Жыццё i дзiўныя прыгоды марахода Рабiнзона Круза (на белорусском языке)
Шрифт:
Бедны капiтан быў усхваляваны не менш, чым я. Каб вярнуць мне мае душэўныя сiлы, ён шаптаў мне тысячы ласкавых шчырых слоў. Але грудзi мае былi перапоўнены нахлынуўшым шчасцем, i я кепска разумеў, што ён гаворыць. Нарэшце я заплакаў ад радасцi, i толькi пасля гэтага да мяне вярнулася здольнасць гаварыць. Тут я, у сваю чаргу, абняў свайго новага сябра i ад усяго сэрца павiншаваў яго. Мы абодва былi радасныя i ўсцешаныя.
Калi ж мы крыху апамяталiся, капiтан сказаў мне, што прывёз мне сякiя-такiя рэчы, якiя, на шчасце, не паспелi раскрасцi бандыты, якiя
– Мне здаецца, што гэтыя рэчы будуць не зусiм бескарысныя для вас, сказаў капiтан.
Ён крыкнуў сваiм матросам, якiя заставалiся ў лодцы:
– Гэй, цягнiце сюды пакункi, якiя мы прывезлi начальнiку выспы.
Гэта быў сапраўды багаты падарунак: капiтан прывёз так многа самых разнастайных рэчаў, як быццам я збiраўся заставацца на выспе да канца свайго жыцця.
У пакунках былi: дванаццаць велiзарных кавалкаў саланiны, шэсць кумпякоў вяндлiны, мех гароху, каля ста фунтаў сухароў. Ён прывёз мне таксама скрынку цукру, скрынку мукi, мех лiмонаў i дзве бутэлькi лiмоннага соку.
Але, вядома, у тысячу разоў больш патрэбна была мне адзежа. I таму я бясконца ўзрадаваўся, калi выявiлася, што мой сябар капiтан прывёз мне паўтузiна новых, зусiм чыстых сарочак, шэсць цудоўных хусцiнак на шыю, дзве пары пальчатак, капялюш, чаравiкi, панчохi i свой выдатны, зусiм новы яшчэ гарнiтур - словам, ён апрануў мяне з галавы да ног.
Падарунак быў прыемны i вельмi карысны, але вы не можаце сабе ўявiць, якi быў у мяне няўклюдны выгляд, калi я апрануўся ў новы гарнiтур, як мне на першым часе было ў iм нязручна!
Закончыўшы агляд падарункаў, я загадаў занесцi iх у маю крэпасць i пачаў раiцца з капiтанам, як нам абысцiся з нашымi палоннымi: забраць iх з сабою цi пакiнуць тут.
– Браць iх з сабою вельмi небяспечна, - казаў капiтан.
– Гэта сапраўдныя галаварэзы. Асаблiва ненадзейныя двое з iх, непапраўныя зладзеi i разбойнiкi. Калi б я нават i рызыкнуў везцi iх на сваiм караблi, то не iнакш як арыштантаў. Я закаваў бы iх у кайданы i аддаў бы ў рукi судовых улад у першай жа ангельскай калонii, у якую давядзецца нам зайсцi.
– У такiм выпадку, - сказаў я капiтану, - лепей будзе пакiнуць iх тут. I я бяруся зрабiць так, што гэтыя два разбойнiкi самi пачнуць нас упрошваць, каб мы пакiнулi iх на выспе.
– Калi вам гэта ўдасца, буду вельмi задаволены, - адказаў капiтан.
– Добра, - сказаў я, - я зараз пагавару з iмi ад вашага iмя.
Затым я паклiкаў да сябе Пятнiцу i двух матросаў-закладнiкаў (якiх мы цяпер вызвалiлi, бо таварышы iх стрымалi слова, якое давалi) i загадаў iм перавесцi пяцярых нашых палонных з пячоры ў будан.
