Санатыма дуу, ааспыты…
Шрифт:
Бу санаатаына, Аппырыыс диэн аат киниэхэ имитэ ырааппыт эбит. Арааа, оо ииттэн уолланан, онтулара улаатыыта бадахтаах этэ. Бука, оччолорго с-трт саастаах бэдиктэр буолуохтара ээ, уолларын кытта бииргэ оонньуур оолор Хабырыыс Дьгрэбис Маппыайабы, ыык-ээх суох, быата бэйэлэрин тылларыгар олордон «Аппырыыс рэбис Ыайап» диэн ааттаан кл б буолбуттааа. Бастаан утаа Аппырыыс рэбис аатыран, киэ эйгээ саа биллибит кии, сыллар аастахтарын аайы, улам эргэрэн диэбиттии, били аата кылгаан, сыччах Аппырыыа эрэ хаалбыта кытта быдан ырааттаа эбээт. Билигин дьон сурукка киирэр аатын билэллэр эрэ, суох эрэ, саарбах.
Ааспыты эргитэ санаан оонньор сылаастык, бытыгын аннынан кистээн мчнээн ылла. Оолор барахсаттар аанньал тээ дьон буоллахтара, санаабыттара тастарыгар, крбттэрэ харахтарыгар…
– Аппыйыыс
– Бай, Миичэ, кимнээий ол? – оонньор туоуласта, туруон эрдэттэн ыарыраата.
– Эээ, билбэтим ээ, оннооой бу биэйбит кэмпиэттэйэ хайдах эйэ, бииэнин куйдук буолбатах. Кй эйэ, – дии-дии, хайыы-йэ эмэн ыраатыннарбыт минньигэин буордаах илиитинэн ороон, оонньор ытыыгар соотохто ууран биэрдэ, тп-тгргнэн кылап-халап крд.
– Ээ, мин да тугун билиэмий, ас курдук ас ини, доор. Мэ-мэ, сиэ мантыккын, мин тииим суох, – диэн оонньор уолчааа тттр уунна, мичээрдээн эрэ кэбистэ.
Баабыллай баара Миичэтин иннигэр быа тстэ, эээ оонньор кыра крдьэх саа кэтит баппаайыттан ким хайа иннинэ сып гыннаран, айаар укта. Онтон уордайа охсубут уол, доорун иэстэээри эккирэтэн, били мас атын кымньыылаан, сыыры танары дьиэлэрин диэки иккиэн сырса турдулар…
Аанчык бгн бырааска бара сылдьан дьинээхтик биллэ – кини ыарахан буолбут. Кыыс олус диэн рдэ. Кырдьыга, маннык эмискэ хат буолуом диэн кппэтээ да, ыраламматаа да эрээри, эдэр баайы быраас кыыс эмискэ:
– Мин кррбнэн, ыарахан буолбуккун, 4–5 нэдиэлэни туруорабын, чахчытын УЗИ оордоххо билиэхпит. Ээрдэлиибин дуу, эрдэ диигин дуу? – диэбитигэр соуйан олоро биэрбитэ уонна сирэйэ кып-кыыл буола тэтэрбитэ.
Дьахтар аймах быа ааспатах эрээри, хаан да хайгыы-сбл крбт уустук-олуона остуолугар тахсарыгар мааын олус кыбыстыбыта билигин тоо эрэ ааан хаалбыта. Арай тстэригэр, хантан кэлэ охсубута буолла, биир кэм ип-итии хаан кутуллан киирэн сс эбии долгуппута. Онто сирэйигэр кытта тиийэн кыыс кып-кыыл буолбута. Срээ битигирэччи тэппитэ, тута иигэр туох эрэ олус кнд, сыаналаах тааастаммыт курдук санаммыта.
– Махтанабын, ээрдээр. Суох-суох, эрдэ буолбатах, саамай табыгастаах… – диэбитэ эрээри, Аанчык салгыы ситэри эппэтээ.
Кнтрк рдк остуолуттан, тымныы тимир ктэлгэ тирэнэн, бэркэ сэрэнэн тсптэ, тиэтэлинэн танан барбыта.
