Сцэнарыст
Шрифт:
– Не, ну так жа не робіцца, – мармытаў ён сабе пад нос, і сусед, думаючы, што гэта Лагун рэпеціруе кінаролю, каб не перашкаджаць яму, ціха выходзіў з пакоя. Апошнім часам ён вельмі пачаў паважаць Лагуна. – Падабралі, прыгрэлі, прыручылі, а цяпер? Так добра было, і вось…
Узнікла настальгія па тых часах; захацелася апынуцца ў скуры таго непрыкаянага студэнціка, які быў нікім і якога падабраў некалі ў калядны мароз дзед Вечка. Лагун не вытрымаў, сабраўся і паехаў на кінастудыю. Яму хацелася адкруціць назад час. Зайшоў у гіпермаркет. І праўда, неяк шчымліва, соладка стала на душы. Успомніў, як хадзіў вакол студыі, уцягнуўшы шыю ў плечы, рукі ў кішэнях, не адважваючыся зайсці. Цяпер яшчэ горш. Ён і хацеў, і баяўся сустрэцца з Інгай. Што яна скажа, што
– Разам працуем у адной сферы, а ніколі не пагаворым.
Лагун узрадаваўся ёй. А яна разглядвала яго з непрыхаванай цікавасцю – загарэлага, памужнелага, статнага.
– Як справы ў маладога талента?
Лагун адказаў, што так сабе, у прынцыпе, добра.
– Добра? – усклікнула Рыта, і вочы ў яе загарэліся, як у паляўнічага, які наляцеў на лёгкую здабычу. – Дык ты, можа, яшчэ нічога не ведаеш?
Выйшлі на двор, сталі пад таполю каля аптэкі. Беларускае сонца пасля паўднёвага было такім лагодным. З таполі ляцеў белы пух. Непадалёк вераб’і дзялілі з галубамі кавалак булачкі. Рыта між тым расказвала пра звальненне Інгі, што фільм замарожаны і хутчэй за ўсё не пойдзе, а паперка на дзвярах нічога не значыць. Здавалася б, гэтыя навіны павінны былі яшчэ больш увагнаць Лагуна ў паныласць. Але не ўвагналі. Наадварот, яму неяк лёгка было з Рытай. Лагун слухаў не столькі яе словы, колькі інтанацыі голасу. Усё, што з ёю звязана, было прыемным. Яна мяккая, хатняя, прыгожая, разумная. Яна ўпэўнена, што ён аўтар.
– …Дзіўна, што ты не ведаў, – казала Рыта. – Ты ж нібыта жывеш у іх. Ты някепска ўладкаваўся.
Лагун ужо столькі разоў ад столькіх людзей чуў пра гэтае ўладкаванне, што ледзь не агрызнуўся: “Нідзе я не жыву!” Але стрымаў сябе і сказаў з вінаватай усмешкай, як кажуць у кінафільмах:
– Гэта не тое, што ты думаеш.
– Чаму тады ты ў іх? Што цябе там трымае?
– Мне… трэба… – пачаў ён. – Карацей, трэба адпомсціць. Аднаму чалавеку, – сказаў, і ўпершыню яму стала па-сапраўднаму сорамна; чамусьці ўсё, чым ён да гэтага займаўся і чым цяпер займаецца, падалося яму глупствам, і ўся задумка яго – дзіцячай, несур’ёзнай забаўкай.
Аднак Рыта нечакана і тут падтрымала яго.
– О, помста. Я цябе разумею. У мяне падобная сітуацыя. Таксама ёсць чалавек, якому хацелася б адпомсціць. Мы можам аб’яднацца. Але што за чалавек? Калі не сакрэт.
– Інга.
– Ну што ты, – здзівілася яна. – За што ёй помсціць?
– Яна хутчэй за ўсё… здаецца… магла быць палюбоўніцай… аднаго чалавека. Блізкага мне.
– Яна? Такая маралістка? Не можа быць. Нізашто не паверу. Інга не здрадзіць мужу ніколі, ні з кім, ні пры якіх абставінах. Няма на зямлі мужчыны, з якім бы яна здрадзіла мужу, – казала Рыта, а ў самой смяяліся вочы. – Але дапусцім. Нават калі так. І што? Помсціць за гэта?
– Не за гэта. Хутчэй за ўсё яна вінавата ў смерці таго чалавека.
– Што за жахі ты расказваеш.
– Яна пазваніла ў навальніцу. І тым самым забіла яго. Тэлефон прыцягнуў маланку.
Некаторы час яны моўчкі глядзелі адно на аднога.
– Пачакай, калі тое было?
– Калі здымалі фільм. У Акцябрскім.
– Гэта лухта, – хутка загаварыла Рыта, дастаючы новую цыгарэту. – Гэта немагчыма, так не бывае.
– Яе нумар адбіўся.
– Ну і што? – усклікнула Рыта. – Тэлефон не прыцягвае маланку! Па-другое, можа, яна зусім нікуды не званіла. Ты не дапускаеш, што нехта мог без дазволу скарыстацца яе тэлефонам? Проста ўзяць яе тэлефон і пазваніць. Пакуль яна, напрыклад, душ прымала. Дарэчы, яна сама ў курсе? Ты пытаў у яе?
– Не.
– Дык спытай. І акажацца, што яна ні сном, ні духам, ні ў чым не вінаватая. Хаця, – журчэў Рыцін голас, – я б табе не раіла чапаць яе. Асабліва цяпер. Увогуле, табе трэба трымацца ад іх далей.
