Тыын былдьа?ыгар
Шрифт:
Арай биирдэ, биэс саастаахпар, киэ?э мас аппын миинэн тэлгэ?э и?игэр с??рэн элээрэ сырыттахпына, а?ам ы?ыран ылан: «Сарсын бултуу барыахпыт», – диэтэ.
Аны бэрээдэги кэстэхпинэ сарсын илдьиэхтэрэ суо?а диэн боччумурдум. Бэл, аны куота барыахтара диэн сээбэ?нээн утуйбатым.
Сарсыарда эрдэ эбэбин кытта тэ??э турдум. Торбо?ун этэттэрэригэр1 к?м?л?ст?м, о?кучахтан к??рчэх ??т?н та?аардым, илии-атах буоллум. ?лэ-хамнас, бэрээдэк б???т?б?н, «барсар инибин» диэн испэр эрэл санаалаахпын. Убайдарым ийэбитин кытта кирпииччэ ?кт??хтээхтэр, ол и?ин эдьиийбин
Б????лэктэн чугас, урут би?иги дьоммут олорбут Мээндийэ диэн сайылыктарыгар тирилэтэн тиийдибит. К??х сайын сатыылаан турар кэмэ буолан, Эбэбит барахсан тупсубут а?ай. Алаас была?ын тухары сибэкки, к?р??ххэ эриэккэс, кэрэмэн кэрэ. Халлаа??а к??рэгэй ыллаан дьирибиниир, с??рэр-к?т?р араа?а манна мустубут. А?аардас салгыныттан, отун-ма?ын сытыттан-сымарыттан туймаарыах курдукпун, тулам чап-ча?ылхай, сып-сырдык. Мин ыллыах-туойуох санаам кэлэр эрээри, а?абыттан саллан «мык» да диэбэппин.
Би?иги матасыыкылбытын сайылыкка хаалларан, ыллык устун тыа?а та?ыстыбыт. Оту-ма?ы то?уппакка са?ата суох ?р хаамтыбыт, мин умайар уот куйааска дэлби утаттым, тама?ым хатта уонна кумаар да сиэн кэ?эттэ. Кэлэр сырыыга илдьэ кэлиэ суо?а диэн а?абар кы?кыйдаабаппын. Дьэ кэмниэ кэнэ?эс, кэтэ?эн кэлтэгэй буолтум кэннэ, сэндэ?э тыа к???ннэ.
Бары д??дэ2 кытыытыгар б?кч?чч? туттан, тыа?а-уу?а суох ч?м-ч?м ?ктэнэн ??мэн киирдибит. Д??дэ ортотугар биир улахан кус хороллон олорор. А?ам ол эрэ куска кы?аммат. Мин ку?у к?рб?т диэн ыйан к?рд?рд?м, ки?им сапсыйан кэбистэ. Синньигэс билии н???? иккис д??дэ баар эбит, онно ??мэн суксуру?ан тиийдибит. А?ам тохтоон, д??дэ кутуругун халампаа?ынан кы?астаста.
Эмискэ к?р? т?сп?т?м: уу кытыытыгар улахан ньолбойбут т?б?л??х, таллайбыт кулгаахтаах кугас ынах сытар. ??нтэн-к?й??ртэн к?м?скэнэн даллайбыт кулгаа?ынан сапсынар.
А?абын са?ата суох ойо?оско астым уонна: «А?аа, ынах сытар», – диибин. «Бачча ыраах хайаларын ына?а кэллэ?эй, араа?а, ыалбыт Настааччыйа ына?а буолла?а дуу» дии саныыбын.
Онуоха а?ам сибигинэйэн: «Тайах, айдаарыма», – диэтэ уонна оройго о?уста.
Биир уостаах отут икки халыыбырдаах саатынан ?р со?ус ыксаабакка кы?аан баран ытан хабылыннарда, онтон тута с?р??н, икки?ин ытта. Кыылбыт б?д?р?йэ-б?д?р?йэ туран кэллэ.
Мин куотар буолла дии санаатым уонна: «Барда-а-а! Ыт-ыт!» – диэн ха?ыы б???т? т??эрдим.
Онуоха а?ам холку ба?айытык: «Ууга о?унна?ына, хайдах хостуохпутуй?» – диэтэ.
Мин икки д??дэ билиитинэн тайах диэки хатыс ууннаран туос б?т?р???нэн т???нэн кэбистим. Арай с??рэн элээрэн тиийбитим, кыылым ойуур быы?ынан миигин утары бу турар эбит. Хааннаах хара?ынан халыччы к?рб?т, дагдаллан улахана да с?рдээх, харах да харах, кулгаах да кулгаах, т?б? да т?б?. Мин к?рб?т?хп?н к?р?н, ??йбэтэхпэр т?бэ?эн, сарылаат, т?тт?р? с??рд?м. Эмискэ, ычык быы?ынан ыллык устун с??рэн марайан и?эн а?ам т????гэр кэтиллэ т?ст?м.