Халаатын быакаччы курдаммыт быраас кыыс бэрт рйэхтик эрэиинэ бэрчээккилэрин тыастаахтык турута тыытан устуталаабыта, туох эрэ суурадаыннаах ииккэ бырахпыта, ыга хаппахтаабыта: «Ол аата ийэ буолабыт, сотору учуокка туруохпут уонна бииргэ кэтэниэхпит, кэлиэхтээх киибитин ктхпт», – диэн уураахтаабыта. Кини истиник мичээрдээбитэ уонна кумааыга ийэ буолуохтаах эдэр дьахтар тугу толоруохтааын, тутууохтааын сиилии суруйа олорбута.
Аанчык быраас кыыстан тугу эрэ чгэйи бэлэхтэппиттии санаан ылбыта. Ол иин буолуо, кумааыга тиэтэллээхтик сыр-сыр тыаыыр уруучука тбт кытта кини дьылатыгар кыттыгастаах курдуга. Мантан ыла кыыс соотох бэйэтэ аны иккиэ буолбуттарын туоулаабыт бастакы суруйуу кини уйулатыгар итинник дириник хатаммыта.
Крдрн тахсан, сатыы олорор уопсайын диэки хаампыта. Соуччу сонунтан мттбтэ дьэ арыый ааан, арааы эргитэ санаан барбыта. Дьиктитин, кини киини йдр буолуоуттан соотох бэйэтэ сотору баайы иккиэ буолуохтара баар ээ. Эс, тоо иккиэ эрэ буолуой? Кини, Аанчык таптыыр уолун Толигы кытта лэр дии, оолорун олус ктхтэрэ, таптыахтара. Кыыс буоллаына т-маас Толя курдук кыраыабай, ыраас сэбэрэлээх буолуо. Оттон уол буоллун? Оччоо, оччоо… Аанчык бэйэтин курдук бэрт номоон, ис киирбэх да буоллун ээ. Соннук, кыыс булгуччу Толяа маарынныан наада эбит, нааа кэрэ, нарын буола улааттаына, дьон бары хайгыы, с, мичээрдии крхтэрэ турдаа. Кинини куруук р-кт арыаллыа, дьоллоох-соргулаах эрэ дьон тулалыа. Оттон уол ийэтин курдук дьннэээ саамай сп, кииэхэ барытыгар харахха быраыллара булгуччу буоллаай? Син биир сириллэн туора да крлл
Итинник баламат санаатыттан иигэр бэйэтэ да кыбыстан, Аанчык иийэ-бгэ охсон, бэйэтиттэн бэйэтэ кнн, салгыы тугу да ыраламмат буола сатаата. Бэйи, киээни ктххэ, Толя рээ бттэр эрэ ууо суоа, булгуччу кэлиээ. Оччоо Аанчык сэрэнэн эрээри, эмиэ соуччу баайытык бу сонунун быктарыа. Оо, т эрэ рэр, уол кинини эмиэ олус таптыырын, кн аайы эппэтэр да, срэинэн сэрэйбитэ ыраатта. Оччотугар оолоноллоро кинилэр иккиэннэрин дьоллоро буоллаа…
Кыыс уопсайыгар кэлэн суунна-тараанна, ааата уонна лэтигэр барардыы ооунна. Кини бу Оо дьиэтигэр лэлээбитэ хайыы-йэ сыл ааарыттан орто. Хоугар иккиэлэр эрээри, анарааы кыыа уоппускатыгар дойдулаабыта ыраатта, сотору кэлиэхтээх. Ол кэмэ Аанчык бэйэтэ олордо. Кырдьыга, соотоун буолбатах, кэлэ-бара Толик хонуктуур буолбута син ырааттаа.
лэлиир сирэ ырааа суох, субу уопсай кэтээр турар аныгылыы мааны ооуулаах, соторутааы тутуу дьиэ. Оолоро да диэн, эрэйдээхтэр бары быыкаалар, кини блр србэ биэстэр. Аанчык манна кн лээ киирэригэр кслэрэ эмиийдээх эрэ этилэр. Быраыллыбыт, сириллибит барахсаттары бытыылкаттан суосканан аатар кини соруга этэ. Сууларын уларытан, сууннаран-ыраастаан, саалыы суулаан оронноругар сытыарар. Кими эрэ эмкэ илдьэр, кими эрэ уйатын туорайыгар ыйаммыт тыаыыр оонньуурдарын сахсыйан саарата сатыыр. Ол икки ардыгар хайаларын эрэ эмкэ, массаж хоугар таар, атыттарын тттр аалар. Сытар ооо илиитэ хаан да киилии тиийбэт, биир кэм массыына курдук хаба тардан ылар – срэр, ылар – суутун уларытар, ылар – аатар, ылар – эмиэ тттр сытыарар.
