Саллаат уонна таптал
Шрифт:
– Эс, оттон быйыл ??рэх дьылыгар ?лэлээн бара??ын, аны к???н ??рэххин салгыы Хабаровскайдыахтаах эти? дии?
– Оннук этэ да, идэбин сыы?а талбыппын. Билигин оскуола?а уру?уй, ырыа, физкультура уруогун олох улаха??а уурбаттар. Ту?ата суох предмет курдук к?р?лл?р. Ол оннугар ахсаан, физика, нуучча тылын учууталлара ?р? тутуллаллар.
– Ама оннук буолла?ай, учуутал аата учуутал ини… – ийэтэ саарбахтаабыт курдук са?арда.
– Суох, оннук буолбатах… Хас чиэппэр т?м?г?н аайы, педсовекка эн ?рд?г?нэн к?т?лл?р. Ол кинилэр, учуутал о?олоро, хайаан да?аны «отличник», «хорошист» буолуохтаахтар ???.
– Оттон
– Ба?ар, с?п буолуо да?аны… Черчение уруогар биир да?аны черте?ы, дьиэтээ?и ?лэтин, саараама, о?орботох о?о?о «халлаантан» ылан т??рд?, биэ?и туруоруохтаах ???б?н.
– Оттон ону к??эйэн о?орторуоххун?
– Элэ-была тылым б?тэн, соро?ор бэйэм к?м?л???н о?орорум ?рд?нэн, ыал мааны кыргыттара а?а?астык: «Сатаабатыбыт», – диэн баран олороллор. Онтон ол о?олорго хантан ылан сыана туруорабын? Завуч: «Кыайан ??рэппэккин. Хайаан да?аны бу о?о?о ?ч?гэй сыананы туруордаххына табыллар. Оскуола ??рэ?ин быры?ыанын т??эрээри гына?ын дуо?» – диэн бэрт кытаанахтык дьа?айан кэби?эр. Онон б?тэр, хайыаххыный?
– Ээ, оччо?уна эн эмиэ то?о сыананы харыстааты?? Т??рд?, биэ?и туруоран и?иэххин… – ийэтэ кини этэрин улаха??а уурбат курдук, бэйэтин санаатын этэ олордо.
– Дьэ, ити баар, оччо?о то?о мин ??рэтэбин? О?олор син биир «Ырыа, уру?уй, физкультура уруоктарын таах солуута суох ??рэхтэр» дии саныыр буоллахтарына. Ону с?р?н предмеккэ ??рэтэр учууталлара эмиэ итинник сы?ыанна?ар буолбуттарын кэннэ, биллэн туран, бу уруоктары суолта?а уурбаттара с?п да курдук…
Сарсыныгар ?лэ чаа?ын са?аланыыта Эрчим оройуоннаа?ы военкомакка тиийдэ. Сэкирэтээр кыыска туох наада?а кэлбитин этээт, военком хо?угар ааста. Ааны то?суйан и?ирдьэ киирбитэ, а?ам саастаах капитан званиелаах саха ки?итэ остуол ?рд?гэр сытар элбэх кумаа?ыны ?р?-та?нары бэрийэ, сыымайдыы олорор эбит.
– Дорообо, товарищ капитан, призывник Быгаанап Эрчим Петрович диэммин. Повестка туттум, ол эрээри мин бэйэм тылланан туран аармыйа?а барарга бэлэммин биллэрэбин.
Капитан со?уйбут ки?и курдук, эдэр уолу ???эттэн аллара к?р?н ылла уонна ойон турда. Ол кэнниттэн чи?-чи?ник ?ктээн, Эрчим?э чуга?аан кэлэн:
– Дьэ, бу эр ки?и тыла! Маладьыас! Ийэ дойдутун иннигэр аармыйа?а сулууспалыыр – хас биирдии эдэр ки?и ытык иэ?э. Эн бэйэ? тылланан туран, Сэбиэскэй сэбилэниилээх к??стэргэ барарга санаа ылыммыты? олус ?ч?гэй! – диэн илиитин ыга тутта уонна Эрчим?э остуол аттыгар турар олоппо?у ыйда.
– Ба?аалыста, итиннэ олор. Бэйэ? туох ??рэхтээххин, ханна ?лэлиигин?
– Бэйэм Хабаровскайга пединститут икки курсун б?тэрбитим. Билигин тыа сиригэр орто оскуола?а уру?уй, черчение учууталынан ?лэлиибин.
– Эдэр ки?иэхэ бэрт идэлээх эбиккин, аармыйа?а бара??ын сити?иилээхтик сулууспалаа. Т??? кыалларынан ?ч?гэй чааска т?бэ?эн сулууспалыыры? курдук олохтоох военкомат аатыттан ходатайство о?оруохпут. Оскуола?ар тиийээт, аармыйа?а ы?ырыллан барабын диэн биллэр. Уонна ыам ыйын 15 к?н?гэр сулууспалыы барардыы о?остон кэлээр… – дии-дии, капитан ?сс? т?г?л Эрчим илиитин ыгыта тутта.
