наш дружеский привет и добрые пожелания. Почтенные, любезные господа, извещаем вашу любезность, что от русских нам происходит большое обременение, и мы, как вы можете заметить, не можем получить управу по тем делам, о которых сказано ниже. Недавно случилось так, что два немца захотели купить бобровые шкурки у одного литовца, но тут пришли русские, схватили немцев за это и поволокли, будто преступников, сначала к епископу, а затем к тысяцкому. А потом они потащили их к [церкви] святого Иоанна, и туда пришел весь Новгород и особенно купцы, и свершили они над немцами суд, приговорив их к тюрьме. Итак, двух немцев посадили в железа, и они сидели в них целый день с утра, ночь и второй день до обеденного времени, пока [хофескнехт] Ганс Липпе не взял их на поруки, о чем уже сообщалось. Мы два раза были у тысяцкого и искали в том управу, на что тысяцкий ответил нам, что недавние послы, которые здесь побывали, поклялись в том, что все дела будут вершиться так, как идет со старины, и указал, что со старины повелось так, что нельзя торговать с литовцами, и в том они [новгородцы] уступать не желают. Далее: был тут один немец, который задумал обменять деньги у одного русского, и когда русский не отдал ему деньги полностью, немец схватил его за кафтан и захотел вернуть свои деньги; тут русский поднял крик и захотел сбежать с двумя гривнами, крича, что немец-де его обокрал; и русский нашел тому лжесвидетелей и ложным заявлением добился, чтобы тысяцкий наложил на немца штраф, и штраф составил пять гривен за воровство. Похожим образом нами разбиралось дело об избиении еще одного немца, у которого забрали плащ с капюшоном (koghele) и деньги; русский был призван по этому делу к ответу и предстал перед судом; хотя тысяцкий и оштрафовал русского в нашу пользу, тот штраф был не столь велик, как тот, что он наложил на нашего собрата. И такая несправедливость в отношении нас творилась в течение этого года много раз. И потому мы просим ваше почтенство позаботиться о купцах с тем, чтобы из-за этой великой неправды с нами ничего не случилось. С тем да будет воля Господня на долгие времена. Писано в год Господа нашего 1424 в субботу перед днем святого Валентина.
Олдермены, мудрейшие и все купцы, ныне пребывающие в Новгороде.
Den erwerdeghen hern, borghermest(eren) unde ratmannen der stat Reevele de(tur).
Unsen vruntliken grote unn wes wy gudes vormoghen. Ersamen leven heren, wy don juwer leve to wetende, dat de russen uns grot overlast doet, unn konen ghen recht bokruden, alzo gy wol merken moghen in dessen saken, de hir na schreven stan. Int erste zo weren twe dudesschen, de wolden beversterte kopen van eneme lettouwen; dar quemen der russen unn grepen de dudesschen over desser zake unde slepeden se in dat erste vor den bisschop unn vort vor den herteghen, ghelik missededers. Unde voit zo slepeden se in dat zo vor sunte Johanse; unn dar quam gans ni(m)en Nouwerde, unn sunderliges de koplude, unn gheven en recht over de dudesschen, dat men se in dat izeren setten solde. Alzo worden de twe dudesschen in dat izeren ghesaat unde seten dar van des morghens den dach over unn de nacht, wente des anderen daghes, wente to der midaghes maltid; do nam se Hans Lippe uppe de hant, dat steyt noch alzo. Wy weren to twen tyden vor deme herteghen unn boghereden recht hir over. Do antwerdede uns de hertoghe, de latesten boden, de hir weren, de hadden dar de hant up ghedan, dat men alle dink solde holden, alzo id van oldingghes gheweset were, unn mende, dyt were ok gheweset van oldingh(es), dat men mit den lettouwen nicht kopeslaghen scholde, unn des en willen ze noch nicht steden. Vortmer zo was dar en dudessche, de wolde dennigh(e) wesselen van eneme russen, do en wolde en de russe sin vulle ghelt nicht gheven; do heit ene de dudissche by zineme hoykene unn wolde sin ghelt hebben; do makede de russe en ruchte unn volde en untlopen mid twen marc schin un rep, dat de dudessch(e) hadde ene borovet; dar makede de russe valsche tughe, unn mid valscheme seghende, dat de herteghe enen bref up den dudessche gaf; de bref sprac uppe v stucke unde uppe roff. Des ghelik wedder vor uns ok, dat en dudessche gheslaghen wart; sin koghele unn sin ghelt wart em ghenomen, unn de russe wart na desseme rechte gheladen unn vor rechte vorwunnen; do gaf uns de herteghe enen breff uppe den russen; mer dat was zodane bref nicht alzo, he uppe unsen broder gheven hadde. Unn desses Unrechtes ys uns vele wedder varen van desseme jare. Hir umme bydde wy iuwe erebarecheit, dat gy den kopman hir ane bosorghen, dat uns desses groten Unrechtes nicht an sehe. Hir mede syet gode bovolen to langhen tyden. Gheschreven int jar uns(es) heren xiiij — c dar na in deme xxiiij jare des sunnavendes vor sunte Valetine.