– Чаму?
– Якія ж вы, мужчыны, сляпыя і нездагадлівыя, – Рыта ўздыхнула. – Ну сам падумай, чаму яна так сябе паводзіць.
–
– Алергія… Як жа! – пасміхнулася Рыта.
Які б ні быў Лагун тугадумны, але і да яго нарэшце пачало даходзіць. “Дык вунь яно што! Цяпер усё ясна. Усё зразумела!” Зноў нядобрыя думкі ажылі і заварушыліся ў ім. А Рыта, нібы не заўважаючы гэтага, заманліва шаптала:
– Пакінь ты іх у спакоі. Бо гэта ўжо далёка зайшло. Нашто табе лішнія праблемы? Ты хочаш непрыемнасцяў? Дык ты іх атрымаеш. Хай яны жывуць сабе. Усё, што мог, ты ад іх ужо ўзяў, а што не паспеў, тое, можа быць, змагу даць табе я. З тваім талентам…
Але ён ужо не слухаў. Усё ж такі перахітрылі, абвялі вакол пальца, пакінулі ні з чым. Скарысталіся яго дабрынёй. Ён яшчэ таксама! Як можна было ўмудрыцца нічога не ўзяць з такой сітуацыі?
– Гэта што ж – так і скончыцца? Гэта ўсё? – разгублена пытаў ён, невядома да каго звяртаючыся. З усіх бакоў ён адчуваў сябе абдзеленым, несправядліва пакрыўджаным. – Ну, не! Ну, не! – З кожным паўторам яго голас набіраў абурэння, надзімаліся шчокі і нават вусны пачыналі трымцець ад крыўды. – Я маўчаць не буду… Не на таго напалі! Са мной нельга так… Я аўтар, малады, таленавіты, пачынаючы… Я…
Рыта моўчкі, насмешліва глядзела на яго.
33
І яшчэ адзін чалавек у гэты час пакутаваў і лічыў сябе абдзеленым. Гэта быў Максім Камар. Можа, калі б не яго раптоўны, такі яскравы ўзлёт, ён бы змірыўся і цягнуў бы лямку звычайнага, працавітага, але не крэатыўнага, сярэдняга кар’ерыста далей. Але ўспамін пра той свой зорны час пасяліўся ў ім і не даваў супакою, не пакідаў ні днём, ні ноччу, даводзячы яго да пакутлівых бяссонніц. Надта ж цудоўным, падобным на казку ці на чароўны сон, было яго ўзвышэнне. З болем і захапленнем Камар успамінаў імгненні таго кароткага перыяду, чым толькі яшчэ больш развярэджваў сябе. Пераглядваў кавалак відэа – пачатак заказанага ў рэстаране з прычыны ўступлення ў новую пасаду банкета, на якім прысутнічалі, акрамя ганаровых гасцей, яго маці, яго старэнькая першая настаўніца, выкладчык ВНУ, два школьныя і тры ўніверсітэцкія сябры; як звінелі чаркі і бакалы, адусюль нёсся ап’яняючы шум пахвальбы і ліслівасці, з усіх куткоў гучалі ціхія і адначасова аглушальныя кампліменты. Яны і цяпер стаяць у вушах. Якія словы гаварылі! Якія тосты! Вось яна, слава. Дзеля гэтага варта жыць. І сам ён, Камар, расчулены, з вільготнымі вачамі, усім дзякаваў, кланяўся, прыціскаючы руку да грудзей.
Разам з гэтым успаміналася і тое, чым усё скончылася. У самы разгар банкета, на вышэйшай кропцы яго ўзлёту, узнік малады, але важны чыноўнік, якога даўно чакалі, папрасіў дазволу на хвілінку забраць віноўніка ўрачыстасці, вывеў пад руку ў калідор.
«Вы ведаеце, адбылося нешта звышнепрадбачанае. Там, наверсе, раптам зацвердзілі іншую кандыдатуру. Міхалевіч-Яравую».
«І яна згадзілася?» – спытаў Камар і не пазнаў уласнага голасу.
«Так. Сама захацела».
«І як цяпер быць? – разгублена спытаў Камар. – Адпусціць гасцей? Рабіць выгляд, што нічога не адбылося? Што вы параіце?»
Чыноўнік развёў рукамі, паказваючы, што ён у такія сітуацыі не трапляў, так што выкручвайцеся самі як можаце. Госці прыціхлі. Затым папоўз між імі шэпт, пачало перадавацца, што здарылася нешта нядобрае, скандальнае. У Камара быў бледны твар, яго трэсла, і ўсе бачылі гэта. І маці, і настаўніца, і жонка, і дачка. Крыўда, злосць, прыніжэнне – усяму гэтаму тады не было краю. Усё ён перажыў і вярнуўся на ранейшае месца вонкава такім самым, як і быў, ветлівым, інтэлігентным, ціхім. Але ўсярэдзіне боль не думаў аціхаць. Смылела аж да гэтай пары, калі ўсё ўжо больш-менш пачало забывацца. Да ўсяго ён адчуваў амаль фізічныя пакуты, калі бачыў, або нават толькі ўяўляў, Інгу ў сваім ранейшым кабінеце – кабінеце, які за кароткі час так паспеў абжыць, за сталом, які паспеў так палюбіць. Варта было яму заплюшчыць вочы, як перад ім усплывалі стол, столь, вокны, крэслы паўз сцены. Ён быў такі гатовы да гэтага месца, так чакаў яго, так хацеў.