Т??л буолан с?т?мэ

Нельбисова Галина

– Барбыта, ыраах, – Валентина Дорофеевна кыр-гыттар ыйытардыы крбттэриттэн хайдах эрэ ыксаан ылла.

– Пахай, эппэккэ барар эбит дуу. Дьэ эмиэ бодо-рууга дии. йн «Кырдалга» кбт ээ, лэлии. Оччоо кини Дьокуускайга барда дуо? – Зина чахчы хомойон срэн турда.

– Дьокуускайга… рэххэ киирбэтэинэ дааны манна кэлбэт. Онно эдьиийигэр доор буолуо, ыарытыйар ээ, – диэн сымыйалаан барбытыттан Валентина Дорофеевна бэйэтэ да соуйда.

Кыргыттар тугу да саарбакка, тэпсэнээ тэн баран, тахсан бардылар.

* * *

Дашалаах Оля малларын

сыан-соон тртээх ав-тобустарын дьэ буллулар. Эчи итиитин, ончу салгын хантан да илгийбэккэ дылы, автобуска кии элбэиин! «Автобуска уопсайынан элбэх кии ортотугар киир-дигит да сэрэнээри, сээкэйгитин таах сойботон ылыахтара» диэн ийэтэ ыаллара Розалыын сэрэппит-тэрэ. Автобус саамай кэннигэр суумкаларын чохчо-лоон баран тура тэбинэн айаннаатылар. Куорат киинин диэки чугааатахтарын аайы дьон эбиллэн, сс эбии «лыык» курдук симиллэр буоллулар. Даша улахан кылаастарга рэнэ сылдьан балыыаа крд-рнээри куоракка син р буолбуттаах, онон ханнык тохтобулга тхтээхтэрин билэр. Дьокуускайга тэр чугас ыала суох, онон туттарсар кэмиттэн саалаан уопсайга миэстэ туруорсуохтаах. Сарсыа диэри Олятын дьонугар барсан хонуохтаах. Куорат ыала хайдах крсллр биллибэт. Оля барахсан «долгуйума, биир хонор киини туох да диэхтэрэ суоа» диэхтиир да, бэйэтэ да дьиксинэ саныыр буолуохтаах.

– Оля, бэлэмнэниэххэ, Орджоникидзе болуосса-тыгар тэр эбиппит. Петр Алексеевпыт уулуссатыгар хайдах эмэ сатыы киириэхпит.

– Абыт-ууй, бу лгэри соон сс сатыылыыбыт дуо? – Оля атаынан тэбэн суумкаларын аан диэки сыарыталыы турда.

– Хайыахпытый, дьол крд, рэхтэнэ кэлбит дьон, – Даша икки суумкатын эр-биир илиитигэр ылаттаан, тахсар аан диэки дьулуруйда. Хата, элбэх кии тэр буолан, кэм холкутук таырдьаны буллулар.

Кыргыттар итииргээбиттэрин, сылайбыттарын сс кскэ биллилэр. Тргэнник дьиэни була охсубут кии диэн санааланан аадырыстаах сирдэрин диэки хайыс-тылар. Даша дьиэлэрэ «автобус тохтобулун кэннигэр диэн ыйыылааыттан» рэ санаата. Оля куоракка аан бастаан ктэммит кии сиэринэн тбт эргичинээн олордо, сонураабыттыы крр-истэр, барыттан бары соуйда-мрдэ.

– Оля, бу дьиэ эбит. Квартирабыт да алтыс, иккис этээс диэти этэ дии, – Даша аадырыстаах кумааы-тын тэлимнэппитинэн биэс этээстээх таас дьиэ бастакы подъеын диэки сорунуулаахтык хаамта.

– Дьонум баар буолуохтаахтар, даачалаахтар эрээ-ри, – Оля хайдах эрэ сэрэнэ соус туттарыттан-хаптарыттан Даша ыксаан ылла. «Таах сибиэ, ыалга кыбылла сатаан. Уопсай диэки бара турбаккабын» диэн санаа кылам гынан ааста.

Иккис этээскэ тахсан, алтыс квартираларын буллу-лар. Оля звоноктаата.

Тыаатааттарын кытта, кинилэри эрэ кэтээн турбут курдук, чэпчэки атах тыаа аан диэки кэллэ.

– Оо, Олечка! Дорообо, тоойуом, – орто ууох-таах, намчы крнээх саас ортолоох дьахтар Оляны кууа крстэ. Онтон Дашаны соуйбуттуу крн-истэн ылла.

– Тетя Ида, бу саамай чугас дьгэм Даша, сарсын уопсайга барыахтаах, – Оля ыксаабыттыы тргэн-тргэнник сааран быаарыста.