????н тайахха тиийбиппит – кыылбыт охтубут, а?ам сааны уунан баран: «Баай Байанай биэрдэ, сал?аан с??скэ ыт», – диэтэ.
Мин саа эстэригэр санныбын
Ол сыл эдьиийим алын с????х оскуолатын б?тэрэн, Хатылыга ??рэнэ барбыта. Онно тиийбитигэр Дь?г??ссэ тайах бултаабыт кыы?а бэ?ис кылааска ??рэнэ кэлбит диэбиттэр. Ол курдук эдьиийим Маайыс са?а оскуола?а ма?най булчутунан биллэн, онтон дуобаттаан, о?олорго Арассыыйа хамаандатыгар киирэн, Сойууска тиийэ к?рэхтэ?э сылдьыбыта.
Ити ма?найгы булдум кэннэ оруобуна ?йэ а?аара ааста. Кы?ал?ата суох о?о саа?ым биир ча?ылхай т?гэнэ ?йб?р сотору-сотору эргийэн кэлэр, ол и?ин бу кэпсээни суруйдум. Би?иги ийэлээх а?абыт дьоллоох о?о саа?ы бэлэхтээбиттэрэ, онон махталым му?ура суох.
Куобахха ту?ахтаа?ын
Мин оскуола?а киирэ иликпинэ, убайдарбын кытта сарсыарда эрдэ турар этим. Кинилэр оскуола?а барбыттарын кэннэ, маспын, мууспун киллэрэн, ынахтарбын уулаты?ан, ?лэни-хамна?ы ?м?р?т??эн баран у?анарым.
Сэрии сэбин ту?унан халы? кинигэ баара, онтон ?т?ктэн бэстилиэт о?орорум. С?рэ?элдьээтэхпинэ, сылайдахпына эбэм оронугар олорон, кини хотонтон киирэрин кэтэ?э таарыйа, утуйан буккураан хааларым.
Соро?ор ыалларбытыгар аймахпыт уолга С?р??скэ?э, эбэтэ Даайа эмээхсин хото??о та?ыста?ына, до?ор буоларым. Оонньуу сылдьан сотору-сотору ойон кэлэн илин т?нн?г?нэн дьиэм о?о?ун буруотун кэтиирим. Эбэм хотонуттан киирэн о?о?ун отунна?ына, кы?ы??ы дьыбардаах сарсыарда буруота халлаа??а ?р? тыргыйан тахсара дьикти ?ч?гэй к?ст?? этэ. Даайа эмээхсин хотонтон киирдэ да, мин та?аспын сыы?а-халты кэтээт, дьиэбэр ыстанарым.
Билигин кы?ын дойдубар дьыбардаах сарсыарда о?охтор буруоларын кэтээн к?р?б?н да, эбэм о?о?ун буруотун курдук кэрэ, ки?и с?рэ?иттэн-быарыттан с?ппэт кэрэ к?ст??н? к?р? иликпин. То?о оннуга эбитэ буолла? О?о барыны кэрэтитэн к?р?р?ттэн эбитэ дуу?
Биирдэ кы?ын а?ам Тараа?ка ?т???р куобахха ту?ахтаа диэтэ. Тараа?ка ?т??? диэн би?иги дьиэбититтэн к?ст?н турар тыаны этэллэр. Мин, бултуу барар ки?и бы?ыытынан, айгыстыы б??? буоллум. Эбэм та?аспын-саппын к?р?н, то?мот гына та?ыннарда. Эбэм Ылдьаана у?уо?унан кыра эрээри, т?ргэн-тар?ан туттунуулаах, элбэх кэпсээннээх-ипсээннээх эмээхсин этэ. Кини эдэригэр Таатта улуу?ун Дь?лэй нэ?илиэгиттэн с?ктэн кэлбитэ ???.
Мин ?р гыныам дуо, к?ст?н турар сиргэ начаас ойон тиийдим. Куобах суола б???, т?тт?р?-таары барбыттара-кэлбиттэрэ элбэх. (Тараа?ка ?т???р хайа да дьылга куобах баар буолааччы). С?б?л?? к?рб?т сирбэр ту?ахтарбын баайталаан истим. Син бодьууста?ан уонча ту?а?ы ииттим. К?н аайы ?лэбин-хамнаспын ?м?р?тэн баран ту?ахпын к?р? ыстанабын. Киэ?э утуйаары сытан хас куобах и?нибитэ буолуой диэн толкуйдуубун, куобах ту?ахха и?нэн олорорун т?б?б?р о?орон к?р?б?н. Онноо?ор биир улахан да улахан муус ма?ан куобах и?нэн олорорун т??ээн к?рд?м. Дьэ хас да хонукка мэлийэн кураана?ы куустум, ма?найгы омунум-т?л?н?м аа?ан, санаам т??эн барда.