Праз некаторы час мы з капiтанам накiравалiся туды (я ў сваiм новым гарнiтуры i на гэты раз ужо ў якасцi начальнiка выспы). Падышоўшы да агароджы майго лецiшча, я загадаў вывесцi да сябе арыштаваных i сказаў iм наступнае:
– Мне вядомы ўсе вашы злачынствы. Я ведаю, што вы напалi на безабаронных пасажыраў i забiлi iх. Ведаю i тое, што вы хацелi зрабiцца пiратамi, каб рабаваць мiрныя караблi...
Адзiн з iх адказаў за ўсiх, што iм няма чаго сказаць у сваё апраўданне.
– Але, калi нас арыштавалi, капiтан абяцаў нам лiтасць, i мы пакорна молiм вас змiласцiвiцца над намi i дараваць нам жыццё.
– Я не ведаю, якую лiтасць я здолею зрабiць для вас, - адказаў я.
– Я маю намер пакiнуць выспу з усiмi маiмi людзьмi: мы ад'язджаем на радзiму. Што ж датычыць вас, то паводле слоў капiтана ён павiнен закаваць вас у кайданы i, прыехаўшы ў Ангельшчыну, аддаць вас пад суд за здраду. А суд адразу ж вынесе вам смяротны прысуд. Iншага прысуду i быць не можа. Смерць на шыбенiцы - вось што чакае вас у Ангельшчыне. I таму наўрад цi будзеце вы задаволены, калi мы возьмем вас з сабою. У вас ёсць адно выратаванне - вы павiнны застацца на выспе. Толькi пры гэтай умове я здолею вас памiлаваць.
Яны з радасцю згадзiлiся на маю прапанову i доўга дзякавалi мне.
– Лепей жыць у пустынi, - казалi яны, - чым вярнуцца на радзiму, дзе нас чакае шыбенiца.
Я загадаў развязаць iх i сказаў:
– Iдзiце ў лес на тое месца, дзе вас схапiлi, i заставайцеся там, пакуль па вас не прышлюць. Я загадаю пакiнуць вам сякую-такую зброю, харчовыя запасы i дам неабходныя ўказаннi на першы час. Вы здолееце цудоўна тут жыць, калi будзеце настойлiва працаваць.
Пасля гэтых перагавораў я вярнуўся дадому i пачаў рыхтавацца ў далёкае плаванне. Я, аднак, папярэдзiў капiтана, што мне спатрэбiцца некаторы час, каб сабрацца ў дарогу, i папрасiў яго адпраўляцца на карабель аднаго, без мяне, а ранiцой прыслаць па мяне шлюпку.
Калi капiтан адчалiў, я загадаў паклiкаць да сябе палонных i завёў з iмi сур'ёзную гутарку.
Я зноў сказаў iм, што, па-мойму, яны робяць разумна, застаючыся на выспе, таму што калi б капiтан узяў iх з сабою, iх абавязкова павесiлi б.
Я падрабязна расказаў iм, як я сам трапiў на гэтую выспу, як патроху паляпшаў сваю гаспадарку, як збiраў вiнаград, як сеяў рыс i ячмень, як навучыўся пячы хлеб.
Я паказаў iм сваё ўмацаванне, свае каморы, свае палi i загоны - словам, зрабiў для iх усё, каб жыццё iх на выспе не здавалася такiм цяжкiм.
Я пакiнуў iм сваю зброю (гэта значыць пяць мушкетаў, тры паляўнiчыя стрэльбы i тры шаблi), паўтары бочачкi пораху i даў падрабязныя парады, як даглядаць коз, як даiць i адкормлiваць iх, каб яны былi тлусцейшыя, як рабiць масла i сыр.
Такiм чынам, мне давялося расказаць гэтым людзям усю доўгую гiсторыю майго цяжкага, працавiтага i адзiнокага жыцця на выспе на працягу дваццацi васьмi год.
Развiтваючыся з iмi, я абяцаў, што папрашу капiтана пакiнуць iм яшчэ дзве бочачкi пораху, а таксама насенне гароднiны, i расказаў iм, як цяжка было без гэтага насення.