Эрэй диэтэи, ити хас биирдии хамсаныыта, ол аата лэтэ, оолор эрэйдээхтэр ытабылларынан доууолланар. Ким эрэ ыырар, сэргиир, ардыгар эмиэ да кыыырар курдук ытыырын Аанчык аны арааран билэр буолбута. Инньэ да гыннар, хайыай? Србэ биэс кырачааа соотох ийэ буолар нааа уустук. Дьиэр, этээтэ буоллар, хас биирдиилэрин трппт ийэ бэйэтэ чк, кн быа ббэйдиир аналлаах этэ. Кини икки илиитэ итиччэ элбэх ооо, хайдах да гын, син биир тиийбэт. Кып-кыра барахсаттар тот эрэ буолалларын хааччыйар кыахтаах. Сорохтор, сууларын уларытааккын, сонно илиттэхтэринэ да, аныгыскы уочаракка, Аанчык хаан биир-биир барыларын бтэриэр диэри, сыталларыгар эрэ тиийэллэр. Дьиэр, лэ ирдэбилигэр этиллэринэн, барыта чааынан болдьохтоох. Ол эрээри оо робот буоллаай, эн чааскар кыаммат. Ааабытын сыыын сонно тута ииктээн баран хам аччык буола тэр, тохтоло суох ытаан бэбээрэр эрэйдээи кини, тбгн быыыгар кистээн, булгуччу эбии аатар. Аынара оччо. Тыынар тыыннаах эрэйдээх сыыа-халты тсптэ эн ханнык да быраабылаар баппат. Буолаары буолан тр иликтэриттэн тулаайах хаалбыт бу оолор…
Аанчык, оолорун аынан, син биир быыкаатык да буоллар быыс булан, ааан иэн сууларын анныгар илиитин батары биэрэн, илийбитин-илийбэтэин бэрэбиэркэлиир. Инчээй буоллаына, тута иккистээн уларыта охсор. Оччоо эрэ ытаан мэрбэнээбит сирэй, «уу» гынан, мичээрдииргэ дылы гынар. Онуоха ууннук ымманыйан туруо баарай, кураанах суоскатын айаар угаат, кыыс салгыы срнэн кэриэтэ атын дьаалыгар ыстаннаына эрэ барытын кэмигэр толорор, бтэрэр кыахтанар.
Ити сс кыра диэн манна баар саастаах сиэстэрэ кини кэлээтин кытта сэрэппитэ. Оолор улааталлар, хамсаан, туран-олорон бардахтарына, ирдииллэрин биллэхтэринэ, ытабыллара кср, крллэллэрэ эбии уустугурар. Ону да кыыс йдбтэ. Биирдэ эмэ илиитигэр ылан ктхтнэ, ииллээбиттии ах барар кырачааны, ама, тугу да билбэт диэ баарай? Кимнэээр бэркэ илиини араараллар, кыратык да чугааатаргын, соотохто хатааста, силим курдук сыста тэллэр уонна, туох дииргин кпптт, чуумпура иийэллэр. Кып-кырачаан тарбахтарынан тскэр хатана тэллэр уонна эйэргээбиттии уу-хаар баспыт харахтарынан мичээрдээн мунаналлар. Сып-сырдык саархайдыы харах, сороо кх, сороо хара… эрээрилэр тоо эрэ бары биирдик, крдр-ааттаар курдук кррг дылылар. Оччоо, хайа да бэйэлээх дьахтар, бу кырачаан барахсаны халбарыччы анньар кыаыттан ааара буолуо ээ. «Эрэйдээхтэр ийэлэрин эрэйэллэр ээ, быыыта» дии санаатаына, бэйэтинэн охсон, ийэтэ суох улааппыт оо сааын санаан, уйадыйан ылааччы. Ол иин ити туунан санаабат буола сатыырга кини кэнники ыйдарга син мээнэ рэннэ.