Эрчим военкоматтан санаата улаханнык к?т???ллэн тахсыбыта: «С?пк? бы?аарынным бы?ыылаах. Аармыйа?а син биир сулууспалыахтаахпын, «арыый эдэр эрдэхпинэ» сулууспалаан кэлэрим ордук буолсу. Уонна оскуола?а ?лэлиири олох испэр киллэрбэтим, эрдэсылла идэбин уларыттахпына табыллыы?ы. О?о
Эрчим итинник иирбэ-таарба санаалаах орто оскуоланы б?тэрэн баран бииргэ ?лэлээбит худуо?унньук уолаттарын мастарыскыайдарыгар тиийдэ. Оройуоннаа?ы культура дьиэтин биир т?гэх кэ?эс со?ус хоско тиийэн киирбитэ, Никандрдаах Виталий бэ?э?ээ??и к??стээх а?ылык кэнниттэн сирэй-харах м?лт??н, арбы-сарбы буолан олороохтууллар эбит. Кинини к?р??т:
– Оок, бырааппыт Эрчим уолан барахсан, хата бэйэтинэн тиийэн кэллэ. Дьэ бу убайдары? ?л?тт?р?н арыычча олоробут, т?б? ыалдьан айар ?лэ иэйиитэ кыайан киирбэт. Уон биир чаа?ы кэтэ?эбит. Хайа, учуутал ки?и, харчы? хачыгырас буолуо? Убайдаргын абыраа… – диэн ?р? к?т? т?ст?лэр.
Эрчим кинилэри кытары бииргэ ?лэлээбит буолан, билигин хайдах арыгыга ?л?тт?р?н иэдэйэн сылдьалларын билэр б???т?. Уон биир кэнниттэн «?ч?гэй» ма?а?ыын а?ылынна?ына, кыратык «тэп» гыннараат, убайдара чахчы айар куттара а?ыллааччы. Хайа да бэйэлээх ?лэни начаас икки ардыгар судур?аччы тардан уру?уйдаан кэби?эллэрин элбэхтэ к?рб?тэ. Чахчы айыл?а биэрбит талаанын ситэ ту?аммакка сырыттахтара, «абаа?ы» а?ыгар ыллартаран.
– Убайда-ар, бырааккыт аармыйа?а баран эрэр. Аны а?ыйах хонугунан уолгут Сэбиэскэй Аармыйа саллаата буолан, со?уруу хайа эрэ киин куоракка строевойунан хааман чиккэ?нэтэ сылдьар буолуо?а.
– Оо, дьэ хата бу ?ч?гэй сонун эбит! Эрчим, оттон к???н ??рэххин салгыы барыахтаах эти? дии?
– ??рэх ханна да куотуо суо?а, аармыйа да?аны кэнниттэн кэлэн салгыы ??рэниэххэ с?п. Ол эрээри бэйэм то?о эрэ учуутал ?лэтин с?б?лээбэтим, ба?ар, идэбин уларыттахпына да к???л?м.
– Бырааппыт булан сылдьыа?. Оттон со?уруунан, хотунан сырыы б???т?н сылдьыбыт ыччат буолла?ы? дии. Нууччалары кытта уопсай тылы ба?ас булары? буолуо.
– Би?иги ки?ибит ?л?н-охтон биэриэ суо?а, оттон о?о эрдэ?иттэн манна уулусса оскуолатын барбыт ки?и иннин к?р?н???э. Хата уолбут аармыйа?а барар проводина?ын убайдаргыттан са?алаа… Би?иги кырдьа?ас саллааттар буоллахпыт дии… Молодой, черпак, дембель диэн кэрдии?и барытын боруобалаан ааспыт дьон! – Виталий эдэр уолу кыратык дэбдэтэн биэрдэ.
– Убайдарбар а?алан б???т? буолла?а, бэйэм испэппин бэркэ билэ?ит. Сотору ма?а?ыын а?ылынна?ына, кэ?иилээх кэлэ сылдьыа?ым. Биир сыл бэркэ тапсан ?лэлээбиппит, убайдарбыттан элбэххэ ??рэммитим. Ону умнубаппын… – диэн этээт, Эрчим тахсан барда.
Маай быраа?ынньыктарын кэнниттэн Эрчим дириэктэрин к?р?стэ.
– Эрчим Петрович, истэн-билэн олоробут, – Владимир Александрович, уол биэрбит повесткатын к?р?-к?р?, кэпсэтэ олордо. Ол кэнниттэн профком бэрэссэдээтэлин Назаровы ы?ыртарда.