– Чэ, ааы-ааы, оолор. Сууну-тарааны, уоскуйу, онтон чэйдиэхпит, – Ираида Никоновна, Даша билбэтэ бэрт буолан, хараар оорон крб-тнэээр, эйээс-сайаас, сэргэх буолан ртэ.

Кыр-гыттар иккиэн да санныларыттан туох эрэ сгээри тэриммит курдук э тыыннылар.

Ваннай хоско киирэн сирэйдэрин-харахтарын суу-нан сэргэхсийдилэр. Саалаа киирэн сымнаас кириэ-илэлэргэ олорунан кэбистилэр.

– Оля, эн Ираида Никоновнаны эдьиийим диэби-ти этэ дуо? – Даша бу ыалга хоно кэлэн олоруор диэри чуолкай билбэтиттэн бэйэтэ бэйэтин сэмэлэнэ санаата.

– Эчи суох, эдьиийим буолбатах. Оннук эбитэ буоллар, ончу да куттаныам суоа этэ. Маамам усту-дьуон сыллардааы дьгэтэ. Кэргэнин Вадим Елисее-вичтыын эмиэ бииргэ рэммиттэрэ. Хас да сыллаа-ыта сайын кэлэ сылдьыбыттара дии.

– Аа-аа, йдтм. Уол оолоохтор быыылааа дии, – Даша биир сайын Олялаахха уонча хоммут куорат ыалын йдн ылла.

– Кыргытта-ар, кэли эрэ, чэйдиэи, – Ираида Никоновна куукунаа ыыртаата. Хааайкалара сайа-ас буолан кыргыттар да сэргэхсийдилэр, дойдуларын олоун-дьааын, ханна туттарсар былааннаахтарын кэпсии-ипсии олордулар.

– Маама суолун батыар кии эбиккин дии, Олечка. Чэ, кытаат. Эн, ыал улахан оото, рэххин бтэрэ охсон, маамаар кмлххн наада. Таах да уун рэх бииэнэ, – Ираида Никоновна медицин-скэй факультекка рэнии кииттэн чахчы улахан ба-аны, дьулууру эрэйэрин санатан кэпсээн-ипсээн ылла.

Кырдьык, Оля билигин ийэтигэр саамай кылаабы-най, км кии. Хас да сыллааыта аалара массыына саахалланыытыгар тбээн кн сириттэн крэниэ-иттэн быр бааччы олорбут ыал кыалалара элбээ-битэ. Аалара Борис Дмитрьевич математика учуута-лыттан саалаан оскуолаа завучтаан испитэ. Оля ийэтэ Лариса Саввична рэин бтэриэиттэн дойду-тун балыыатыгар педиатрдыыр. Даша доруобуйатын туугар кыаллан да биэрээхтээтэ.

– Даша, кыыскын кытта бииэхэ олор ээ. Тоо уопсайга бара сатааты. Онно тугу ааан-сиэн сыл-дьаары, – Ираида Никоновна Даша эмиэ кинилэргэ хааларын утарбатын биллэрэн кыргыттары соута-лаата. Дашалаах Оля бэйэ-бэйэлэрин диэки крсн баран мичээрдээн кэбистилэр.

– Ираида Никоновна, улахан баыыба. Кэбис, барар инибин. Дьиэ хааайына туох диээй? – Даша Олятыттан арахсыбатыттан т да рдэр, ончу билбэт ыалыгар олорунан кэбиэрэ табыллыбатын туунан саныыр.

– Хааайын суох, Даша. Уолум ыраах тыаа прак-тикалана сылдьар. Кн эиги бппккт кэнниттэн кэлиээ.

– Вадим Елисеевич курорка барбыта дуу, ханна дуу? – Оля, бу ыал сотору-сотору соуруу баран сын-ньаналларын ийэтиттэн истэр буолан, хааайын хан-натын туоуласта.

– Ыраах сылдьар, Олечка. Кэлбэт, – Ираида Никоновна, тоо эрэ э тыынан ылан баран остуолтан ойон туран, иитин хомуйбутунан барда.

Кыргыттар бэйэ-бэйэлэрин диэки крсн кэбис-тилэр, сибилигин олус туоулаар наадата суоун тоо эрэ тргэнник йдтлэр.

Дашалаах Оля киээ ттгэр, сарсын докумуон туттара барар дьон быыытынан, бэлэмнэннилэр. тктэннилэр, сууннулар-тарааннылар.

– «Куорат дьиэтэ ончу салгына суох буолар» диэ-битэ маамам. Оруобуна, дьиэбин аыннахпыын. Ил-лэрээ кн араыстахпыт дии. Оннооор оройуон киинигэр тэийбэккэ эрэйдэнним ахан. Сенчикпин ахтарым биир му эбит. Суруйан эрэрэ дуу, – Оля раскладушкатын тэнитэн оронун оостон барда.